«Gustatuko litzaiguke pentsatzea gainerako emakumeek ulertzen gaituztela»


1993ko urriaren 24an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Mama Maquin Guatemalako emakume nekazarien taldeko bi kideekin elkarr
«Gustatuko litzaiguke pentsatzea gainerako emakumeek ulertzen gaituztela»
Nati Garcia eta Yolanda Montejo, Mama Maquin emakume taldeko kideak
M ama Maquin, nekazarien eskubideak aldarrikatzen zuen manifestaldi batean armadak 1975ean hildako emakume guatemaldarra dugu. Izen hau hartu zuten Mexikoko errefuxiatu kanpamenduetan sortutako emakume taldeek. 1990ean elkartu ziren lehendabizi, eta gaur egun 8.000 kide ditu. Nati Garcia eta Yolanda Montejo talde honetako kideak Bilbon izan dira.
ARGIA. 1990ean elkartu zineten lehendabizi, 45 emakume guztira. Nolakoa izan zen lehenengo topaketa?
YOLANDA MONTEJO. Arazo izugarriak izan genituen elkartzeko, han bildutakoak Mexikoko estatuetan kokatuta dauden errefuxiatu kanpamenduetakoak baikinen. Topaketa horren helburua, batez ere, esperientzien trukaketa zen. Hala heldu ginen ondorio jakin batera: emakumeen presentziarik ez zegoen kanpamenduetako ordezkaritzan, gure iritzia hutsaren hurrengoa zen, gure lana familiari lotua zegoen eta honetaz gain, ez genuen erantzukizunik. Horrela erabaki genuen Mama Maquin sortzea, emakumeen antolamendurako eta maila guztietan gure partehartze aktiboa bultzatzeko. Gure helburuak asko dira, baina oinarrizkoena zera da: emakume eta gizonen arteko berdintasuna bultzatzea.
A.Errefuxiatuen itzultzearen antolaketan parte hartu eta emakumeen alfabetatze prozesuari ekin diozue.
NATI GARCIA. Alfabetatze prozesua oso garrantzitsua da, ezin baitugu partehartze aktiborik izan gaur egun bezala emakumeon %90 alfabetugabea denean. Dagoeneko, kanpamenduetan 500 emakume hasi dira 43 hezitzaileren bidez idazten eta irakurtzen, eta Guatemalako Victoria herrian, lehenengo itzultze taldea kokatua dagoen tokian, beste 185 ikasle eta 25 hezitzaile ditugu.
A. Hizkuntza indiarrak erabiltzen dituzue alfabetatze eskoletan?
N. GARCIA. Zaila da, kanpamenduetan zein Victorian tribu desberdinetako emakumeak daudelako. Posible den heinean, tribu bateko emakumeak biltzen saiatzen gara, beti ere hezitzaileak ere hizkuntza menperatzen badu, eta hala taldeak eratu. Baina hezitzaile kopurua txikia da eta askotan klaseak nahastuak daude. Dena den, hizkuntza indiarrak askotan erabiltzen dira, emakume askok gaztelera ez dute ulertzen eta azalpenak ematean derrigorrezkoa suertatzen da.
A. Errefuxiatuen lehenengo itzultze taldean ere parte hartu zenuten, baina gauzak ez dira behar bezala atera. Hau da, emakumeek izan duten zeregina familiari lotua izan da.
Y. MONTEJO. Lehenengo taldean berrikuntza gehiegi ez ziren gertatu ildo honetan, gure lana betikoa izan baitzen: familia, elikadura edota etxeko gauzez arduratzea. Nire ustez, eta oso denbora gutxi pasatu bada ere, emakumeok zein gizonak kontzientziatuagoak gaude eta lehenengo urratsak eman dira. Oso garrantzitsua izan da, batzorde iraunkorretan _errefuxiatuen ordezkaritza eta Gobernuarekin itzuleraren baldintzak negoziatu dituztenak _gure taldeko bi emakume egotea. Hurrengo itzultze taldeetan emakumeok parte hartuko dugu antolaketa lanetan.
A. Gobernuarekin lortutako akordioak ez dira betetzen eta hala ere itzultzeko asmoa duzue. Zergatik?
Y. MONTEJO. Guatemaldarrak garelako eta ikusten dugulako gure eskubideak defendituko baditugu, han egon behar dugula. Bestetik, errefuxiatu kanpamenduetan gauzak okerrerantz doaz. Mexikok ere ez du oso egoera ona bizi eta gu handik joateko presioak gero eta handiagoak dira. Badakigu Gobernuaren aldetik gauzak ez direla gehiegi aldatu, baina gurea hobeto defendituko dugu etxean, etxetik kanpo baino; eta asko baldin bagara, askoz ere hobe.
A. Gainerako emakumeok zuen egoera ulertzen dugula uste duzue?
Y. MONTEJO. Gustatuko litzaiguke pentsatzea gainerako emakumeek ulertzen gaituztela, eta gainera horretarako etorri gara, Guatemalako egoera eta emakumeona azaltzeko. Elkartasun handia jaso dugu eta hala jarraitzea espero dugu.
Myriam Gartzia
16-17

GaiezGizarteaSektore bazEmakumeaTaldeakBesteak
GaiezGizarteaSektore bazHerri indig
PertsonaiazGARCIA6
PertsonaiazMONTEJO1
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


2025-07-22 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Japoniar nazionalismoa hasi da berragertzen mozorrorik gabe

Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]


2025-07-22 | Mara Altuna Díaz
Haien hizkuntzak hiltzen uzteko prest ez dauden zortzi gazte grinatsu

Uztailaren 14tik 18ra munduko hizkuntza gutxituen hiriburua izan da Gasteiz. HIGA, hizkuntza gutxituetako gazte hiztunen topaketetan, lau kontinenteko dozenaka gazte elkartu ziren esperientziak eta estrategiak trukatzeko. Hizkuntza “txikiak” babestea dute helburu... [+]


2025-07-22 | Kote Camacho
Aurtengo baraualdirako jada hamalau lagunek eman dute izena

Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.

Aurten,... [+]


2025-07-22 | Bertsozale.eus
Bertsolaritzaren dokumentazio bilketa sendotzeko aurrerapausoetan

 Xenpelar Dokumentazio Zentroak dokumentazio bilketan sakontzeko aurrerapausoak eman ditu: Bertsozale Elkarteko egitasmoen bilketa prozesuak berrikusi dira eta tokian tokiko eragileekin harremanetan jarrita, eremu horretako jarduna aztertu eta hobekuntzak bideratu... [+]


Eguneraketa berriak daude