Iparraldean bertsolariek ateratzeko ezinbestekoa da eskolekin segitzea»


1991ko apirilaren 14an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Jesus Arzallus, Hendaiako bertso eskolako sortzaileari elkarrizketa
Jesus Arzallusek orain dela lau urte sortu zuen Hendaiako bertso eskola
Iparraldean bertsolariek ateratzeko ezinbestekoa da eskolekin segitzea»
Gipuzkoako Goiazen jaio zen Arzallus 1954ean, eta errefuxiatu bezala Hendaian bizi da 1978az geroztik. Nafarroako bertsolari txapelketetan azken lau urteotan puntan ibili arren, finaletan Hegoaldean ezin parte hartu izanagatik, ahantzi samar geratu da.
ARGIA. Zaila dea zuretzat plazara agertzea bertsoen botatzeko?
J. ARZALLUS. Zaila da. Baina noiz plazaratzen naiz?, bada guttitan. Egia da ez dakizula zer maila duzun eta urduri sentitzen zara. Azken saioan, Izuran, Olano Hernanikoa nerekin joan zen eta bazkaldu baino lehen ezin zituen eskuak geldirik eduki. Hori ikusi eta kontsolatzen naiz.
A. Noiz hasi zinen bertsotan?
J.A. Nik egin dut bertsotan hasi eta utzi. Hasi, erran dezagun 73an. eta non ere erraitea zaila da. Publikoaren aurrean Oñatin hasi nintzen. Sebastian Lizasok deitu ninduen ea joan nahi nuen, eta horrela igande goiz batez hasi nintzen Murua eta beste batzurekin batera.
A. Aipatu dituzun izenak gaur egun oso ezagun al dira.
J.A. Horretan entregatu dute bizia. Horiek nik ezagutu nituelarik, jadanik bertsolari eginak ziren, ikusi zuten bertsolari izateko gai zirela eta hori landu dute. Nik, hasi eta berehala Iparraldera etorri behar izan nuen, eta bost urtez izan dut utzia. Hemen berriro? Azkaine eta Sarako festetan eman nituen. Urruñan ere prima egunetan eman ditut beste pare bat aldiz.
A. lparraldean errefuxiatua izaki, arazoak izan dituzu bertsotan kantatzen ibili ahal izateko.
J.A. 1989ko Txapelketa Nagusian Iparraldetik eta Nafarroatik zazpik zuten eskubidea parte hartzeko eta kopuru horretan sartu nintzen. Hendaian egin nuen saioa, baina gehiago ezin. Beste behin gauza bera gertatu zait: Lesakako erdi finaletarako aurrera egin nuen, baina beste batek joan behar izan zuen nere ordez.
Baina hori ongi bizi dut, badakit non dauden nere mugak. Ni hemen nago solidaritatez. Norbaitekin hitzegin eta posible nuke Hegoaldera itzultzea, baina bakoitza bere aldetik bere arazoa konpontzen hasten bada, ez goaz inora.
A. 87an Lapurdiko txapelduna izan zinen.
J.A. Ez ginen denak benetan lapurtarrak. Lapurdin bizi ginenak bildu ginen. Kontua da hemen gutti ibiltzen garela. Xanpun eta Ezponda gehiago ibiltzen dira, bainan hemen parada gutti dugu plazara ateratzeko. Herriko bostetan zenbait aldiz, Saran edo.
A. Bertso eskola ere sortu duzu Hendaian.
J.A. Hendaian lau urte daramagu bertsotan aritzen erakusten. Zelaia eta biok hasi ginen. Berak aldegin behar izan zuen laster, lau bat hilabeteren buruan. Bakarrik gelditu nintzen, baina jarraitu behar izan nuen. Iparraldean bertsolariak ateratzeko ezinbestekoa da eskolekin segitzea, ez dago beste erremediorik. Lehenago hemen bertsolariak aterazen ziren, bertsolari eskolak pentsatuak izan baino lehen
Orain dela hogei urte zaletasuna sortzea posible zen. Aldiz, gaur egun hori bukatua da. Beraz, hemendik hogei urtetara bertsolariak egon behar badira, Iparraldean nahitaez eskola hauek beharrezkoak dira.
A. Hendaiako eskolan biltzen direnen artean ba al duzu elementu onik?
J.A. Haur guziak elementu onak dira. Zazpi urtekin hasten dira bertsotan eta saiatzen badira, urte batez edo bigaz salto handia egiten dute. Koplak idazten hasten dira eta segituan ikusten da gai direla gauzak txukun esateko, esateko modua ona dela bertsotakoa Zailena da hamabitik hamalau urte bitartean, bertsoa landu behar duten momentuan, eta beren zaletasuna bitartez beren burua landu behar dutelarik.
A. Zure ikasle izandako bat famatua bilakatu da, Urko Atxotegi. Zurekin hasi zen bertsotan.
J.A. Bai, Urruñan. Nere ikasle izan da, baina orain nik baino hobe badaki. Berari gertazen zaiona da denbora gutti daukala. Bertsolari izateko denbora behar da, denbora bertsoak idazteko, irakurtzeko, entrenatzeko edo beste norbaitekin kantuz aritzeko. Berak dioenez, gustora joango litzateke Hegoaldera beste gazte batzurekin kantatzeko, bere adineko bertsolariekin saioak emateko.
Bestela kalitate guziak ikusten dizkiot. Hamasei urtekin ezin da esan nolako bertsolaria izango den, ikasi egin behar du dena. Nafarroako Txapelketan parte hartu du eta Nafarroan punta puntako bertsolaririk ez dago. Baina hor ez da urrun gelditu goian ibiltzen diren bertsolarietatik. Beste hamar urte iharduten badu bertsolaritza lantzen, beste batzuk aritu diren bezala ikasiko du.
A. Nolako antolaketa duzue Hendaiako bertso eskolan?
J.A. Astean behin biltzen gara, dozena bat ikasle. Bestalde, aparte Alkat astean behin izaten da ikastolan hiru gelatan, eta bakoitzean ordu bete pastzen du.
Ez dugu lan bera egiten. Bera geletan ibiltzen da, non ikasle mota guzietakoak dauden, batzuk bertsoa gustukoa dutenak eta beste batzuk bertsea zer den ere ez dakitenak. Nik egiten dudana ezberdina da. Nerekin bertsotaz interesatzen direnak gelditzen dira astean behin. Bistan da ez dute denek grina izigarria, baina badira zazpi nahiko interesatuak direnak.
A. Ilusiorik badute bertsolari izateko?
J.A. Bederatzi urteko haurrek futbolarekin dute burua bete betea egina. Neskek erresponsabilitate gehiago dute. Adin horretan lehen ilusioa futbola da, diru gehien hor irabazten delako. Pilotan aritzen direlarik ere, galtza xuritan ari dira, kopak irabazten dituzte eta etxera eramaten. Aitzitik, bertsolaritzan ez da fitsik.
Hemen Xampun eta hile xuriak dituztenak kantatzen ikusten dituzte. Eta horrela ez dute ilusiorik izaten ahal. Beste gauza but da Hegoaldeko bertsolari eskolen arteko txapelketak ikustera eramaten baditugu. Hamahiru urtekoak kantatzen ikusten dituzte, txapelak eta kopak irabazten eta abar. Beste egoera bat da, beste motibazio bat.
Ixabel Etxeberria
48-49


GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaARZALLUS1
GaiezKulturaBertsolaritBertso esko
PertsonaiazARZALLUS1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Azkenak
Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Eguneraketa berriak daude