«Espero dut ezetz!»

1991ko otsailaren 24an

Albert Harrosch, Baionako rabbiak:
«Espero dut ezetz!»
Komunitate juduen eritzia zuzenean jakitekotan Euskal Herrian dagoen rabbi bakarrarengana jo dugu. Baionako Adur eskuinaldeko sinagogan topatu dugu. Marokiarra sortzez, zortzi urte egin zituen Korsikan, hona 1989an heldu baino lehen.
ARGIA: Nondik heldu da, zer dela eta egozketa dekretua?
A.HARROSCH: Historia luzea da. Jesus, dakizunez, judua zen. Pablo, Pedro ere juduak ziren, Bazkoa ospatzen zuten. Orduko juduek, erromar zirkoetako lehen martiri kristauek bezalaxe sufritzen zuten errepresioa. Poliziak erromarrak ziren, ez ginen gu! Ordea, Kristo hil eta handik 50-70 urtera, apostoluak hasi ziren, nahi baduzu, Europako herri guztietan presionatzen: erromarrak, galiarrak, visigotuak piskanaka piskanaka kristautu egin ziren. Eta orduan, artzainak esanez gero: Jesus juduek gurutzifikatu zuten, ardiek sinistu egiten zuten. Boniface VIII, 1492. hartan Aita Saindu zenak, gaizki esplikatu ote zuen? Berak ote zuen bultzatu...?
A. Zein seinale utzi dute alde egindako haiek?
A.H. Hebraierazko sefarade hitzak, Ekialdeko eta Afrika Iparraldeko juduak izendatzen dituena, "Espainia'' esan nahi du. Sefarditen adarra oso garrantzi handikoa da, Mediterraneo guztian. Marokkon ere bi judu adar dago: megorashim, espainiar haiengandik heldu direnak, eta tochavim, berebere direnak.
Anekdota bat konta niezaizuke, hara: herbesteratutakoak Gasteiztik hona etorri eta denbora gutxira kolera epidemia bat izan zen hiri horretan eta, sendagileak juduak zirenez, gasteiztarrek hona jo zuten, laguntzaren eske. Juduek, bueno, baietz, baina baldintza batekin: kanposantua bere hartan utz zedin. Bai eta utzi ere, gaur egundaino, arestian han izan ginen eta ikusi genuen.
A. Juan Pablo IIk, onartuko al du erreginaren beatifikazioa?
A.H. Espero dut ezerz! Bi komunitateak, juduena eta katolikoena, hurbil arazi nahi dituen Aita Saindu batek, antisemitismoaren kontrako kanpainak egiten dituena, esan duena: "Bakearen oinarri ezinbestekoa norberaren kontzientziaren begirunea da", horrelako Aita Saindu batek ezin dio bere oneritzia eskaini Isabeli.
Aurrera ateraez gero proposamena, Elizak–ez bakarrik Eliza kristauak sinisgarritasuna galduko luke.
A. Erlijioak indarrean daudela ematen du.
A.H. Mende bukaera hau erlijiosoa izango da. Azken gerra europarra eta gero, materialismoa izugarri sartu da. Dena ikusi da: biolentzia, pornografia... Azkenean, huts bat gertatu da eta zerbaiten, heldu leku baten beharra somatu du jendeak. Gehiegira jota, alditan: Front Nationalen ekintzak, Isabel Katolikoaren aldeko zera hau, musulmanen djihad-erako deiak, sentidu horretan uler daitezke. Estremismoak dira, ez dira positiboak.
A. Juduen artean ere...
A. H. Arabiarrak ezereztu nahi dituzten juduak ere bai. Palestinarrek beren lurra behar dute, eta juduek ere behar dute berena. Eta arazo hori ez dago potentzien baitan, ez NBEaren baitan, hebraitar eta arabiarren baitan dago: eseri behar dute, eta lasaian mintzatu.
PAblo Sastre
Albert Harrosch, Marokoko «megorashim» adarreko judua.
Harrosch, Baionako sinagogan, bere atzean «cepher/tora», "Pentatoque"-ko hiru pergamo dituela.
25

GaiezGizarteaErlijioaBesteak
PertsonaiazHARROSCH1

Irakurrienak

Matomo erabiliz

EAJko karguen senide harrobia

Ahoztar Zelaieta

"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Olaia L. Garaialde

"Gazteok zutik eta mugimenduan gaude, errealitate gordin baten aurrean"

June Fernández | Pikara Magazine

Emakumeen plazera

Barbara Miller

Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Jenofa Berhokoirigoin

Azkenak

2024-04-29 | Nagore Iturrioz Lopez | Yolanda Porres García | Steilas sindikatua

Hezkuntza publikoari buruz hitz txintik ere ez hauteskundeetan!

2024-04-29 | Rober Gutiérrez

Errenta aitorpena, euskaraz

2024-04-29 | Iñigo Satrustegi

Beste 40 urtez esperoan egon nahi ez baduzue

2024-04-29 | Goiuri Alberdi | Aintzira Oñederra | Asunek

Ei politikariak, “pope” akademikoek esaten badizuete, aktibatuko al zarete behingoz?

Behetik gorako komunikazioetan ez da erraza mezuen garrantzia transmititzea eta makinaria politikoa aktibatzea. Askotan, gure mezuak "belarri batetik sartu eta bestetik atera" egiten direla sentitzen dugu. Beraz, gaurkoan, nazioarteko ikertzaile ospetsu batzuek... [+]

2024-04-29 | Egoitz Alkorta Miranda

Mundu mailako lapurra

Azeria kanido bat da, otso eta txakurren familiako haragijalea. Animalia zuhur, maltzur eta argiaren fama dauka, eta ez alferrik! Ez da indartsuena izango, baina beti moldatzen da han eta hemen, mokaduren bat lortzeko.

Eguneraketa berriak daude