«Goi-mailako moda mass-mediak erakartzeko publizitatea da»


1993ko otsailaren 07an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Paco Rabanne diseinatzaileari elkarrizketa
«Goi-mailako moda mass-mediak erakartzeko publizitatea da»
PACO RABANNE
Arkitekto izan nahi zuen baina gauzak berak nahi ez bezala atera ziren. Azkenean, munduko diseinatzailerik ezagunenetariko bat bihurtu da. Paco Rabanne, kosmetikoen munduan iraultza ekarri zuenarengana hurbildu gara eta Pariseko bulegoan hartu gaitu. Euskal Herriaz ezer gutxi gogoratu arren, euskal herritarra dela eta izango dela dio. Moda ez da nahikoa gizon polifazetiko honentzat. Duela gutxi haragiztapenari buruzko liburu bat idatzi du.
ARGIA. Pasai San Pedron jaio zinen, baina 5 urte zenituenean joan zinen familiarekin. Euskal Herriaz zerbait oroitzen duzu?
PACO RABANNE. Oso gutxi egia esan. Nire aita Ipar Armadako komandantea zen eta gerra zibila bukatu zenean alde egin genuen. Gernikako bonbardaketa gogoratzen dut, bertan egon baikinen. Amak arkatz bat jarri zigun ahoan lehergailuen uhinek gure belarriak mindu ez zitzaten.
A. Gero Bretainiara joan zineten.
P.R. Frantziara heldu ginenean II. Mundu Gerra hasi zen eta gobernu frantziarrak Bretainian ezkutatu gintuen.
A. Bretoieraz hitz egiten badakizu.
P.R. Noski. Gu bizi ginen herria oso txikia zen eta nirekin jolasean egoten ziren bretainiar neska-mutilek ez zekiten frantsesez eta bretoieraz konpontzen ginen. Euskaraz hitz batzuk besterik ez dakizkit, ama eta amona euskaldunak izan arren.
A. Euskal Kultur Bideetan taldeko bazkidea zara.
P.R. Bai, oso lagunak ditut Rogelio eta Paco Ibañez. Frankoren garaietan Frantzian geunden errefuxiatu politikoek harreman handiak izan ditugu. Oso ideia ona iruditu zitzaidan, baina ez daukat nahi beste denbora taldearen jarraipena egiteko. Euskal herritarra naiz eta halaxe sentitzen naiz.
A. Arkitektoa zara. Nola sartu zinen goi-mailako joskintzaren munduan?
P.R. Ama jostuna zen eta Balenciagaren etxean lan egin zuen. Berak oso gustoko zuen moda, eta asko hitz egiten genuen horretaz. Garai batean bitxiak, botoiak, brodatuak eta abar saltzen ibili nintzen, eta orduan konturatu nintzen izugarrizko diferentzia zegoela frantziar kultur mugimendua eta goi mailako joskintzaren artean. Azken hau 60ko hamarkadan oso atzeratua zegoen.
Artistek ohizko euskarriak eta materialak baztertu eta material berriekin esperimentatzen hasi ziren. Aldiz, moda munduan, ez zen horrela gertatzen. Ni hasi nintzen oihalak baztertzen eta garai honetako materialak erabiltzen, hau da, aluminioa eta plastikoa. Beste arte batzuetan egin ziren esperientziak modara egokitzearena. Nik ez nuen jostun izan nahi. Esperientzia hau probokazio saio bat besterik ez zen izan, baina hainbesteko arrakasta lortu nuenez, jarraitzea erabaki nuen.
A. Haragiztapenari buruzko liburu bat idatzi duzu. Nondik datorkizu interes hau?
P.R. Nire ama oso marxista zen eta amona, aldiz, fededuna. Oso txikitatik esperientzia harrigarriak izan ditut eta nire amonak asko lagundu zidan ahalmen hau ulertzen. Gure familiak zuen ahalmena zela esan zidan. Berak kontatu zidan euskaldunen jatorri misteriotsua: Atlantidatik gentozela, 78.000 urteko historia dugula eta abar.
Gure amak, marxista legez, ez zuen horrelako gauzetan sinesten. Hasieran ni marxista nintzen. Baina gure familia barruan ere, oso pertsona desberdinak ginen. Beste bizitza batzuetako esperientzia desberdinen emaitza da hori, bizi dugun bizitza beste bizitza batzuen emaitza da.
Txikitatik bidaia astralak egiteko ahalmena izan dut. Hau da, nire gorputzetik atera eta denboran zehar bidaiatzekoa. Horrela izan dut nire aurreko bizitzen berri, ikusi egin ditut. Liburua nire esperientziei buruzkoa da, autobiografikoa. Badakit gauza hauek kontatzen dituztenak zorotzat hartuak eta mesprezatuak direla. Eta nik, Paco Rabannek, nazioarteko arrakasta lortu eta dirutza handia egin duen pertsonak, horrela hitz egitea ez dute ulertzen.
A. Zure diseinuetan erabiltzen dituzun metalak, zerikusirik daukate sinesmen horiekin?
P.R. Jakina. Indiar filosofiaren arabera, Urre eta Zilar Aroak eta gero, Metal Aroa dator. Hori da guk bizi duguna. Horregatik emakumea metalez estaltzen dut, aro honen amaieran gaudela adierazteko. Osatzen edota hiltzen duen guztia, gaur egun, metalezkoa da, bonba atomikoa bera ere. Gero Acuario edo Urre Aro berria etorriko da eta oso zoriontsuak izango gara. Baina Urre Aroa heldu baino lehen III. Mundu Gerra jasan beharko dugu. Arabiarrak Espainia hartuko dute eta hortik Europa osora zabalduko dira. 1995ean gertatuko da, Jugoslavia ohiko aferagatik. Hori Nostradamusek idatzitako profezietan irakur daiteke.
A. Dena den, zure sinesmenez gain, oso negozio gizon handia zarela diote. Adibidez, kosmetikatik arropa diseinuetatik baino diru sarrera oparoagoak lortzen dituzu.
P.R. Baina hori erraza da. Erne egotea eta gizartea aztertu eta ulertzea besterik ez da. Inteligentzia analitiko handia dut, gertaerek ni gainditzea ez zait gustatzen. Nire burua eta nire ingurua aztertzen ditut, lehenalditik etorkizunera eramango nauen ikuspuntua dut. Horrela erraza da etorkizunean zer gertatuko den jakitea. Niretzat guzti hori naturalki ematen da. Arnasa hartzea bezala da. Ni argikuslea naiz. Badakit Mitterrand otsailean joango dela, Jugoslavia ohiari behin-behineko konponbidea emango zaiola, baina ez da nahikoa izan lehen aipatu dizudanagatik.
A. Beraz, gaur egun zarena... bazenekien?
P.R. Gaztetan izan nuen ikusmen hori, eta amari kontatu nionean zoratuta nengoela esan zidan.
A. Gai hau alde batera utziz eta zure lan konkretura itzuliz, zure ustez zein da egun diseinatzaileen papera? Pertsonei itxurazko edertasuna ematea?
P.R. Kontrakoa da. Sakoneko pertsona janzkeran ikusten da. Lehen janzkera sinbolo soziala zen. Absolutismo garaian adibidez, maila sozialaren adierazgarri zirenez, jendeak goi-mailako arropak erabiltzen zituen. Gaur egun desberdina da, janzkera izaeraren erakusgarri da.
A. Goi-mailako joskintzan, zeintzuk dira negozioan eman diren aldaketak?
P.R. Bizitzen ari garena oso garai txarra dugu. Mundua aldatzen ari da, gure zibilizazioa ere bai. Egun munduan ditugun arazoak horregatik daude, mundu zaharra atzean utzi eta beste bati hasiera ematen ari garelako. Modan berdina gertatzen da. Orain arte, maila sozialen artean izugarrizko diferentziak egon dira, eta goi-mailako jendea zen, diruduna, moda horren inguruan zebilena. Moda aldatzen ari da, mundua ere aldatzen ari delako. Baina jostunek eta diseinatzaileek ez dute aldatu nahi. XXI. mendean sartuko gara, eta honek beste lengoaia, ikuspuntu, taupada batzuk ditu. 10 urte barru gauzatuko dira aldaketa horiek.
A. Goi-mailako modari dagokionez, non dago artea eta negozioaren arteko muga?
P.R. Goi-mailako joskintza ez da janzkera bat. Bizitzeko era bat, ikusleiho bat da, mass-media-k erakartzeko publizitatea da. Publizitate horren bidez izen ona lortzen duzu beste gauza batzuk saltzeko. Goi-mailako joskintza kazetarientzat egina dago, eta diseinatzaileen artekoa norgehiagoka bat da. Horregatik, gero eta gehiago, artea da.
Hemendik aurrera gero eta gauza arraroagoak egingo dira, arroparekin aukera artistiko gehiago landuko ditugu. Eta, aldiz, janzteko pret-a-porter-a erabiliko da, gauza xumeagoak, komertzialagoak. Jada, 90eko hamarkadan pasabidea aukera artistiko horiek lantzeko erabiltzen da, laborategi bezala. Baina bestetik, behar artistikoa da, une poetikoa, amets bat bezala. Amets egiten ez duen zibilazioa hildako zibilizazioa delako, komunismoari gertatu zaion bezala.
A. Emakume edota gizon eredu bat duzu inspirazio iturri bezala?
P.R. Ez, munduko toki desberdinetatik deitzen didate. Japoniatik, Amerika osotik, Europatik... Ez dago emakume eredu orokor bat, denak dira desberdinak. Bilduma berean daude jantzi desberdinak. Pret-a-porter-a, agian, bada emakume gazte bati zuzendua, 30 urte ingurukoa, ausartagoa... Paco Rabanne estiloa nabaritzen da. Arrunta ez den estiloa, konbentzionala ez dena, modernoagoa, esperimentalagoa.
A. Berdina al da gizonentzat eta emakumeentzat lan egitea?
P.R. Gizona janztea oso zaila da, pinguino batzuk direlako. Pinguinoak bezala janzten dira. Euren gizontasuna galtzearen beldur dira eta ez dituzte koloreak erabiltzen, protestanteak eta juduak beti beltzez joaten diren bezala. Gaur egungo gizonek lerro hori jarraitu dute. Maritxutzat hartuak izatearen beldur dira. Oso zaila da eurentzat lan egitea, gizontasuna eta janzkera nahasten dutelako. Ziur nago pinguinoen artean ere maritxuak daudela.
A. Inoiz saiatu al zara gazteentzat lan egiten?
P.R. Nire epealdirik arrakastatsuena 70eko hamarkadakoa izan zen. Gaur egungo gazteak garai horretara itzuli dira, 70eko moda janzten dute eta horregatik nire estiloa berriro ere modan jarri da, eta gazteek erabiltzen dute batez ere.
Myriam Gartzia
Myriam Gartzia
28--32


GaiezGizarteaModa
PertsonaiazRABANNE1
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude