«Nuntzioari baimena ematea, preso politikoa nintzela onartzea da»


1992ko maiatzaren 03an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
PANTXOA GARAT
«Nuntzioari baimena ematea, preso politikoa nintzela onartzea da»
Pantxo Garat Anai Arteako partaidea dugu, errefuxiatuen kontrako epaiketetan, askotan, lekukoa eta duela aste gutxi presondegitik atera zen, bertan bi hilabete egon eta gero, errefuxiatu bat etxean hartzeagatik. Aspalditik errefuxiatuen aterbetzearen alde lan egin duen hau Ezpeletako erretore da eta gaur egun, apaiz lanetan ari da.
ARGIA. Zerk eraman zintuen errefuxiatu bat babestera?
P. GARAT. Hori oso istorio luzea da. Ia 10 urte eman ditut Euskal Herritik kanpo 4 urte Erroman ikasten eta 5 irakasle bezala Akizen, Apaiztegi Handian. 1977a arte ez nintzen Euskal Herrira itzuli. Armendaritzen errefuxiatu nafarrekin hasi ginen lanean kooperatiba bat sortu bait genuen 1983an. Orduan ez zeukaten paperik...
A. Eta errefuxiatuak hartzen zenituen etxean, nahiz eta paperik ez izan.
P.G. Bai. Orduan "Errefuxiatu bat, etxe bat" kanpaina hasi zen. Paperik ez izan arren, eta poliziak jakin paperik gabe zeundela eta errefuxiatuekin gure lanaren berri izan arren, Armendaritzen errefuxiatu familia batekin bizi izan nintzen. Garai haietan ere, GALeko komando bat gure ondotik ibili ziren... beraz, aspalditik fitxatuta nengoen.
A. Orain arte ez zaituzte inoiz atxilotu?
P.G. Ez, 1981-1986 artean, errefuxiatuek paperak zituztelako beti. Behin, elizara etorri ziren nere bila, jendeak ikusteko gisan.
A. Aldi honetan poliziak etxera etorri zirelarik, bortitzak izan ziren?
P.G. Bai. Hemen beste kasuetan bezala, atea hautsi, lurrera bota zuten eta hormaren kontra jarri ninduten, horma eta pistolaren artean. Ohetik altxa bezain laister han ziren mamu beltzak.
A. Zein izan dagogorrena? komisaldegia edo presondegia?
P.G. Komisaldegian PAFeko bulegoetan egon nintzen, asteartetik ostegun eguerdira arte, eta hiru galdeketa jasan nituen... Anai Artea elkarteari buruzko galderak, zein zen gure lana, zertan datzan... honetaz bi galdeketa egin zidaten, eta gauean, lo nintzela, bi polizia agertu ziren nere pentsa moldeaz galderak egiten. Ni mando zaharra bezain mutu egon nintzen.
A. Eta presondegito esperientzia?
P.G. Han presondegian 'terrorista' lanjeroseak gara. Presondegiko sistema nortasuna deusezteko egina dago. Han ez duzu ekimenik, zure nortasuna, emeki emeki hausten dute, han zenbaki bat besterik ez zara. Aske utzi naute, baina ez dugu ahaztu behar besteak han daudela.
A. Beste presoekin izandako harremanak nolakoak izan dira?
P.G. Presondegian oso zaila izan da harremana. Ez zuten jakin ere apaiz nintzela, pertsona batek besterik ez zekien. Presondegian % 80ak beltzak dira, trafiko banda osoak daude baina euskaldunei izugarrizko errespetoa digute.
A. Dena den, Elizako hierarkiak ez zaitu bazterrean utzi.
P.G. Nuntzioa etorri zen bisita ofizialean, Barne Ministeritzako baimenarekin eta bestalde, Baionako Apezpikua ere etorri zitzaidan. Ez gaituzte ofizialki preso politikotzat hartu nahi baina Barne Ministeritzak Nuntzioari baimena eman zionean, nolabait, preso politikoa nintzela onartu zuen.
A. Eta epailearekin?
P.G. Ea biolentoen laguna nintzen galdetu zidan. Frantzian, errepresio mailan, ez dute borroka honetan Euskal Herriko inor baztertzen. Orain arte langile, gazte, irakasleak... atxilotzen dituzte eta orain elizgizon bat hartu dute. Honek erran nahi du borroka honetan eskualde eta klase guztietako pertsonak daudela eta ez direla deusen beldur herrian?
A. Euskal Herritik kanpo izan duzu sostengu edo la guntzarik?
P.G. Bai, Frantzia osotik... baina hau komunikabide eta informazioa hedatzearen ondorioa izan da. Anitzek esan zuten ez zirela elizara joaten baina aterbetzearekin ados zeudela. Honek frogatzen du badaudela hainbat gizon eta emazte, uste baino gehiago, borroka isilki eramaten dutenak eta, beraz, gizakiaren eskubideen alde daudenak.
A. Nola ikusten duzu prentsak erakutsi duen interesa?
P.G. Nere ustez apaiza nintzelako hedatu zen.
A. Zein harrera izan duzu herrian?
P.G. Batzuek apaiza falta zuten. Beste batzuk Euskal Herrian dauden kezkez ohartu dira. Beste batzuek burua apaltzen zuten, ezkutatzen ziren eta nik badakit nere kontra mintzatu direla.
A. Nola ikusten duzu Euskal Herrian Elizaren garapena?
P.G. Elizak, oraindik ere badu gurutzerik eta asko gainera. Dena den, garapen hau betidanik militanteen esku egon da. Kristoren militanteak izan dira garapen hori aurrera eraman dutenak. Herri Ekintzak, adibidez, lantegietan eta nekazal munduan egiten dituen lanak, sindikatu bezala ez ezik, eliza bultzarazten du.
A. Aplikagarria al da Euskal Herrian Askapenerako Teologia bezalako bat?
P.G. Ez dut gizakia menperatzen duen teologia bat nahi. Jainkoaz mintzo bagara, gizakiaz mintzo ari gara eta teologia batek gizakia askatu behar du. Ikusi behar dugu Euskal Herriak zein behar dituen, herriak zer bizi duen, eta ikusi beharko da Elizak zein laguntza eskain dezakeen. Guk nekazariekin lan egiten dugu, nekazaritzak gainditzeko zenbait arazo bait ditu. Garrantzitsua da Elizak kultur mailan herri bat errespetatzen duen edo ez.
A. Euskal Herriko arazoen inguruan desberdintasun handiak agertzen dituzte Hegoalde eta Iparraldeto apaizek?
P.G. Lan egiteko modu berberak ditugu. Hala eta guztiz ere, badago apaiz batzuk bere elizako liturgietan besterik geratzen ez direnak. Gure berezitasuna herriari begiratzea izan da eta da egun ere. Ondotik herria ikertzea eta egung4o kezkei erantzutea.
A. Euskal historian Elizak oso paper garrantzitsua izan du, egun botere faktiko bat dela uste duzu?
P.G. Ez. Hala balitz eta Elizako arduradunek botere hori balute Hegoaldeko Elizarekin hartu emanak izango lituzkete, eta ez da horrela. Ez dut uste boterea daukanik.
A. Botere handiagoa izan beharko luke?
P.G. Eliza herriaren zerbitzari izan beharko litzateke. Eliza herriaren zerbitzuan sartzen bada, orduan indarra ukanen du.
A. Treviño ere atxilotua izan da pertsona batzuk aterbetzeagatik...
P.G. Baita torturatua ere. Nik beste tortura mota bat jasan dut, tortura psikologikoa. Espainian izugarrizko kanpaina hasi da apaizen kontra, eta Treviñoren bitartez Eliza ukitu nahi dute. Madrilgo boterea eta euskal izaeraren artean izugarrizko borroka eta eztabaida dagoela frogatu da.
A. Zein da zare iritzia Txikierdiren estradizioari buruz?
P.G. Baionan iragan zen Txikierdiren kontrako auzian lekukoa izan nintzen eta azken erabaki horrek erakusten du politika frantsesa Feliperen mutila bilakatu dela.
A. Nola ikusten duzu Iparraldearen etorkuzuna, eta Euskal Herri osoarena?
P.G. Etorkizuna. aspaldi denek esaten dutena, eta Ezpeletan ere erantzuten dutena: negoziazioa. Negoziatu behar da, mahai baten inguruan jarri behar gara. Gu arrastaka edo belauniko nahi gaituzte. Ez da negoziatu behar hilerrietan edota presondegien ateetan. Gu badugu gure nortasuna.
Bestetik, Iparraldean hain gutxi gara eta hain zatituak... Indar guztiok bat egin behar dugu, hor badugu anitz lan egiteko, inor baztertu gabe. Hemengo borroka kultur mailakoa da, hezkuntza mailakoa...
A. Erlijioa edota eliza al da euskaldun guztion batasun lekua?
P.G. Gure arazoa handia da. Hemen bi herri daude, biarnotarrak eta euskaldunak eta gotzai berdina dugu. Guk aspaldi proposatu genuen herri bakoitzak bere gotzaia izatea, herri bakoitzaren kultura errespetatuz.
Myriam Gartzia
Ixabel Etxeberria

NORTASUN AGIRIA:
Hazparnen jaio zen 1 944ean
Presondegian egon zela 500 gutun jaso zituen
Mendian ibiltzea eta espeleologia ditu gustoko
Fisika ikastea gustatuko litzaioke eta matematikak latina baino gehiago gustatzen zaizkio
Norabait bidaiatzekotan Nikaraguara joatea gustatuko litzaioke bertako apaizen lan modua ezagutzeko
34-38

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakErbesteaErrefuxiatu
PertsonaiazGARAT1
EgileezETXEBERRI14Politika
EgileezGARTZIA3Politika

Azkenak
2025-08-18 | Elhuyar
Munduko hegazti guztien zerrenda bateratua argitaratu dute: AviList

Ornitologia-arloko mundu mailako bost erakunde nagusiak elkartuta, eta zazpi urteko lanaren ondotik, munduko hegaztien lehenengo zerrenda orokor eta bateratuta argitaratu dute, taxonomia, sistematika eta nomenklatura bateratuarekin: AviList. Prozesua gardena eta irekia izan da,... [+]


Dozenaka mila lagun Tel Aviveko kaleetan “gerra amaitu eta bahituak askatzeko”, eta Netanyahuk “Hamas indartzea” leporatu die

Gaza Hiria osorik okupatzeko onartu berri duten planaz kezkatuta, milaka israeldarrek Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroari exijitu die Hamasekin akordio batera iristeko "gerra amaitu" eta zerrendan dituzten bahituak aske uzteko. Herrialdeko lehen... [+]


Hainbat pertsona atxilotu dituzte eraso sexistak leporatuta Bilboko Aste Nagusiko lehenengo bi egunetan

Bilboko Aste Nagusian hainbat pertsona atxilotu ditu Poliziak eraso sexistak leporatuta. Egoera horren aurrean, Juan Mari Aburto Bilboko alkateak esan du Polizia "eraginkorra" dela eta Bilbon "inoiz baino polizia gehiago dagoela".


2025-08-18 | Dabid Martinez
Metaren eta adimen artifizialaren kolonialismo digitala

Drop Site News hedabideak (botere-abusuak mundu mailan agerian jartzeagatik ezaguna) argitaratutako ikerketak interneten bilakaeran kezka sortu beharko lukeen joera baten adierazle den albistea argitaratu du. Facebook, Instagram eta WhatsApp-en jabe den Meta multinazionalak [+]


2025-08-18 | Sustatu
ZelaiHandi, euskarazko testuen korpus handi eta (ia) libre bat

Orain NLP hizkuntza teknologietako euskal enpresak euskarazko testuen korpus handi bat jarri du sarean, Hizkuntza Eredu Handien (LLM) eta Adimen Artifizialeko ekimenen biltegi nagusia den Hugginf Face baliabidean. ZelaiHandi du izena.


Denon lepotik barre egin dute beste behin ere Donostiako Piratek

Eta, honekin bai, honekin amaitu da Donostiako Aste Nagusia! Piratei aste bete motz geratzen zaiela eta, egun bat gehitzen diote Aste Nagusiari. Aurten hogeigarren urtez jarraian egin dute Irrikitaldia. 


Sozialismorako Mugimenduak Bolivian agintzeari utziko dio 20 urteren ostean, eskuinari lekua utzita

Igandean eginiko presidentetzarako hauteskundeetan berretsi da ezkerreko koalizioaren porrota eta eskuinaren gorakada: PDC Alderdi Kristau Demokratikoko Rodrigo Paz Pereira senatariak eta Jorge Quiroga presidente ohiak (2001-2002) lehiatuko dute presidentetza... [+]


2025-08-18 | Behe Banda
Autosalaketa

Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]


Urkulluk gogorarazi du Txikik eta Otaegik errespetua merezi dutela biktima aitortuak direlako

Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.


2025-08-18 | Leire Artola Arin
Salpress berri agentzia
El Salvadorko gerrillaren arma ezkutua

Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]


11 urteko mutil bat hil da, igandean Bilboko igerileku batean bero kolpea jasan eta gero

Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.


Ostiraleko bileran Putinek su-etena onartu ezean, Trumpek dio “ondorio larriak” izango direla Errusiarentzat

Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]


50 maliar inguru ari dira kale egoeran bizitzen Gasteizen asilo eskaera ebazten duten bitartean

Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.


Alberto Alonso (Gogora): “Txiki eta Otaegi ez dira erreferente; indarkeria, beldurra eta terrorea erabili zuten”

Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".


Eguneraketa berriak daude