«Nuntzioari baimena ematea, preso politikoa nintzela onartzea da»

1992ko maiatzaren 03an

PANTXOA GARAT
«Nuntzioari baimena ematea, preso politikoa nintzela onartzea da»
Pantxo Garat Anai Arteako partaidea dugu, errefuxiatuen kontrako epaiketetan, askotan, lekukoa eta duela aste gutxi presondegitik atera zen, bertan bi hilabete egon eta gero, errefuxiatu bat etxean hartzeagatik. Aspalditik errefuxiatuen aterbetzearen alde lan egin duen hau Ezpeletako erretore da eta gaur egun, apaiz lanetan ari da.
ARGIA. Zerk eraman zintuen errefuxiatu bat babestera?
P. GARAT. Hori oso istorio luzea da. Ia 10 urte eman ditut Euskal Herritik kanpo 4 urte Erroman ikasten eta 5 irakasle bezala Akizen, Apaiztegi Handian. 1977a arte ez nintzen Euskal Herrira itzuli. Armendaritzen errefuxiatu nafarrekin hasi ginen lanean kooperatiba bat sortu bait genuen 1983an. Orduan ez zeukaten paperik...
A. Eta errefuxiatuak hartzen zenituen etxean, nahiz eta paperik ez izan.
P.G. Bai. Orduan "Errefuxiatu bat, etxe bat" kanpaina hasi zen. Paperik ez izan arren, eta poliziak jakin paperik gabe zeundela eta errefuxiatuekin gure lanaren berri izan arren, Armendaritzen errefuxiatu familia batekin bizi izan nintzen. Garai haietan ere, GALeko komando bat gure ondotik ibili ziren... beraz, aspalditik fitxatuta nengoen.
A. Orain arte ez zaituzte inoiz atxilotu?
P.G. Ez, 1981-1986 artean, errefuxiatuek paperak zituztelako beti. Behin, elizara etorri ziren nere bila, jendeak ikusteko gisan.
A. Aldi honetan poliziak etxera etorri zirelarik, bortitzak izan ziren?
P.G. Bai. Hemen beste kasuetan bezala, atea hautsi, lurrera bota zuten eta hormaren kontra jarri ninduten, horma eta pistolaren artean. Ohetik altxa bezain laister han ziren mamu beltzak.
A. Zein izan dagogorrena? komisaldegia edo presondegia?
P.G. Komisaldegian PAFeko bulegoetan egon nintzen, asteartetik ostegun eguerdira arte, eta hiru galdeketa jasan nituen... Anai Artea elkarteari buruzko galderak, zein zen gure lana, zertan datzan... honetaz bi galdeketa egin zidaten, eta gauean, lo nintzela, bi polizia agertu ziren nere pentsa moldeaz galderak egiten. Ni mando zaharra bezain mutu egon nintzen.
A. Eta presondegito esperientzia?
P.G. Han presondegian 'terrorista' lanjeroseak gara. Presondegiko sistema nortasuna deusezteko egina dago. Han ez duzu ekimenik, zure nortasuna, emeki emeki hausten dute, han zenbaki bat besterik ez zara. Aske utzi naute, baina ez dugu ahaztu behar besteak han daudela.
A. Beste presoekin izandako harremanak nolakoak izan dira?
P.G. Presondegian oso zaila izan da harremana. Ez zuten jakin ere apaiz nintzela, pertsona batek besterik ez zekien. Presondegian % 80ak beltzak dira, trafiko banda osoak daude baina euskaldunei izugarrizko errespetoa digute.
A. Dena den, Elizako hierarkiak ez zaitu bazterrean utzi.
P.G. Nuntzioa etorri zen bisita ofizialean, Barne Ministeritzako baimenarekin eta bestalde, Baionako Apezpikua ere etorri zitzaidan. Ez gaituzte ofizialki preso politikotzat hartu nahi baina Barne Ministeritzak Nuntzioari baimena eman zionean, nolabait, preso politikoa nintzela onartu zuen.
A. Eta epailearekin?
P.G. Ea biolentoen laguna nintzen galdetu zidan. Frantzian, errepresio mailan, ez dute borroka honetan Euskal Herriko inor baztertzen. Orain arte langile, gazte, irakasleak... atxilotzen dituzte eta orain elizgizon bat hartu dute. Honek erran nahi du borroka honetan eskualde eta klase guztietako pertsonak daudela eta ez direla deusen beldur herrian?
A. Euskal Herritik kanpo izan duzu sostengu edo la guntzarik?
P.G. Bai, Frantzia osotik... baina hau komunikabide eta informazioa hedatzearen ondorioa izan da. Anitzek esan zuten ez zirela elizara joaten baina aterbetzearekin ados zeudela. Honek frogatzen du badaudela hainbat gizon eta emazte, uste baino gehiago, borroka isilki eramaten dutenak eta, beraz, gizakiaren eskubideen alde daudenak.
A. Nola ikusten duzu prentsak erakutsi duen interesa?
P.G. Nere ustez apaiza nintzelako hedatu zen.
A. Zein harrera izan duzu herrian?
P.G. Batzuek apaiza falta zuten. Beste batzuk Euskal Herrian dauden kezkez ohartu dira. Beste batzuek burua apaltzen zuten, ezkutatzen ziren eta nik badakit nere kontra mintzatu direla.
A. Nola ikusten duzu Euskal Herrian Elizaren garapena?
P.G. Elizak, oraindik ere badu gurutzerik eta asko gainera. Dena den, garapen hau betidanik militanteen esku egon da. Kristoren militanteak izan dira garapen hori aurrera eraman dutenak. Herri Ekintzak, adibidez, lantegietan eta nekazal munduan egiten dituen lanak, sindikatu bezala ez ezik, eliza bultzarazten du.
A. Aplikagarria al da Euskal Herrian Askapenerako Teologia bezalako bat?
P.G. Ez dut gizakia menperatzen duen teologia bat nahi. Jainkoaz mintzo bagara, gizakiaz mintzo ari gara eta teologia batek gizakia askatu behar du. Ikusi behar dugu Euskal Herriak zein behar dituen, herriak zer bizi duen, eta ikusi beharko da Elizak zein laguntza eskain dezakeen. Guk nekazariekin lan egiten dugu, nekazaritzak gainditzeko zenbait arazo bait ditu. Garrantzitsua da Elizak kultur mailan herri bat errespetatzen duen edo ez.
A. Euskal Herriko arazoen inguruan desberdintasun handiak agertzen dituzte Hegoalde eta Iparraldeto apaizek?
P.G. Lan egiteko modu berberak ditugu. Hala eta guztiz ere, badago apaiz batzuk bere elizako liturgietan besterik geratzen ez direnak. Gure berezitasuna herriari begiratzea izan da eta da egun ere. Ondotik herria ikertzea eta egung4o kezkei erantzutea.
A. Euskal historian Elizak oso paper garrantzitsua izan du, egun botere faktiko bat dela uste duzu?
P.G. Ez. Hala balitz eta Elizako arduradunek botere hori balute Hegoaldeko Elizarekin hartu emanak izango lituzkete, eta ez da horrela. Ez dut uste boterea daukanik.
A. Botere handiagoa izan beharko luke?
P.G. Eliza herriaren zerbitzari izan beharko litzateke. Eliza herriaren zerbitzuan sartzen bada, orduan indarra ukanen du.
A. Treviño ere atxilotua izan da pertsona batzuk aterbetzeagatik...
P.G. Baita torturatua ere. Nik beste tortura mota bat jasan dut, tortura psikologikoa. Espainian izugarrizko kanpaina hasi da apaizen kontra, eta Treviñoren bitartez Eliza ukitu nahi dute. Madrilgo boterea eta euskal izaeraren artean izugarrizko borroka eta eztabaida dagoela frogatu da.
A. Zein da zare iritzia Txikierdiren estradizioari buruz?
P.G. Baionan iragan zen Txikierdiren kontrako auzian lekukoa izan nintzen eta azken erabaki horrek erakusten du politika frantsesa Feliperen mutila bilakatu dela.
A. Nola ikusten duzu Iparraldearen etorkuzuna, eta Euskal Herri osoarena?
P.G. Etorkizuna. aspaldi denek esaten dutena, eta Ezpeletan ere erantzuten dutena: negoziazioa. Negoziatu behar da, mahai baten inguruan jarri behar gara. Gu arrastaka edo belauniko nahi gaituzte. Ez da negoziatu behar hilerrietan edota presondegien ateetan. Gu badugu gure nortasuna.
Bestetik, Iparraldean hain gutxi gara eta hain zatituak... Indar guztiok bat egin behar dugu, hor badugu anitz lan egiteko, inor baztertu gabe. Hemengo borroka kultur mailakoa da, hezkuntza mailakoa...
A. Erlijioa edota eliza al da euskaldun guztion batasun lekua?
P.G. Gure arazoa handia da. Hemen bi herri daude, biarnotarrak eta euskaldunak eta gotzai berdina dugu. Guk aspaldi proposatu genuen herri bakoitzak bere gotzaia izatea, herri bakoitzaren kultura errespetatuz.
Myriam Gartzia
Ixabel Etxeberria

NORTASUN AGIRIA:
Hazparnen jaio zen 1 944ean
Presondegian egon zela 500 gutun jaso zituen
Mendian ibiltzea eta espeleologia ditu gustoko
Fisika ikastea gustatuko litzaioke eta matematikak latina baino gehiago gustatzen zaizkio
Norabait bidaiatzekotan Nikaraguara joatea gustatuko litzaioke bertako apaizen lan modua ezagutzeko
34-38

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakErbesteaErrefuxiatu
PertsonaiazGARAT1
EgileezETXEBERRI14Politika
EgileezGARTZIA3Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Umeak, poliziak, mikrobihotzekoak

Efemeridea: Egun beltza Euskal Herrian, Amnistiaren Aldeko Astean

ARGIA

Negu gorri, hondamendia iragarri

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Genozidioa gelditzeko eskatu du Gasteizko hezkuntza komunitateak Palestinaren aldeko ekimen jendetsuan

Zigor Olabarria Oleaga

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Ekialdeko Afrikan, oztopoak oztopo, eurite aldaketei egokitzeko ekimenak martxan

Nicolas Goñi

Azkenak

2024-05-13 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Analisia

Negu gorri, hondamendia iragarri

Apirilaren 30ean, Espainiako patronala den CEOEk argazki horixe zintzilikatu zuen sareetan: ezkerrean dago Antonio Garamendi, CEOEko presidente den Getxoko semea; eta eskuinean Alfonso Santiago bilbotarra, musika festibalen munduan dabilen Last Tour promotorako burua, Eusko... [+]

2024-05-13 | Cira Crespo

Ukelele baten atzean Hawaii aurkitu nuen

2024-05-13

ANALISIA |

Umeak, poliziak, mikrobihotzekoak

2024-05-13 | Zigor Olabarria Oleaga

Genozidioa gelditzeko eskatu du Gasteizko hezkuntza komunitateak Palestinaren aldeko ekimen jendetsuan

Ehunka herritarrek egin dute bat hainbat hezkuntza zentrok, guraso elkartek eta sindikatuk antolatutako deialdiarekin, Palestinako umeak gureak ere badira. Genozidioa gelditu! lelopean. Sarea Euskal Herri osora zabaldu nahi dute sustatzaileek.

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

Eguneraketa berriak daude