«Esan nahi dudana idazteko atxaki behar izaten dut»


1992ko martxoaren 08an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Martin Iturbe idazleari elkarrizketa
Martin Iturberen «Zelai ezberdiñetan amets-oihu bedeinkatuak» poesia liburua kalean
«Esan nahi dudana idazteko atxaki behar izaten dut»
Baserritarren eta arrantzaleen munduak agertzen dira "Zelai ezberdiñetan amets-oihu bedeinkatuak», Martin Iturbe Baldaren poesia liburuan. Lana, Sendoa argitaldariak kaleratu du eta bertan, bi munduek gaur egun jasaten duten egoera zaila azaltzen du idazleak.
ARGIA. Nekazal eta arrantza munduak dira zure liburuko protagonistak...
MARTIN ITURBE. Ni Hondarribia herri arrantzalean bizi naiz, baina hala ere. jatorriz nekazaria naiz. Aspalditik neukan nekazaritza nahiz baserriei buruz idazlan bat egiteko asmoa eta Xalbador sariak eman zidan gaia lantzeko aukera eta bidea. Baserriari buruzko poemak egin nituen eta ondoren Hondarribira joan nintzen bizitzera. Hau dela eta, itsasoa eta arrantzaleen egoera gertutik ezagutzeto aukera izan dut. "Xalbador" sariketa atxakiatzat hartuta bi gai horiei buruzko poemak egiten hasi eta horrela idatzi nuen «Zelai ezberdiñetan amets-oihu bedeinktuak". Bertan, bai batak eta bai besteak dituen alderdi neketsuak eta egoera zailak azaltzen dira. Dena den mezua hobeto ulertuko du nekazarien bizitza barruan eraman duenak. Arrantzaleak nekez ulertuko bait du baserritarren alderdi hau eta, aldiz nekazariak nekez ulertuko du arrantzalearena. Bi munduak ezberdinak dira baina mamian oso lotuak daude. Askotan, hitz batekin azaltzan da bizitzaren alderdi osoa eta hitz goxoak agertzen badira ere, esaldi gogorrak ere erabiltzen ditut. Lana eta izerdia batentzat izaten bait da, eta irabazia beniz, beste batek jasotzen du, geldi dagoenak.
A. Ezkortasunez azaltzen dira bi munduak...
M.I.B. Bien egoerak latzak dira. Garai gogorrak pasatu ondoren, nekazaritzan aldaketak izan dira, nekazariak beren artean elkartu direlako eta, aurrerapenak emandako erosotasunari esker? baserria hazi edo behintzat lankideak ugaritu egin direlako. Lehen gai gutxirekin moldatzen zirenak, orain gai askorekin lan egiteko aukera dute. Hala ere, nekazaritza egoera ilun eta zaila jasaten ari da. Europatik etorriko diren lege eta neurrien ondorioz baserri asko itxi beharrean bait daude. Etorkizuna beltza ikusten dut berez estutasunez josita dagoen mundu honetan. Garaiak ere aldatu direla argi dago eta orain atzokoari lotuta ez dago egoterik. Atzokoak duenari eutsi bai, baina gaurkoaren gaurkotasona beharrezkoa da. Baserritarra gainera, bakartia izan da betidanik eta bakartia izatearekin gaur egun, ez dago aurrerabiderik.
A. Naturaren aldarrikapena agertzen da poemetan ere
M. I. B. Haurra nintzenean baserrian bizi izan nituen amets eta lurrarekiko loturak erabiltzen ditut, bertan bizi direnen buruhausteak eta arazoak adierazteko. Naturarekiko lotura eta naturak berak duen edertasuna azpimarratuz, baita naturaren zailtasunak eta bera eta gizonaren borroka ere. Azkenik itxaropena agertzen da baserria eta nekazariaren arteko elkar hizketan. Nekazariak bihotzean darama baserria baina beste zerbaiten beharra duenez, ezinbestekoa ikusten du bertatik joan behar izatea.
A. Poesiazgain nobela eta ipuina landu dituzu ere...
M.I.B. Idazlea baino, mihi astintzailea edo hizlaria naiz. Hala ere. prosaz idazteko egokiagoa nintzela uste nuen, baina lehiaketetan poemak saritu dizkidate prosa lanak baino askoz ere gehiago. Idaztea zaila izan da beti neretzat. Esan nahi dudan zerbait idazteko atxakia behar izaten dut, sariketak kasu. Horiei esker egin ditut lan asko.
A. Zer iruditzen zaizu Euskal Herrian egiten den poesia?
M.I. B. Ni autodidakta naiz eta ez dut ondo ezagutzen hemen egiten dena. Jende asko ikusten dut mundu horretan oso sartuta dagoena eta inbidia ematen didate. Nahikoa idazten dela eta jendea bizitasunez dabilela iruditzen zait. Gauzak egin behar dira, egiten ez denean ez bait da ezer izaten. Egiten direnetatik, nereak horien artean, denak onak izango ote diren ez dakit, baina asko egin eta saiatuz gero, gauza on asko ateratzen da. Agian. garai bateko berotasuna pasatu egin da eta beharbada bide errazena aukeratzen dugu orain. Bestalde, poesia gutxi irakurtzen bada, euskal poesia oraindik neketsuagoa izango ez ote den da nere kezka.
Joxi Goikoetxea
48-49

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakITURBE5
PertsonaiazITURBE5
EgileezGOIKOETXEA7Kultura

Azkenak
11 urteko mutil bat hil da, igandean Bilboko igerileku batean bero kolpea jasan eta gero

Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.


Ostiraleko bileran Putinek su-etena onartu ezean, Trumpek dio “ondorio larriak” izango direla Errusiarentzat

Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]


50 maliar inguru ari dira kale egoeran bizitzen Gasteizen asilo eskaera ebazten duten bitartean

Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.


Alberto Alonso (Gogora): “Txiki eta Otaegi ez dira erreferente; indarkeria, beldurra eta terrorea erabili zuten”

Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".


Jai eredua neurodibergentziatik aztertzen

Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.


Ostiraletik aurrera berriz debekatuko dituzte nekazaritza jarduerak Nafarroan

Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Ipar Euskal Herriko 158 herritan ur murrizketak ezarriko dituzte, alerta egoeraren ondorioz

Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]


Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


Delitugile migratzaileak zuzenean deportatzea proposatuko du Erresuma Batuko Gobernuak

Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Israelek gutxienez ehun palestinar hil ditu azken bi egunetan, eta Gaza hiriaren aurkako erasoak gogortzen ari da

Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


2025-08-13 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Eguneraketa berriak daude