"Errefuxituen borroka eta orain mende batzu gurea bait dira"


1990ko irailaren 16an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Enrique de León, COSOPAVA elkartearen lehendakariari elkarrizketa
Manuel Salazar, COSOPAVA elkartearen buruzagiari elkarrizketa

Manuel Salazar eta Enrique de León (COSOPAVA):
"Errefuxituen borroka eta orain mende batzu gurea bait dira"
Euskal deportatuekin batera, Errepublika Dominikarreko talde politiko eta erakunde demokratiko eta herrikoi zenbitek COSOPAVA (Euskal Herriarekiko Elkartasun Komitea) eratu zuten orain urte bete. Enrique de León OSTren (Langileen Erakunde Sozialista) lehendakaria eta Manuel Salazar COSOPAVAren zuzendaritza batzorkidea eta PCTren (Langileen Alderdi Komunista) buruzagiak mintzo zatzaizkigute.
ARGIA. Deportatuak hona (Errepublita Dominikarrean egin da elkar hizketa) ekartzeak biztanleen artean tentsio eta egonezina sortu zítuela jakin izan dugu. Nola sortu zen eta zerk bultzatu zintuzten komitea antolatzera?
M. SALAZAR. Esan beharreko lehen gauza Herri Dominikarrak betidanik erakutsi izan duela beste herrirekiko elkartasuna. Beraz, deportatuen egoera aurkeztu zitzaigunean erakunde desberdinetatik euskal lagunei gure elkartasuna adierazteko hainbat ekintza antolatzearen beharra.sentitu genuen. Mementu hartan Felipe González-en gobernua estradizioa eskatzen ari zen eta guk mugimenduen bidez eskakizun hau eragoztea genuen helburu nagusi.
Talde eta erakunde politiko zein herrikoi asko elkartu ginen eta arrakasta handiz COSOPAVA osatzea lortu genuen. Orain beste helburu bat zehaztu dugu, hots, Herri Dominikarrak hain ezezagun zuen subiranotasun eta autodeterminazioagatik ENAMk daraman borroka ezagutarazi eta zabaltzea.
E. DE LEON Egia da errefuxiatuen ailegatzeak egoera nahasia sortu zuela hasiera batean. Estatu Espainoleko komunikabideek zabaldu zuten <> irudia nazioaren egunkarietan ere isladatu bait zen. Baina lagun errefuxiatuok Espainiatik independizatzearrenaskatasunaren borrokalari abertzaleak zirela ulertzen hasi zenean, Herri Dominikarrak oroimen historikora jo eta erraz asko errefuxituen borroka eta duela mende batzu guk egindakoa borroka berbera direla ulertu zuen.
Mementu honetan elkartasun iharduerari ekin genion. Asko dira herri honetara jarraituak izateagatik edo hemendik bertatik beraien herrien askatasuna antolatzera iheska etorri direnak. Deneak ongi etorriak izan dira. Joan den mendearen bukaeran Espainiako monarkiaren kontra borrokatzeagatik puertorikoar abertzale asko jaso dugu. Hauetako batzu aipatzeagatik: Eugenio Maria de Ostos (hezitzaile eta Puerto Rico zein Latinoamerikarren borrokalari abertzale ona), Betances (beste abertzale puertorikoar bat), Máximo Gómez eta José Martí Baita abertzale kubatarrei ere elkartasuna eman genien, Bani-koa bait dugu Máximo Gómez herri kubatarraren aitatzat jo dezakeguna. Izan ere, José Martik Monte Cristi-n Máximo Gómezekin topo egin zuen eta elkartze honek Espainiako menpetik KUbako askatasunerako azkeneko etapari bideak ireki zizkion.
Herri Dominikarrak bada, Euskadiko errefuxiatuak Betances, Ostos, José Martí eta Máximo Gómez zeuden baldintza berdinetyan daudela ongi ulertu du.
ARGIA. COSOPAVA sortu zenetik urte bete pasatu da dagoeneko, zer nolako balorazioa egingo zenukete?
M. SALAZAR. Komitearen lana oso positiboa izan da. Alde batetik guk genuen hasierako helburua komiteak egindako ekintzei esker burutzea lortu genuelakoz, prentsaren bidez lan egin ezezik herri sektore nagusiak eta gure nazioaren pertsonalitate demokratikoak mugiarazi ere egin genituen. Errepublikako lehendakariak sinatutako idazki argi bezain zuzena lortu genuen, zeinean argi gelditzen den lurralde dominikarrean dauden lagun euskaldunak beraiek erabaki arte bertan gelditu ahal izango direla eta Estatu Espainolak lehendakariari estradizioa planteiatuz gero ez diola erantzunik emango.
Izan ere, babes politikoa latinoamerikarrok inork baino adore handiagoz defendatu behar dugun eskubide sakratua bait da. Bestaldetik, erakunde errepresentatiboen barnean zuen prozesuak bultzatzen dituen arrazoiak ezagutzera eman ditugu. Hiriburutik at barnekaldeko herrietara Euskal Herriko arazoak adierazten saiatu gara.
Hitzaldiak burutu ditugu gehien batean, hitzaldi hezitzaileak, hau da, Euskal Herriaren historia, "izkuntzaren arazoa, eskubide politikoen arazoa, Estatu Espainolaren aurrean egiten dituzuen proposamen politikoak e.a.
E. DE LEON Jadanik Euskal Herria ezagutu egin da Jendeak badaki Penintsula Iberikoaren iparraldean Estatu Espainoleko gainerako herriekiko diferente den herri bat esistitzen dela, ezberdintzen ikasi dugu. Bere historiaz jabetu gara eta Euskal Herriko autodeterminazioagatik gu bezala borrokatzen ari den erakunde asko dagoela jakin dugu Gu ere, nahiz eta Estatua izan, Herri Dominikarraren autodeterminazioagatik borrokatzen ari gara eta zuen borroka duela urte bete, guk egin genuen borroka berbera dela ongi ulertu dugu.
ARGIA. Ikurriña aldizkaria Euskadiren errealitateaz informatzeko bide bat bezala sortzen da. Zer nolako harrera izan du informazio honek Herri Dominikarrean?
E. DE LEON. Ikurriña lehenbizi komunikabideei banatzen diegu. Estatu Espainoletik datorkigun desinformazioaren kontrako informazio gerla mantentzen ari bait gara.
EFE bezalako nazioarteko ajentziek batez ere, errealitatea desitxuratzen dute. Kazetagintza arloan kontsultarako bide bihurtu gara, egunkari honi esker badira prentsa taldeak Ikurriñan oinarritu, informatu eta orientatu egiten direnak.
Euskal errealitateari buruz bangoardiatzat har genezakeen sektore progresista eta demokratiko antolatuei informatzen die beste partidu eta sindikaturen organoetara ailegatuz.
M. SALAZAR. Informazio eskakizuna dago. Ikurriña hilen behin argitaratzen dugu. Orain maiztasun handia eskatzen ari zaigu eta mementu honetan hau baloratu beharra dugu ez bait da Euskal Herriak merezi duen bezain azkar argitaratzen.
ARGIA. Errepublika Dominikarretik nola dakusazue Euskal Herriaren egungo prozesua?
E. DE LEON. Esan dizudan bezala, herriek beraien egoeraren analogiaz ikasten dute. Nik Euskal Herriaren autodeterminazioaren borroka gure herri osoak apoiatzen duenik ezin ditut esan baina bai, ordea, antolatuta dagoen herriaren zati handi batek.
Euskal Herriaren autodeterminazioa sinpatia handiz ikusten dugu. Ez bakarrik bere autodeterminazioa, baizik eta Estatu propioa izatera iristea, hots, benetan independientea izatea. Euskal Herria estatu internazionalista izan dadila eta bere askatasunaren alde ezezik herri guztien askatasunaren alde ere borroka dadila, mundu osoan herri guztiek sentitzen duten nahi honekin bat egin eta bultzatu behar bait da.
Koro Azkona Anabel Andueza

Manuel Salazar
Enrique de León
12-13

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakErbesteaDeportazio
PertsonaiazDE LEON1
PertsonaiazSALAZAR2
EgileezAZKONA3Politika
EgileezANDUEZA3Politika

Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude