«Gure etxean lau ardi...»


1991ko otsailaren 17an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Jean Louis Gracy-i elkarrizketa
«Gure etxean lau ardi...»
Jean Louis Gracy Iparraldeko «College des producteurs», Artzainen sindikaten buru eta Pabeko Laborantza Ganbarako Lehendakari-ordea da, baina batipat FDSEA Estatu frantses mailako laborari eta artzainen sindikatako Euskal Herriko ordezkaria.
ARGIA. Euskal Herriko arazoak Estatu mailakoak direla uste duzu?
J. L.GRACY. Bai, neurri handi batean. Horregatik aspalditik produkzione aniztun bat eskatzen dugu. Orain dela bost urte "Monsieur Mouton" (Jaun Aker) bat izendatua izan zen Parisen ardien hazkuntzaren bilana egiteko. Hona etorri zen eta harriturik galditu zen hemen 100 ardirekin bizi daitekeela ikasita, beste departamendutan 500 ardi bederen behar zituztelarik –horregatik erababiak hartzen direnean leku bakoítzeko berezitasunak ez dira kontutan hartzen, eta are guttiago orain, erabakiak Europa mailan hartzen direnean.
Hori beti azpimarratu nahi izan dugu: hemen lan egiteko beste era bat genuela. Hemen jendea dinamikoa da, beste lekuetan baino askoz ere gogo handiagoarekin ari da. Hemen gazteak plantatzen dira oraindik, herrian bizitzeko gogoa nabarmena da, arbasoek utzitakoa mantendu nahi da.
A. Laster jende askok hartuto du erretreta Iparraldean...
J.L.G. Heldu diren 10 urteetan jende askok utziko du bere lan tresna eta baserri asko desagertuko dira Kostalde honetan laborantzarako baliatuak ziren lurrak promotoreen presioengatik desagertu egingo dira, laborari batek ezingo du lur puska bat erosi bere ondasuna handitzeko, golfak eta abarrek jadanik leku asko hartu dute.
Onartu behar ote da laborari gazteak jar daitezen eremu ttikietan? Produkzionean, ardi edo behi esneari buruz, kotekin-eta, krisia dago Hortaz, hiru edo lau hektareetako ondasunetan errealista ote da laborari bat planta dadin? Erantzukizun politiko bat hartu beharko da maila horretan edo laguntzak eskatu.
A. Ba ote da laborantza mantentzeko benetazko gogo politikorik?
J.L.G. Bai, departamendu mailan badago–Paben ere hemengo arazo guztiak planteatzen ditugu eta laboraria mantendu dadin egina da dena. Larria gertatzen dena da produktoen prezioak ez ditugula aldatzen ahal Bruxellen erabakitzen bada kotak %3 edo 4tik jaustea eta esnearen prezioa %l0ean jaustea, nora goaz? Ez bada Europatik edo Estatu frantsesetik erabaki horiei erantzuteko laguntzarik etortzen, ezingo zaio laborantzari atxiki.
A. Zein posibilitateak dituzue?
J.L.G. Produktu batzuk hobetuz gero etorkizun handiagoa dute. Hemengo ardi esnea ere oso gutti ezaguna da Estatuan, hor posibilitateak badira.
A. SAFER delakoak orain arte laguntza inportantea ematen zuen laborariei lurra erosteko.
J.L.G. Orain laborariak herri handien ondoan dauden lurrak ezin ditu erosi, prezioak gehiegi igo dira jadanik. Kostaldea saldua da, kanporatuak ziren laborariak defendatu ditugu baina promotoreek ahalmen sobera handiak dituzte. Diruaren kontra joatea oso zaila da
A. Zein izanen dira gerora Iparraldeko laborantzaren arazorik larrienak?
J.L.G. Lehenik laborariak nola bizi arazi. Izan dadin artoan, esnean, hazkuntzan, dena neurtzen eta kontrolatzen da, baina hala ere posibilitate batzuk gelditzen dira Leku batzutan baratza lanak egin ditzakete baina egia da euskalduna artzaina dela, eta ohiturak aldatzea zaila da. Alta kostaldean eta Donostia eta Bilbo inguruan galde inportanteak dira, baratza aldetik. Zaila da baina kalitateari begiratuz aterabide batzuk badira, genetika ere kontutan hartuz... Baina egoera zaila da eta honen adierazlea da gazteek oraindik gurasoek utzitako baserria utzi egiten dutela.
A. Zein da FDSFAren egoera, azken hauteskundeak eta gero?
J.L.G. Hauteskunde horietan galtze inportantea izan genuen eta geroztik ohartu ginen euskaldunen artean elkartzeko beharra bazela, eta sindikatako kide bakoitzari ardura bat emateko, prentsarekin harremanetan egoteko kasu. 8.000 gara Euskal Herrian baina, anitz jende galdu dugu. Jende formatu anitz ELBra pasatu da, baina gazteak badira gaur egun prest gurekin lan egiteko.
A. Baduzue Hegoaldeko sindikatekin harremanik?
J. L.G. Bai EHNErekin izan ditugu, Durangora joan gara. Hona ere etorri dira hango laborari batzuk eta EHNEtik kanpo beste sindikata bat antolatzeko laguntza eskatu digute.
A. PNVko partaide zarenez, pentsatzen duzu alderdi honek leku berezi bat hartu beharbo luteela hemen, ekonomia mailan adibidez?
J.L.G. Pentsatzen dut ekonomia mailan hemengo politikoek dutela zer eginik inportanteena. Garai batean Errekarte, Donapauleko hautetsiak adibidez "Lur Berri" sortzeko erabakia hartu zuen –aldiz orain hautetsiak ez dira mugitzen, alta horiek dituzte diru laguntzak desblokatzen.
Bestalde Hegoaldean gobernu berri osatua da baina niri dagoen zatiketa onartzea kosta egiten zait. Baina bertan erabakiak hartzen ahal dituzte eta horrek ahalmen inportanteak ematen ditu, hemen ez duguna.
Ixabel Etxeberria
Hemengo laborariak Estatuko beste anitz tokitakoak baino gogo handiagoz ari direla uste du Gracyk.
30-31


GaiezEkonomiaLehen sektoAbeltzantza
GaiezEkonomiaSindikalginSindikatuaFDSEA
PertsonaiazGRACY1
EgileezETXEBERRI14Ekonomia

Azkenak
Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Eguneraketa berriak daude