"Bilboko burtsa atlantiar ardatzeko sarean erabakigune bilakatu nahi dugu"


2021eko uztailaren 23an
Bilboko Burtsako kontseilari-zuzendari nagusia den Jon Azuari elkarrizketa.

JON AZUA
"Bilboko burtsa atlantiar ardatzeko sarean erabakigune bilakatu nahi dugu"
Jon Azua, Bilboko burtsako kontseilari-zuzendari nagusiak gure etorkizuneko ekonomiaz hainbat klabe eskaini digu: atlantiar ardatza dela, 93ko Merkatu Bateratua, multinazionalen sarrera masiboa, entrepresa txiki, ertain eta sektore estrategikoen geroa, untzigintzan gerta daitekeen bigarren birmoldaketa... Bilboko burtsak ehun urte bete ditu bestalde, altaketen ildotik abiatuz.
Iazko urriaren 28an jarri zen martxan burtsaren aldaketa. Zer dela eta?
Baloreen merkatuaren albatzearekin batera burtsa bera aldatu egin delako, eta zentzu batean, kontratazio eta balore salerosketen sistima osoa. Balore agentzien elkarteak eratu dira burtsan. Hauek elkarte anonimoak dira eta dirutza handia behar dute, inbertsiorako segurtasun lasaiagoa lortuz modu honetan. Bestalde, aginte publikoa osatu da, Balore Merkatuen Batzorde Nazionala deitzen dena. Honekin batera, balore burtsen errektoretza organuak jarri dira martxan. Beraz, burtsaren izaera guztiz aldatu da.
Bilboko elkarte anonimoa adibidez hamar entrepresaz osatzen da (BBV, Santander, Hispano, Eurocapiotal...). Honen kapitala sei bat mila milioi pezetakoa da. Elkarte honen betebeharra, merkatua garbia izan dadin zaintzea eta azpiegitura osoa ziurtatzea da, baina, gainera, errektoretza organu hau osatzen dugunok, Eusko Jaurlaritzako Hazienda Departamenduarekin batera beste elkarte anonimo bat eratu dugu, Bilbao Plaza Financiera hain zuzen ere. Gure asmoa, Euskadi eta bere gain dagoen makro errejio handiago bateko gune ekonomiko eta finantziaria Bilbo izan dadin bultzako duen edozein projektu ekonomiko lideratu edo koordinatzea da, eta honekin batera Bilbo Atlantiko aldeko burtsa sarearen buru egitea.
Azken finean, atlantiar ardatzak dakarren aterki guzti hori, instituzioen arteko elkar trukeak, entrepresen arteko elkarteak, Atlantikokoko komertzio guneen ligak, azpiegitura eta politika mailako projektu baterakoiak atzean edukita, normalena inbertsioetarako Bilbo erabiltzea izango da. Beraz, burtsak herri honen garapen ekonomikoa bultzatzeko tresna izan behar du.
Atlantikoko ardatzaz mintzatu zarela, zer gerta daiteke Ekialdeko herrietan garatu den aldaketa eta gero? Ez ote dira inbertsioak harantz bideratuko eta ardatz hau bigarren mailan geratuko?
Nire ustez Ekialdeko herrien irekierak Atlantikoko ardatzaren ideia garatu du. Duela bi urte ardatzaz mintzatzen hasi ginenean, arrisku bat zen Euskadi erabakiguneetatik kanpo geratzea, baina egun emandako aldaketek egoera berri bat erakusten dute. Batetik, London–Milano ardatza Europa erdialderagotu egin da, eta honela Europako periferiaren garapena interesatzen ez zitzaienak lekuz kanpo geratu dira, Lyonen kasuan bezala. Horregatik aipatu da Frantzian kontzeptu berri bat, Europa Latina deitu dena.
Gainera, bestalde, estatuak indarra galtzen hasi direla garbi geratu da. Benetan eraikitzen ari den Europa berrian egunero agertzen ari diren arazoak konpontzeko Estatuak ahalegintasun egoeran aurkitzen direla ikusi da. Oraindik Estatuen Europa ari dira eraikitzen, baina orain kezkaz ikusi beharrean interesez dakusate errejioen Europa honen eraketa. Estatuak indarra galtzen doazen neurrian Area Homogenoak deitzen direnak hasi dira garatzen. Lombardian, adibidez, ez dute independentzi politikoa aldarrikatzen, baina antzeman dute Bruxelles eta beraien artean zuzeneko kontaktua dela benetan behar dutena, giltzarri ekonomikoa. Honek area homogenoaren planteamendura bultzatu ditu. Era berdinean, Atlantikoko ardatza area homogenoa da, oinarrian Oportotik Lyon arte gutxi gorabehera, kontuan izanik gero Britainia Handia ere goian dugula. Beraz, ematen ari diren altaketek, area hauen bultzada ekarriko dutelakoan nago.
1993an etorriko den Europako merkatu bateratu eta bakar hori dela eta zein neurri hartuko dira? Adibidez, kanpoko entrepresak geroz eta gehiago ari dira OPA indartsuen bidez bertako entrepresak erosteko edo kontrolatzeko bereganatze eskaintzak eginaz.
Ezin da ukatu Euskadiko entrepresen jabetze prozeso garrantzitsu bat ematen ari dela. Euskadiren industria geruza oso da interesgarri multinazional batek entrepresa baten erosketaren bitartez merkatuan eskua sar dezan. Baina ez da masiboki ematen ari, askoz ere kontrolatuagoa da Estatuarekin gonbaratuz gero. Hemen sarrera askoz ere selektiboagoa da, baina oso garrantzitsua. Konpetibitate aldetik interes handia duten bertako entrepresak multinazionalen "ikutuak" jasotzen ari dira, partizipazioak barneratu dizkietelarik. Hau, ona edo txarra izan daiteke. Inbertsioa produktiboa bada, ona izango da. Aldiz, espekulatzaile hutsa bada inbertsioa, noski ez da batere onuragarria izango. Nire ustez lehen motako inbertsioak egin dira nagusiki hemen.
Gauzak honela, nazioarteko ekonomilari ospetsu bati Euskadik nazio bezala duen konpetibitateaz ikerketa bat egin dezan eskatu zaio eta ekainaren 25 honetarako prest enongo da. Guzti honekin inbertsioa nola bidera daitekeen itus izango dugu, analisi sakon bat egiteko gai izango garelarik (Administrazioak zein sektore lagundu behar dituen, zein ez, kanpo inbertsioak edo multinazionalak zein sektoretan sartu behar diren eta zeinetan ez den komeni jakin izango dugu). Azken finean, Euskadi prestatzen ari da, eta sektore batzutan jada konpetetitiboa da eta beste batzutan ez.
Burtsak nola lagun diezieke enpresa txiki eta ertainei, eta zein da hauen atorkizuna?
Gurea bezalako burtsa batek talte handien inbertsio erraldoiak baino enpresa txiki edo ertainen arazoak konponizeko gai den heinean bideratu ahal izango du benetan etortizuna. Mota honetako enpresei lagundu ahal izateko bi mailatan joka dezakegu. Lehenik, burtsan finantziazioa bideratuz baina bestetik presioa eginaz legedia alda dadin. Jakin behar da enpresa hauek baldintza fiskal hobeak behar dituztela burtsan egoteko.
Egun dagoen sistimarekin, enpresa hauen etekinak edo irabaziak IRPF deitzaion inpostuengan geratzen da. Hots, ugazabak ordaindu behar du errentan enpresaren etekina. Noski, enpresaren etekin denak aitortu eta balio hori burtsan agertuko balu, oraindik eta zerga gehiago ordaindu beharko luke. Hala, ugazaba hauek ez dituzte beraien plusbaliak kaleratzen eta ez dute burtsan jotatzen. Gure asmoa legedi hau aldatzea da txiki eta ertainak diren enpresak ere burtsan ager daitezen.
Nire ustez etorkizun handiena enpresa txiki eta ertainetan dago, baina ez egun ditugun neurri berekoetan. Gaur egungoak txikiegiak dira gehienak, atomizatuegiak eta familiarteko kapitala dutenak. Lortu behar dena gerenteak, zuzendariek, enpresaren jabegora eta boterera iritsi ahal izatea da.
Mundu merkatu orokor bat dago eta burtsa handietan gertatzen dena, ordu gutxi barru beste guztietan gertatzen da. Azken urteotan, 87 eta 89ean konkretuki, krak txiki batzuk gertatu dira urrian burtsan. Zergatik?
Munduko ekonomia gero eta nezioartekotuagoa bilakatzen ari da. Munduko inbertsore edo agente handienak askotan benetako ekonomiatik kanpo funtzionatzen dute. Krak baten aurretik eta gerora, enpresak egoera berean jarraitzen du, baina sikologikoki baloreak erosteari utzi egiten diogu egun bakar batean. Kontuan izan behar da benetako arazo ekonomikoak egon daitezkeela baina arrazoi nagusia sarritan munduko 30 edo 40 boteretsuenek egun berean balore piloa erosten dutela eta hurrengo batean sal ditzaketela da. Modu honetan izugarrizko jeitsiera eman daiteke baina benetako ekonomia ez litzateke egun horretan batere aldatuko. Horregatik gora behera hauek askotan ez daude egoera errealarekin bat.
Baina azken denboretan izan diren gorabeherak egoera errealaren erantzun izan dira. Arrazoia sinpleki azalduz zera izan da: segurtasun handi batez eta denbora epe ertain edo luze batean, errenta fijo moduan, eduki dela dirua, epe laburreko inbertsioen irabaziaren beldur zelako jendea eta nahiago izan duelako ez arriskatu eta diru ziurra eskuratu. Gainera Alemaniaren baterakuntza ere nork ordaindu beharko zukeenaren beldur izan da jendea. Ikusi denean mendebaldeko Alemaniak ordainduko duela eta gainera ordaintzeko erreserbak dituela, lasaitu egin da burtsa.
Bilboko burtsak benetan isladatzen al du egoera ekonomiko errealaren egoera, eta nongo egoera, Bilbokoa, Bizkaikoa, Gipuzkoa ere bai? Non geratzen dira Araba eta Nafarroako ekonomia?
Beno, Nafarroako diruarekin nik uste gero eta erlazionatuago gaudela. Egunetik egunera gehiago dira hemen inbertitzen duten Nafarroako enpresariak. Orain arte Madriletik pasatzen ziren Nafarroako erabaki ekonomiko garrantzitsuenak. Eta gainera Euskadirekiko Nafarroako norabidea bera ere altatzen ari da, ekonomiko, so zial eta politikoki. Eta ez da kasualitatea.
Burtsak ekonomiaren egoera azaltzen du baina noski, ez bakarra. Ekonomia errealaren zati handi batek bizkarra ematen bait dio burtsari.
Euskadiko ekonomia aztertuz, kanpoko diruaren sarrera ikusiz, sektore estrategikoen eta beste sektoreen garapena aztertuz, noruntz doa gure ekonomia?
Orokorki lehenik tradizionalak ditugun industriak berritzera. Datozen urteetan egun garatzen dituen industri lan berak garatzen jarraituko du Euskadik. Pentsaezina da bizitza guztian garatu duen industria eta ekonomia bat utzi eta bapatean teknologia berrietara pasatzea. Burdin–mekaniko sektorea, eta siderugiak jarraituko dute batik bat gure sektore nagusi izaten. Egingo dena teknologia berria sartzea izango da, baina ohizko sektoreetan. Honela askoz ere konpetetitoagoa eta berrituagoa izango da. Euskadi gero eta gizarte modernoagoa izango da, zerbitzuen sektoreak gero eta pisu handiagoa hartzen duen neurrian, baina bai eta ere beste sektoreentzako zerbitzu gehiago (ingeniaria, diseinua, bizitza kalitatea...) eskeintzen den neurrian. Hemen ditugun industrietara moldatu behar dira zerbitzuak, beti ere gure errealitatea kontuan edukiz.
Baina norabide berri horrek zein ondorio dakartza langileentzat? Burtsak lanpostuak sortuko dituen gestio ekonomikoa egin nahi al du eta egin al dezake?
Nik uste, orokorrean eman beharreko lanpostuen galera emana dagoela iadanik, baina zenbait sektoretan beste bigarren birmoldaketa gerta daiteke, orain dirudien bezala. Baina lanpostuen sorrera orohar, ez da gehiago eroriko, bere garaian nahiko pairatu genuen. Lanpostuak orain hazkunde erreal bat ezagutzen ari dira.
Badirudi beste birmoldaketa berri baten keinua egin dela. Zer da benetan atzean dagoena eta zer gerta daiteke?
Untzigintzaren birmoldaketa bortitza eman da eta ohartu dira oraindik ere lanpostu batzuk soberan direla. Hori dela eta beste birmoldaketa baten beharra iragarri dute. Euskadik jaso zuen untzigintzaren birmoldaketa medio zigor gogorra, eta oraingoan, birmoldaketarik eman behar bada, ez daiteke Euskadin eman.
Baina gertatuko da...
Bai, ni beldur naiz baietz. Ni Euskaldunaren itxieraren aurka agertu nintzen bere garaian, eta batzuk pentsatu zuten itxiera horrekin arazoa konpondu zutela, baina beste laku batzuetan utzi zuten arazo bera. Birmoldaketa hura gaizki egin zen. Hala ere, gaur egun, untzigintza baino beldur gehiago ematen didan sektorea siderurgia da. Labe Garaien oso beldur naiz ni. Orain dirutza irabazten ari dira, inbertitzen, baina beldur naiz.
IÑIGO ODRIA
27-30

GaiezEkonomiaBurtsa
PertsonaiazAZUA1
EgileezODRIA1Ekonomia

Azkenak
2024-09-21 | Eneko Atxa Landa
Donostiako Zinemaldia. 1.eguna
Zerk egiten duen pertsona

Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]


Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon

Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]


2024-09-20 | Sustatu
Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”

Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]


Sail Ofiziala. Irekierako filma
Apar gutxiko desioa


2024-09-20 | Gedar
Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan

Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.


2024-09-20 | George Beebe
Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko

(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).

George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.


Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak

Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.


Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak

Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.


2024-09-20 | Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”

Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.


2024-09-20 | Gedar
Balmasedako Glefaran enpresak etengabe gainditu ditu ezarritako kutsadura-mugak

2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]


Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean

Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]


2.500 euroko isuna ezarri die Ertzaintzak sei aiaraldearri, iazko greba feminista orokorragatik

"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.


Eguneraketa berriak daude