«Begietara so egin eta gero, ni baztertzeko gai zara?»


1993ko martxoaren 28an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
HIES Ekimenako Jon Salaberriri elkarrizketa
«Begietara so egin eta gero, ni baztertzeko gai zara?»
JON SALABERRI
Oso ezaguna egin da azken bolada honetan
Jon Salaberri. Gauzak aldatzen ari diren arren, HIESak jotako gaixo gutxik eman nahi du aurpegia eta, beraz, HIES Ekimena elkarteko lehendakaria bozeramaile lana betetzen ari da. Prebentzio kanpainan murgilduta ematen du eguna eta, Arrasateko beren egoitzara iritsi garenean, mahai baten inguruan aurkitu ditugu bera eta elkarteko beste kide batzuk eskoletarako material didaktikoa prestatzen.
ARGIA. Gaixotasun honen ondorioak jasaten dituenak deitzen zaion moduan ere jasaten du diskriminaziorik. HIESari dagokionez, nola definituko zenuke zeure burua?
JON SALABERRI. Gaixotasuna kontuan hartuz, Jon Salaberri naiz, HIESdun gaixoa edo seropositiboa. Nahiz eta horrela agertzea atsegina ez den, badirudi modurik egokiena dela. Baina edozein gauzaren gainetik Jon Salaberri naiz, pertsona arrunta.
A. Gaixotasun bat ala gaixotasuna jasaten ari zara?
J.S. Gaixotasun bat da, eta zerbait edukitzekotan, beste batzuk nozitzen dituzten gaixotasun mingarri asko baino nahiago dut nagoen bezala egon, ez baitaukat eragozpenik ia bizitza normala egiteko. Logikoki, ez nago batere pozik, baina ez zait dramatikoegia iruditzen.
A. Urte luzetako prozesua izan al da?
J.S. Neure ustez orain hamar urte transmititu jo ninduen birusak, lanean hasi nintzenean. Hogeita bi urte nituela, dirua irabazten hasteak heroina hartzeari ematea ekarri zuen. Garai hartan gertatu zelakoan nago. Aurrera begira, oraindik ere neure aurrean zenbait urte ditudala uste dut. Hainbat motatako minbizia dutenek ez dituzte bost urte ere egiten.
A. Intimitatea galdu al duzu? Ez al da gogorra informazioaren mesedetan norberaren bizitzako gertakari guztiak haizatzea?
J.S. Komunikabideetan agertuz askotan iruditu zait gehiegizkoa dela niretzat, eta edonon ezagutzen naute; baina jende seropositibo gutxi atera da publikoki arazoari aurre egiten. Txarra da baina beharrezkoa deritzot kontzientziatze kanpainari ekin eta beste seropositiboak ere beldurra galtzen hasi eta kalera atera daitezen. Horrek, bestalde, atsegin izateaz gain, gaixotasunak eragindako arazoa bera ere gainditzen lagundu dit.
A. Nola hasi zinen jendaurrean HIESaren aurkako borrokan?
J.S. Sei-zazpi hilabetez aritu nintzen bakarrik lanean, Arrasateko portaloian mahai bat jarri eta gaixotasun honi buruzko informazioa ematen. Kalean askotan jendearen elkartasuna sentitu nuen. Gero nire egoeran zegoen jendearekin harremanak egin eta HIES Ekimena sortu genuen. Orain hamabi kide ari gara lanean.
A. Beste gaixo kronikoek jasaten ez duten diskriminaziorik ezagutu al duzu?
J.S. Ez dut inoiz planteatu HIESagatik baztertu ote nauten. Baina suposatzen dut izan ditudala ni baztertua izateko bestelako arrazoiak: drogazalea izateagatik, nire jarrera sexualengatik... Horrek, ordea, ez du eraginik izan neuregan, ingurukoen laguntza izan baitut beti.
A. Ikastoletan, hitzaldiak ematen, prebentzio kanpaina bultzatzen ematen duzu astea.
J.S. Zaila da mugak jartzea. Egin beharreko lantzat jotzen dut eta askotan arazoa gainditzeko baliozkoa zait, baina zaila da jakitea noraino kezkatu behar dudan neure buruaz eta noraino eman behar dudan egun osoa jendeari gaixotasunaren berri ematen.
A. Erakunde publikoek ere ekin diote informazio kanpainak antolatzeari. Zer iritzi duzu erakundeen jarreraz?
J.S. 1990ez geroztik ez da kanpaina instituzionalik egin, «Jar ezazu/jar iezaiozu» edo «Preserbatu»ren ondoren bat ere ez. Bestalde, agian informazio gehiegi ematea ere ez da egokiegia, eta hobe da informazio horren kalitatea zaintzea. Bestela, jendea oro har informazioz saturaturik dago. Egin beharrekoa da plangintza bat umeek txikitatik heziketa sexuala izan dezaten, adinari egokitua noski. Oso gutxi egiten ari dira. Eta gay bezalako kolektiboei begira oso gutxi edo ezer ez dira egiten ari.
A. HIESaren eraginez, gure gizartea, sexuari buruzko informazio eza izatetik oso epe laburrean informazio zabalena izatera igaro da. Gai ote da informazio guzti hori behar bezala barneratzeko?
J.S. Informazio aldetik saturazioa eman da orokorrean eta kasu askotan mezua nahastu ere egin da. Nahasketa oso hedaturik dago eta beti planteatzen dizkigute zalantza beretsuak: txistuak kutsatzen ote duen, preserbagailua zein neurritan den sistema egokia... Hitzaldiak eta sexualitateari buruzko tailerrak antolatuz informazioa berregokitzen saiatzen gara.
A. Ez al da paradoxa HIESak kutsatuta zaudetenok gizartearen prebentziorako informazio kanpainak egiten aritzea?
J.S. Neure ustez horixe da egokiena. Eta Estatuko nahiz autonomi elkarteetako erakundeek zenbat eta gutxiago egin orduan eta hobe litzateke. Gizarte mugimenduen partehartzea hedatzearen aldeko kultura nagusitzea gustatuko litzaidake. Era berean, zuzenena kaltetuak inplikatzea iruditzen zait, baina oraindik ere oso gutxi gara mugitzen garenak. Gaur egun boluntarismoa oso bazterturik dago. Bestalde, ez luke izan beharko HIESari buruzko informazioa, baizik eta heziketa sexualari buruzkoa oro har, haurdun ez gelditzeko, bestelako gaixotasun benereoak ez hartzeko... eta erlartibizatu egin beharko litzateke HIESaz dagoen informazioa eta sortarazten dituen beldurrak, askotan batere arrazoigabeak.
A. Zein da jendearen jarrera hitzaldi horietan?
J.S. Gehienek zurekin bat egiten dutela frogatu nahi dute. Baina inor gutxi dago prest gaixo batekin eguneroko bizitza egiteko edo halabeharrez ere onartzeko. Izan ere, batzuk etxetik botatzen dituzte eta besteek adiskideak galtzen dituzte, nahiz eta hitzez lagun izaten jarraitzen duten. Kasuren batean ere leporatu izan digute ezkutukerian aritzea, geu gizartean errazago barneratzeko. Oso gutxitan izan da, jendeak ez baitu txarrean jokatzen, baina gure informazio guztia datorrenaren esku dago. Gainera, oso larria izango litzateke guk daukagun informaziorik ezkutatzen ibiltzea, gizartearen prebentziorako lanean ari garenean.
A. Herri txikietan bazterketa handiagoa al da?
J.S. Hala iruditzen zait, baina agian handiagoa da seropositiboak marjinatua izateko duen beldurra, eta horregatik bere burua apur bat marjinatu egiten du. Abantailak ere badira, Udalak eta jendeak zuzenago lagun baitiezaiokete.
A. Ez al dago burrunba handiegia HIESaren inguruan?
J.S. Oro har bai, dudarik gabe; baina badirudi hankasartze askoren ondoren kazetari eta gizartearen beraren ezagupen maila ere zertxobait hobetzen hasi dela. Eta ikasleen morboa ere ematen da, seropositibo batekin aritzea eskatzen baitute. Baina positiboa ere bada, ikasle horiek beste pertsonak bezalakoak garela ikusten dute eta, gainera, esperientziak kontatuz eta egoera desdramatizatuz askozaz ere harkorragoak dira gurekiko. Ohitu egiten dira gurekin harremanak izaten. Beraz, guretzat integrazio bidea ere bada prebentzio kanpainak eta hitzaldiak ematea. Gurasoengandik ere oso erantzun baikorra jaso dugu.
A. Ezaguna izateagatik beste seropositiboen aurrean pribilegiatua al zara?
J.S. Ekonomikoki ez dit onurarik ekarri, eta neure aurpegia ezaguna delako eritetxean ez naute besteak baino lehenago edo hobe atenditzen. Hemen denok tratamendu bera izaten dugu.
A. Eguneroko bizitzan, zeintzuk dira zure euskarriak, bizitzen laguntzen dizutenak?
J.S. Izugarrizko laguntza izan da, niretzat, txakurra, gero eta gehiago behar dut. Arrebarekiko harremana ere bai, etengabe egon da nire ondoan eta sekulako laguntza eman dit. Anaia eta beste senide batzuk ere gertu sentitzen ditut. Jendea ere etorri izan zait telebistan edo hitzaldi batean zerbait esaten entzun eta lagungarri izan zaiola kontatuz; hori oso atsegina da. Lasaitasuna ere lagungarri zait. Egia esan, neure burua egoera pribilegiatuan ikusten dut beste seropositibo askoren aurrean.
A. HIESera mugatu gabe, edozein gaixotasunek jota dagoen azken fasean dagoen gaixo baten egoeran izanik, heriotzaren aurreko zure jarrera aldatu al da?
J.S. Heriotzaz ez nuen ia ezer pentsatu, drogaren inguruan ibiliz oso gertu ikusiagatik ere. Orain gertuago ikusten dut eta gainera gaiari modu positiboan aurre egin nahi diot. Heriotza bera onartzea eta aurre egiteak bizitzaren alde borrokatzen laguntzen didala uste dut. Hau da, heriotza onartuz hobe onartzen dut bizitza. Ez dago niregan, bestalde, erlijioarekiko jarrera aldaketarik. Lehen bezala, sinesgabea izaten jarraitzen dut. Gainera, orain bizitza baino ez zait axola. Hiltzeko esperientzia bera bizi nahi dut, baina minik gabe, maite ditudan pertsonen inguruan eta astiro sentituz nola hiltzen ari naizen. Gerokoak ez dit gehiegi axola.
A. Zein mezu emango zenioke gizarteari, agian zu baztertuko zaituen norbaiti?
J.S. «Nere begietara so egin eta gero ni baztertzeko gai zara?» galdetuko nioke edonori. HIESak jota dagoen pertsona bati animoak emango nizkioke etxean ez gelditzeko eta, bere gaixotasuna beste bat baino gehiago ez dela konturatuz, aurre egin ahal izateko. HIES Ekimena elkartean aurkituko gaituela, Arrasateko 79 26 99 telefonoan.
Ritxi Lizartza
34-38

GaiezGizarteaOsasunaGaixotasunaHiesa
PertsonaiazSALABERRI1
EgileezLIZARTZA2Gizartea

Azkenak
Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Bilboko Udalak muntatu gabeko eszenatokia, mehatxuak eta kronika faltsu bat

Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.


Israelek Espainiako Vueltan parte hartzeko eskubidea daukala esan du txapelketaren zuzendariak

Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


Komunikazioa errazteko eta mintzamenaren errehabilitazioa lantzeko IA-Speak tresna garatzen ari dira Nafarroan

Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.


Aste Nagusia manteroen erreparaziorako eta justiziarako aukera gisa

Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.


Sexu-indarkeria Antartikako ikerketa-base estatubatuarretan

AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.


Gasteizen kalean bizi diren maliarrak Oñati eta Tolosara mugituko ditu Jaurlaritzak

50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]


Feng Shui pianoan

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.

Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]


Eguneraketa berriak daude