«Literaturak ihes egin dio hemengo errealitateari»

1993ko azaroaren 7an

Inprimatu

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Egin ARGIAkoa

Xabier Aldai idazleari elkarrizketa bere azken liburuari buruz
«Literaturak ihes egin dio hemengo errealitateari»
Xabier Aldaik «Bala zeru urdina» bere lehen poesia liburua argitaratu du
Azpeitiarra, 18 urte, Enpresa ikasketak egiten hasi berria, Xabier Aldaik bere gaztetan poema liburua kaleratu du Susa argitaletxearen eskutik: ageriko pozen zeru urdina zartatzen duten 31 bala. Hauxe duzue elkarrizketaren mamia. Honezaz gain, belaunaldi berriaren ekarpenaz eta literaturaren gainean aritu da, oro har, mizto zorrotzez eta aurpegi emanez.
ARGIA. Nola sortu zaizu idaztearena?
XABIER ALDAI Jose Luis Otamendik ematen zizkigun euskarazko klaseak eta hark animatu ninduen zeozer egitera.
A. Zergatik poesia eta ez narratiba?
X.A. Narrazioan, idazten duenarengandik bereziko den pertsonaia bat sortu behar delako eta ez dut nahikoa heldutasunik horretarako.
A. Poesian, berriz, pertsonaia nagusia norbera al da?
X.A. Nire kasuan, poemei batasuna ematen dien elementua nitasuna izan daiteke, baina bestela ez dut uste nire irudiko batere dagoenik.
A. «Bala zeru urdina» izenburuak zer mezu dakar?
X.A. Poz giroa adierazten du zeru urdinak, gauzak ondo doazela; bala, horren aurka doan zerbait da (azalean poza, barrutik usteldura).
A. Zerk kezkatzen zaitu idazteko orduan?
X.A. Gai zehatzik ez dago. Burura datorkidan oro dut idazgai, batipat, momentu puntual bateko kontakizunak.
A. Liburuak bi zati ditu.
X.A. Lehenengoa gogorrena, kritikoena; bigarrena, askoz ere intimoagoa, diario baten egituraz. 31 poema guztira.
A. Poesia laburrak edo luzeak, zer nahiago?
X.A. Poesia narratiboaren bidetik jo dudanez, luzeak nahiago. Balore literarioari baino garrantzi handiagoa ematen diot mezuari eta horretarako luze aritzen naiz.
A. Jose Luis Otamendik egindako hitzaurrean zure poesia modernoa dela aipatzen du, Arestiren ondotik egin den modernoena.
X.A. Ezin da gure artean konparaziorik egin: gure poesiaren urteotako jarduera Arestiren jarraipena da; nik, aldiz, lan bat baino ez dut egin.
A. Literatura banda berririk badatorrela...
X.A. Lehenago ere, zenbait gaztek banda literarioak sortu zituzten, eta horrela arituta errazagoa zuten heldutasuna lortzea.
Lubaki-rekin ere gauza bera gertatuko da. Kalitateko jendea badago, eta bere fruituak berehala ikusiko dira.
Euskal literatura munduari freskura ekarriko dio. Euskal Herrian dinosauru asko daude, liburu asko eta politak egindakoak, baina ezer berririk ez dakarte.
A. Zergatik hain irakurle gutxi gurean?
X.A. Idazlea urruti dago herriarengandik. Idazlea oso ona dela esaten da bere hizkuntza oso aberatsa denean, objetu bat definitzeko hogei sinonimo ateratzen dituenean... baina gero, irakurtzen duenari oso zaila egiten zaio interpretazio bat egitea eta askotan ihes egiten dio.
Idazten denean gehiago erreparatu beharko litzaioke errealitateari eta gizarte honen beharrak asetu. Literaturak, hemen bizi den errealitateari ihes egin dio. Gehiago hartu izan da euskararen normalizazioa lortzeko arma moduan, ordea ezin da horretara bakarrik mugatu.
A. Idazle aritzeko asmorik?
X.A. Euskal literaturan dinosauru eta mesias asko dago eta ez dut nire burua horien moduan ikusten. Ez nuke nahi gainera. Esperientzia oso polita izan da, gauza asko atera ditut honetatik; haatik, beste esperientzia askotara irekita egon behar dut. Gauza gehiago daude nire bizitzan, une honetan inportanteagoak direnak.
A. Berdin tratatuko al zaitu kritikak (bere adina gogoratuz)?
X.A. Jendeak beti uste du 35 urteko bat askoz ere jakintsuago, helduagoa dela, eta hari bai, kritika egiten zaio, eta besteari, gazteari, ez. Horren kontra nago. 35 urte edo 18 izan, batari eta besteari berdin egin behar zaio kritika eta merezi badu egurra eman.
J.J. Petrikorena
48-49

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakALDAI1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazALDAI1
EgileezPETRIKOREN1Kultura