Nola sortu zen liburua egiteko ideia?
1975ean "Gizona abere hutsa da" izeneko liburua atera nuen, eta oraingoa ikutu batzuk eginak ere orduan idatzia da. Biografikoki, oinarrian ezkerrarekin zegoen polemika batean sortzen da. Inork eskatu edo bultzatu gabe idatzi dudan liburu bakarra da, neure gogoz egindako bakarra. Modernitatearen irakurketa nahiko konzentratua dago hemen. Iraultza, kontzeptu zientifikoa da soziala baino lehen, eta modernitatean baikortasun infinito hori adierazten du; modernitatearen kontzeptu oinarrizkoa iraultza da, eta horrek esan nahi du zientzian sinesmena, eta gizartea teknikoki eta matematikoki eraldatzeko itxaropena badagoela. Frankismoan dago idatzita, eta nagusiki Historiaren eta Iraultzaren kontzeptu burgesari kritika da. Horren produktua da gero demokrazia, eta garai hartan...

Modernitatearen arazoa iraultzaren utopismoan al dago?

Nere ustez, modernitatea iraultzaren umea eta aita da era berean. Modernitatearen arazoa iraultza da, baina ez egiteko dagoena, egindakoa baizik; gaur iraultza esaten denean egin beharra legokeen zerbait ulertzen da, eta ez egina dagoena. Iraultzaren utopismoa gezurra eta tranpa bat izan da. Gauza oso konkretuak lortzeko ideal handi batzuk predikatzea iraultzaren helburu famatuak izan dira.

Askatasuna, berdintasuna eta anaitasunaz, zer da gelditu dena?

Merkatu askatasuna, berdintasun formal teoriko bat eta anaitasunetik arrastorik ere inon ez; Iraultza egin beharrezko zerbait bezala ulertu behar da, eta orduan eduki dezake justifikaziorik ala ez; ni, hala ere, ezkorra naiz. Gizartearen aldaketak iraultza kategorietan pentsatzea tranpa da, okerra. Geure hizkuntza eta eskema aldatu behar dugu, ez dut iraultza kontzeptuekin edo kategorien bitartez pentsatu behar denik uste. Horrek ez du esan nahi aldaketa bortitz eta errotikorik bultzatu behar ez denik. Historia ezin da helburu handien bitartez pentsatu.

Laburtu beharko bazenu liburuaren muina zertan datzan...

Gizona abere hutsa da, horrek definitzen du gizonaren kontzeptua. Historiaren sujetua gizona, etikoa dela, suposatzen baduzu, Historia ere motibazio etikoz egiten duzu. Eta honi jarraiki zentzugabekorik asko sortzen da; gerra... esate baterako. Azken batean, izaki izugarri konplexua delako, eta horrek ez dauka beste definiziorik "gizaberearena" baino.

Hilda dagoen aro baten azpian bizi gara. Sistema ideologiko biribilek bukatuak dirudite, dena esplikatzen zutenak eta neurri berean utopiek sistemaren barruan zeukaten funtzioa ere galdua dirudite. Beti kritikatu den sozialismo erreala negargarria izan da, baina demokrazia erreala ere negargarria izan da. Orain badakigu biak neurri berean direla. Lehen elizak bakarrik salbatzen zuen gizona, eta elizan egon beharra zegoen, eta orain demakraziak bakarrik salbatzen du gizona eta demokrazian dago egon beharra. Eta munduan demokrazian ez daudenak ez daudela burutik sano edota kriminalak direla ematen du; hori fikzio bat da. Hala ere, demokraziaren bidetik joan beharra dagoela uste dut, baina ez oraingo eredutik; Historia baten ondoren bait gatoz, Historia osoaren herederoak gara, Historia guztia errepasatu behar dugu. Modernitatearen eztabaidan, ni, gizonaren kontzeptuaren eztabaidara mugatu naiz eta berau jorratu dut.

Zein da euskarazko saiakeraren egungo egoera?

Euskal pentsamendua momentu honetan impasse batean dago. Pentsamenduaren munduak bi motatako eragina izaten du: bata urjausi modura eta bestea iragazki modura. Saioak badu monentu honetan -eragiteko modurik, bi eratara. Nik fedea daukat gune txikiengan, gaur gaurkoz oraindik tresna lagungarri bezala ikusten ez bada ere. Gune txikia eta tinkoa sortu behar da, ekonomikoa eta baita jendezkoa ere, pentsamendua euskaraz sor daitekeela sinesten duena, eta hori asumitzen duena. Oraingo egoeran hori da egin beharreko ahalegina, nolabaiteko norrnalizazio modu bat lortu arte.