"Lurraren alde, kulturaren alde, libre izan arte"


1991ko apirilaren 28an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Arturo Muñolema Ecuadorreko CONAIE erakundeko arduradunari elkarrizketa
Arturo Muñolema, Ecuadorreko CONAIE erakundeko arduraduna:
"Lurraren alde, kulturaren alde, libre izan arte"
CONAIE Hegoamerikako indioen erakunde garrantzitsuenetakoa dugu. Quitoko Iparraldean duen egoitzara hurbildu eta bertan aurkitu dugu Arturo. Gaur egun indioen mugimenduak bizi dituen gorabeherez mintzatu gara.
ARGIA. Zein da CONAIEren betebeharra?
A. MUÑOLEMA: Gure zeregin garrantzitsuena indigenen eskubideak errespeta eraztea da. Honetarako gure barnean danden erakundeak promozionatu eta gainontzeko herri mugimenduekin etengabeko harremanak jorratu behar ditugu. Hauez gain, Ecuadorreko mugimendu indigeniarra proiektu politiko finkoa bihurtu nahi dugu. Hots, egunen batean, eta ez oso urruti, aldaketa politiko orokorra plazaratuko duen alternatiba bilakatzea. Ecuadorren mugimendu indigeniarra proiektu politiko finkoa bihurtu nahi dugu. Hots, egunean batean, eta ez oso urruti, aldaketa politiko orokorra plazaratuko duen alternatiba bilakatzea. Ecuadorren hamar nazionalitate indigena daude eta estatu plurinazionala nahi dugu. Azkenik, gure kulturaren berreskurapenaren atzetik gabiltza, gure nortasun eta sustraien bila, nondik gatozen eta zer garen jakin nahirik.
A. Guzti horien artean, zein da zure ustez erreibindikazio nagusia, duzuen beharrik handiena?
A.M. Lurra da. Indigena batek lurrik ez badu hila dago. Gure arazorik nagusiena lurra eta gure lurraldeen berreskurapena da. Orain dela 500 urte hasi zen lapurketaren ondorioz galdu genituen lurren berreskurapena. Beraz, nekazal erreformak agintzen duena betetzea exigitzen dugu, hots, erein gabe dauden lurrek indigenen eskuetara pasa behar dutela.
A lazko ekainean borroka gogorra izan zenuten. Nola zaudete gaur?
A.M. Altxamendu bat izan zen, eta hura "500 urtetako erresistentzia"ren barruan kokatu behar da. Antolatzeko dugun gaitasunaren agerpen edo froga izan zen. Kokoteraino geunden azken urteetan gobernu ezberdinek egindako eskaintzen aurrean, gehienak bete gabe geratzen bait dira. Horien ordez, marginazioa, pobrezia eta arraza diskriminazioa ezagutu izan ditugu. Funtsean, lurren arazoak lehertarazi zuen gatazka eta argi utzi nahi dugu gure erreibindikazioak lortu arte iraungo duela. Lurraren alde, kulturaren alde, libreak izan arte. Altxamendua hasi besterik ez da egin. Gobernuak entzungor jarraitzen badu beste neurri batzu hartu beharko ditugu.
A. Nolakoak dira orain gobernua eta elizarekin dituzuen harremanak?
A.M. Une honetan ez dugu harremanik gobernuarekin. Elizak bitartekaritza lana betetzen du. Oso betebehar garrantzitsua du gure beharrizanak adierazi eta bideratzerako orduan; lurraren arazoan batez ere. Gaur egun eliza kanpo-zorraren erosketan parte hartzen ari da eta horrela eskuratutako diruaz lurrak erosten ditu indigenentzat.
A. Esaiguzu zerbait Amazoniako indigenen egoerari buruz.
A.M. Nazio mailako arazo bilakatu da. Gaur egun ez dago naturaren hustiaketa arrazionala; aitzitik, ustiaketa basatiki egiten ari da eta honek kalte larriak sortarazi ditu bai ingurugiroan eta bai nazio indigenetan. Entrepresei, dagozkien lurraldeetara muga daitezen besterik ez zaie eskatzen. Beste arazo bat kolonizazioa eta turismoarena da. Amazonian egiten ari den kanpaina turistikoa, gure kultura, interes, baliabide, fauna eta ekologiaren aurka doa.
A. Nola dakusazue V. Mendeurrena?
A.M. Ospakizun hori era bat errefuxatzen dugu. Data hau ospatzeak herri indigeniarrei inposatu nahi zaien bigarren menderaketa suposatzen du. Gu beste ekintza batzu antolatzen ari gara: hitzaldiak, nazioarte mailako ihardunaldiak, elkartasun ibilaldiak, ospakizun kulturalak... Finean, data honen benetako esanahia isladatuko dutenak.
Aitor Etxebarria

Arturo Muñolema Quitoko bere bulegoan.
18, 19


GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaECUADOR
PertsonaiazMUÑOLEMA1
EgileezETXEBARRIA5Politika

Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Eguneraketa berriak daude