"Sustraietatik moztua geldi ez dadin pastorala herrietan egin behar da"


1990ko azaroaren 04an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Roger Idiart apaizari elkarrizketa bere bizitzaz eta lanaz
ROGER IDIART
"Sustraietatik moztua geldi ez dadin pastorala herrietan egin behar da"
Roger Idiart apaiza Xalbador bertsolariari buruz egingo duen pastorala dela eta notizi bihurtu da. Aitzakia ederra–ez bakarra ordea–Salgizeko erretor etxera joan eta bere bizitzako orrialde batzuk arakatzeko. Euskal kulturaren defendatzaile porrokatua, bihotzaren mintzoa nagusitu zaio argudioetan.
ARGIA. Gerlatik landako garaia ezagutu duzu. Kontaiguzu urte horietako gauza inportanteak zeintzu izan diren.
ROGER IDIART. Garai hartan etsai handia izan ditugu irrati-telebistak. Hankaz gora bota dute euskara. Horiek arma absolutoak izan dira, etxe guzietan sartu bait dira gure kultura itoaz. Bestalde, mundua aldatu da, jendea azaletik bizi da, gauzak ez dira sakontzen.
Hala ere, gazteek ez dute faltsukeria maite, lehen baino guttiago oraindik. Lehen isilean gelditzen ziren, bereziki aferen aintzinean, beraien ikusmoldea ez zuten azaltzen; orain ordea, ez dira beldur eritzi desberdinak agertzeko, erlijioa kritikatzeko. Lehen, batzuen ikusmoldea errespetatzen zen bakarrik. Hori aldatu egin da.
A. Enbataren sortzea ere barru barrutík ezagutu duzu.
R.I. Bai. Tolosan ikasle nintzelarik lehena eskuratu nuen: Izugarri gustatu zitzaidan. Orduan bi anai bezala ginen Lartzabalekin eta aipatu nion nola aldizkari bat atera zen dena gatz eta piper, eta atsegin handiz ikusi nuela. Ez zidan aintzinetik ezer aipatu eta irriz hasi zen. Ez zidan erran lehenagotik berak moldatu zuela. Sorpresa izan zen. Horrela segitu genuen, ez genuen esperientziarik, beti gerlatan frantsesekin ibilia izan zen Iparraldeko jendea, ez genuen ezer ezagutzen, aprendiz ginen abertzalegoan. Gerlako errefuxiatuek floklorean ari ziren, musika, dantza erakusten, gehienak PNV-EAJkoak ziren, ez ziren militanteak. Berantago ETAkoak iristen hasi zirelarik beste su bat ekarri zuten.
Enbata agertu zelarik Europako federalismoaren alde azaldu zen. Bi dimentsiotan: Euskal Herria eta Europa. Gaur egun oraindik postura hau baliagarria da, ikusten bait dugu denen beharra daukagula, herri ttikiak elkartu behar direla.
A. Abertzale izate horrek zenbait arazo sortu dizkizu, ez da bada?
R. I. Elizan gauzak oso goxoan egiten dira. Ez zidaten erran ze apez gaiztoa abertzale arriskutsu horietarik nintzela, ez holakorik, esan zidaten: «Zu oso dinamikoa zara eta Zuberoara bidaliko zaitugu han zure beharra daukatelako". Larizabalengana joan nintzen horretaz zer zion galdetzea eta esan zidan: «joan behar duk, han ere baduk lana egiteko», eta bada hogeitabi urte hemen nagoela.
Joan den urtean apezpikoak proposatu zidan Ipar Ameriketara joatea. Harat joan nintzen. Hiru aste igaro nituen Californian kantuak erakusten eta komedia lantzen. Orduan apezpikoak jakin zuen hori eta proposatu zidan harat joatea. «Niet» erran nion. Eta nere arrazoinak eman nizkion: bat, azkaindarra naizela, eta orain Californiara bidaltzen baninduten arras urrun nintzatekeela. Bestalde, elkartasunak baditut presoekin bereziki, idazten diet asko eta gauza asko bizitzen ditut hemen, ez da momentua neretzat dena utzi eta Ameriketara joateko.
A. Zertan da Zuberoako kultura?
R. I. Hasieratik Zuberoako mintzairaren ikasten hasi nintzen eta hor bada nahiko lan. Kantuak egiten hasi nintzen ere hemengo berbetan eta kantuak zuberotarrez egiten nituen, erakusten zizkidaten. Nik esaten dut hemengo jendeak orain hogeitabi utte soportatzen nautela, uzten naute bizitzera lasai, nahiz eta batzuk abertzaleen aurkako amorratuak izan.
Nik ez dakit zer ekarri duten Zuberoari, aldiz erran dezaket Zuberoak asko ekarri didula, bai kultura aldetik, bai mentalitate aldetik. Ezin dezakegu pentsa zenbut ikasten den zuberotarra ikasiz. Badituzte esan labur asko filosofi handikoak. On da batzutan kultur txoke batzuk bizitzea, lapurtarra izanik, nahiz eta gogorra izan, aberasgarria izan da. Hasteko, lehen, herri gorri ala txuriak ziren hemen, bainan orain herriak ustu egin dira eta elkartzera behartuak izan dira eta tolerantzia asko dago. Orain arte Lapurdin eta Baxenafarroan izan ez duguna.
A. Lartzabal apezaz zer oroitzen duxu?
R. I. Lartzabal neretzat jende ttipiaren aldeko pertsona zen, xumea, kezka hori ba zuen. Enziklikak berriz hartu zituen eta doktrina soziala berria atera zuen eta baita ere beste gazte batzuekin sindikatak sortu. Lartzabal apez gorritzat hartzen zuten bainan defendatzaileak ere bazituen burgesen artean, horien artean Hazparneko Mathieu medikua.
Alemandarrek Frantzia okupatu zutelarik baziren larogeitamar gotzain Estatu osoan. Eta gotzain guzti horietarik lau agertu ziren faszismioaren kontra: Baionako apezpikua, Wastenbeuf flamendarra, Mathieu hazpandarra, Teef bearniarra eta Salieges Tolosako apezkikua. Besteek indarra errespetatu zuten bakarrik. Lartzabal ez zen horrelakoa, kontestatzailea zen.
A. Gaurko elizan bada kontestazio mugimendurik?
R. I. Uste dut Vatikanoko Kontzilioan aurrerapen bat izan zen, aurrera joateko gogo bat, baina integristak eta zirela medio geroztik presioak izan ziren integristen aldetik. Horiek dirudunak dira eta ez dute aldaketarik nahi. Horregatik aldaketa zenbaiten susmoa dutelarik berehala Vaticanora jotzen dute Eliza desegiten ari dela salatzera eta pittakan alderantzizko joera lortzen dute. Elizan ere erreakzioa oso indartsua da. Beti hala izan da nik uste, ez daiteke eliza ofiziala kontestatzailea izan, nahi ta nahiez beti botere bati lotua da, denetan berdin da, eta botere zertxobaitez duena usteldu egiten da.
Iparraldean berrogeitamar bat apez gaude Herrriarekin elkartean bildurik eta gutaz ez dira aldatzen, fedegabekoak garela diote.
A. Arestian presoekin harremanetan egoten zarela kontatzen zenuen.
R. I. Iduritzen zait gure gazte hoberenak edo hoberenetarik ditugula hor.
Ebanjelioan markatua den bezala: «Preso nintzen eta etorri zarete nere ikustera». Horiek preso izanik ez dugu eskubiderik lasai bizitzeko. Preso sartu dituzte beren adin hoberenean, ez dute dena esaten beraien eskutitzetan baina herri mina erakusten digute. Nik ez dut egin dutena jujatzen, neretzat frantses boterea da gu lehertzen gaituena, biolentzia hori ez dut onartzen, besteak horren ondorioak dira. Aski da lehen hori kentzea.
A. Aktualitatera itzuliz, pastoral baten proiektua burutzen ari zara. Emaiguzu berririk.
R. I. Kasik bukatua daukat Zuberoko pastoral berri bat, idazten dudan lehena, Xalbador bertsolariaren bizitzari buruz. Bertsoak egiteko zuen dohain, zaletasun hori izango da gaia. Baina idaztea gauza bat da bostea da ematea, herri oso bat mobilizatzea. Oraikoan Larraiñeko herriak emanen luke–herri hanetan ematen inportantea da bostela pastorala bere sustraietatik moztua geldituko bait da–. Lehen errepikapenak azaroan hasiko dira. Koroak biltzen hasi dira, hamabi koro izango dira artzainekin eta. kantuak lantzeko. Kantu asko izango dira, jendeak erraz hartzen bait ditu kantuak.
Ixabel Etxeberria
Zu oso dinamikoa zara eta Zuberora bidaliko zaitugu han zure beharra daukatelako" esan eta bidali zuten Zuberoara Rogert Idiari. Hogeitabi urte egin ditu lan.
Roger Idiartek dio: "gazteek ez dute faltsukeria maite. Ez dira beldur eritzi desberdinak agertzeko, erlijioa kritikatzeko. Lehen zuen ikusmoldea aldatu egin da".
Gizon handien itzala (Lartzabal...) beti ondoan izan duela, ezin ahaztu ditu hauengandik jasotakoak. Bere lagun zaharrekin egindako hainbat kontu gogoratzen du oraindik...
35-38


GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
GaiezKulturaAntzerkiaPastoralak
PertsonaiazIDIART1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Azkenak
Ipar Euskal Herriko 158 herritan ur murrizketak ezarriko dituzte, alerta egoeraren ondorioz

Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]


Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


Delitugile migratzaileak zuzenean deportatzea proposatuko du Erresuma Batuko Gobernuak

Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Israelek gutxienez ehun palestinar hil ditu azken bi egunetan, eta Gaza hiriaren aurkako erasoak gogortzen ari da

Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


2025-08-13 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebista gaztelerazko filmak ematen hasi dela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


Eguneraketa berriak daude