"Definitze estrategiko etapa batera ailegatu gara"

1989ko abenduaren 10an

Herbert Martinez FMLNko ordezkariari elkarrizketa.

Herbert Martinez, FMLNko ordezkariarekin
"Definitze estrategiko etapa batera ailegatu gara"
Laster hilabete El Salvadorreko FMLNk negu ofentsiba zabal honi ekin ziola, eta eskuratu posizioetan gelditzeko asmorik ez itxura denez. Abiadura handiko gertakizun horiek direla eta, Euskadira etorritako Herbert Martinez, Europako Radio Venceremos-eko koordinatzaile eta Estatu espainoleko ordezkariarekin izan gara hizketan.
ARGIA.–Gauzak azkar doaz baina, une honetantxe [abenduak 2], zein da egoera militarra?
Herbert Martinez.–Gaur heldu zaizkigu informazioak, Santa Ana eta San Miguel-eko infanteria koartelek setiatuta segitzen dutela, Chalatenango-koa ere bai, eta San Salvadorren borrokak indarrez berrasi direla: militar eta oligarken auzoak atakatu ditugu, San Francisco kolonia adibidez, Armadaren Estatu Nagusitik 200 metro eskasera. Ofentsibara gaude, eta Armada erdialde eta kostaldeko lerroetara bildu da, hiri inportanteenetara, eta beraz guk zonalde liberatuen kontrola ziurtatu dugu, erretagoardia finkatuz.
A.–Ofentsiba hasiz gero ez al duzue non edo han atzera egin zuek?
H.M.–Prentsak datu hori erabili du, baina ez da egia. Egiten ditugun desplazamenduak gerra-legeen araberakoak dira. San Salvadorreko (1.200.000 laguneko hiri konplexua) burruka urbanoak eskatzen dituen maniobrak. Posizioak aitatzen ditugu Armadari efektibitate gehiagoko kolpeak emateagatik.
A.–Azkeneko ofentsiba al da hau?
H.M.–Hori prentsak darabilen terminoa da, guk ez diogu horrela esaten, definitze estrategiko etapa batera ailegatu garela esaten dugu guk.
A.–Galdu al du erabat iniziatiba Armadak?
H.M.- 1984tik galduta dauka, Moscardón-go bataila eta gero. Orain, San Salvadorreko ofentsiba baino bi egun lehenago, eurek esan zuten hiria atakatzeko plan bat deskubritu zutela eta behar ziren neurri guztiak hartu zituztela eta egoera kontrolpean zeukatela; beraz abisatuta zeuden, eta iparraldetik bi bataloi hiriratu zituzten, eta halaz eta guztiz ez zuten gure ofentsba eragozterik izan. Zoritxarrez ezintasun horren aurrean bonbaztaketa indiskriminatua hautatu dute.
A.-Duda zegoen FMLNk bere su-potentziari eusterik izango ote zuen denbora luzean.
H.M.-Lehen momentu batean, berek konfiantza zuten, guk atzera egin beharko genuela; gero berriz, ikusirik gelditzekotan iritsi ginela, berriro konfiatu dute zona horietan isolatu eta desgastatuko ginela -baina planteamendu honek akats bat zuen, alegia, ez du kontutan hartu FMLN eta masen arteko kontaktoa. Hots, horrenbestez ez da problema militarra soilik, politiko-militarra baizik. Ito egin nahi gintuzten, ez zuten elikadurarik, ez zuten Gurutze Gorria pasa zedin uzten. Baina FMLNk eutsi egin dio, eta eurek hartu behar izan dituzte emergentziazko neurriak: Honduraseko Tonkontin-go eta El Salvadorreko Ilopan-go aireportuen artean zubi bat antolatu dute, Armadari gerra tresnak iristarazteko. Horniketa problemak eurek izan dituzte, guk baino gehiago. Herriak lagundu digulako, gazteak hiri-milizietan sartu direlako eutsi ahal izan diogu.
A.-Gerra luzatuko balitz, eusterik izango ez bazenute...
H.M.-Bi aterabide ditu El Salvadorreko gatazkak: aterabide politiko negoziatua eta aterabide militarra, intsurrekzioaren bidez. Lehenengoa ez da bistan denez gobernua egiten ari den hautua, hor ditugu negoziazale zirenen hilketak, Ellacuria aitarena eta Cristianiren idazkaria zen "Chachi" Guerrerorena berarena ere. Baina guk horretara segitzen dugu, odol-jarioa ebitatu nahi dugulako, halere ez badute bide hori onartzen, eta ditugun baldintzak ditugula: %75eko langabezia, deskapitalizatzearen ondorioz %40an funtzionatzen duen egitura produktiboa, 2.500 milioi dolarretako kanpo-zorra, 75.000 hil, 9.000 desagertu, milioi bat errefuxiatu, milioi erdi bat desplazatu... El Salvador giza-leherketa baterantza doa, eta hori emango balitz, gure erantzukizun historikoa leherketa horren buruan egotea izango litzateke.
A.-Amore eman dezaten posibilitaterik ikusten al duzu?
H.M.-Guk nabari dugu Armadaren sektorerik atzerakoienen baitan jarrera bat, gerra zeharo galdurik ikusten ez duten bitartean, negoziatzearen aurkakoa. Oraintsu EEBBetatik jasotako 95 milioi dolarretan konfiatzen dute, eta gainera gerraz negozioa eginda dute, oraindik jarraitzea komeni zaie, baina krisia okerragotu denez, baliteke aurrerago orain proposatzen direnak ez baina beste gauza batzuk negoziatu behar izatea: hala nola Vietnamen Tet-eko ofentsibak gero iparramerikarrak beren irteera negoziatzen hasi zirelarik.
A.-Europan berriz, ze jarrera ikusten duzue?
H.M.- Europako gobernuek ez dute espero zitekeen erantzun azkarrik izan, beste kasu ez, desagun, hain inportante batzuk zirela kausa, Salman Rushdirekin adibidez, askoz ere drastikoagoak izan ziren, enbaxadak itxi, harremanak hautsi. Halere aterabide negoziatu bat lortzeko gure planteamentuen aldera posizionatzen dira gehienbat, eta Ertamerikako beste gobernuei El Salvadorreko gerran ez parte hartzeko deia egin dute.
A.-Ertamerikako egoerak zein eragin izan dezake, zuenean?
H.M.-Iparramerikarrek presio handia egin dute, ustez, Honduras eta Guatemalako gobernuen gain, gerran sar daitezela. Guatemaldarrek elite bataloi baten sekzio bat bidali dute El Salvadorrera, eta beste 15.000 soldadu bildu dituzte mugara. Honduraseko mugara bestalde, bertako eta EEBBetako tropak desplazatu dira, eta dagoeneko hondurastar abiazioak bonbazkatu egin ditu Chalatenangoko posizio batzuk. Zeharkako interbentzioa bilatzen dute beraz estatubatuarrek. Baina guk abisu egin diegu, ez mehatxatu, baina errealitateaz abisatu, gobernu horiek sartzen badira, gatazka eskualde osora zabalduko dela. Guk ez dugu mugarik hautsiko, baina bai geure defentsan arituko gara. OEA, Nazio Batuen Erakundea posizionatu dira dagoeneko, gobernu horiek abstenitu daitezen. Hori nolabait eutsita dago. Bestetik Cristiani saiatzen ari da atentzioa Nicaraguarantz desbideratzen, Usulutan-en nicaraguar abioi bat armekin erori zelakoan, zeina prentsak berak ere ez bait du sinistu. Horrekin Cristianik ertamerikar presidenteen bilkura ebitatu nahi luke, zeren eta bertan bonbaztaketen genozidioagatik, jesuiten hilketengatik kontuak eman beharko lituzkeen, eta azken batez irtenbide politiko negoziatu bat onartu, Esquipulas-en erabaki zena bete, su-etena, demokratizazioa, hauteskunde berriak. Ertamerikako tontorrean horretara behartuko balte berriz, gero barruan sektore faxistenekin negoziatzera joan beharko luke, eta krisis politikoa areagotuko litzateke. Hori bera gertatu zen Cristianik Honduraseko Tela-ko akordioak sinatu zituenean, handik bueltan Armadaren Estatu Nagusiak eta Arena-ko sektoreek haiek "Cristianiren akordioak" zirela esaten zuten: ez gobernua eta ez Armadarenak, zeinarekin garbi gelditzen zen akordio haiek betetzeko inolako xederik ez zutela. Cristiani mantentzen badute demokraziaren irudia ez galtzeagatik besterik ez da; ikusten dugu ordea, orain toque de queda dekretatu dutenean, agindua René Emilio Pons-ek ematen duela "Tandona''ren, Armadaren sektorerik atzerakoienak alegia, eta ez Parlamentuak, beren Konstituzioak berak dioen bezala. Cristiani ez da deus, kukuso bat da, hitzegin behar duenean ere zer esan behar duen amerikarrek esaten diote, gerra erreporteak eta prentsaurreak momentu honetan EEBBetako enbaxadak ematen ditu.
A.–Negoziaketa bide horretan, zein plataforma duzue FMLNkoek?
H.M.–Puntu konkretu batzuk ditugu. Bat da Armadaren depurazioa: sektore bat dago bere baitan mintzatzen ez dena, berea inposatu egiten duena, errepresioaz jakina. Bestetik nekazal erreforma dugu, guztiz ezinbestekoa. Gero ere justiziaren erreforma sakona, badira eta heriotz-"eskuadroneroak" libre lagatu direnak eta langile batzuk aldiz paro bat egiteagatik urtetarako giltzaperatu dituztenak.
A.– Munduaren baitan nola kokatzen duzue zuena, zein iraultza mota daramazue aurrera?
H.M.– Demokrazia kontraintsurjente guztiak probatu dituzte El Salvadorren, eta denek egin dute porrot. Beste alternatiba, alternatiba bakarra gure ustez, demokrazia popularra da, herri konsensoarekiko gobernu bat sortu, gobernu zabal bat, kanpoan bakarrik autoeskluitzen direnak geldituko bait lirateke, eta gobernu horrek -multipartidismoa, adierazpen askatasuna, ekonomia mixtoa zainduko lituzke.
A.–Esaiguzu bukatzeko zerbait herri mugimenduaren egungo egoeraz.
H.M.- 1978-1982 bitarteko errepresioaldia eta gero jendeak poliki-poliki altxa zuen burua, baina ekitalti bakoitzari errepresioaz erantzun izan zaio, eta mugimenduak erradikaldu dira. Erakunde asko dago, politiko, bakezale, sindikal, gremial, nekazari erakundeak dira konbatiboenetakoak, eta erakunde guzti horiek, ez daude atomizatuak, helburu konkreto eta baterakoi batzurekin ari dira. Autogestioa aipatuko nuke, oraingo eskualde liberatuetan garrantzi handia duena, osasun, hezkuntza, produkzio brigadatan antolatuta. Herriak berak antolatzen berak antolatzen dira, guk gomendapen batzuk egiten dizkiegu, konparazio badira kafe-alorretatik aldegin duten "kafeteroak", orduan bertan gelditzen direnek saiatu beharko lukete bertako mozkinak justuki banatzen, denengana iritsi daitezen eta ez dadin gertatu lehengoen tokian beste nagusi batzuk, beste talde hegemoniko batzuk ipini daitezen.
PABLO SASTRE
"Ez dute beren planteamenduetan kontutan izan FMLN eta masen arteko kontaktoa".
"EEBBek presioa egiten dute, Guatemala eta Honduras bidez zeharka interbenitzeko".
"Sistema aldetik gelditzen den alternatiba bakarra demokrazia herritarra dugu".
21-23

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaEL SALVADOR
GaiezPolitikaNazioarteaGerra/IraulEl Salvador
PertsonaiazMARTINEZ6
EgileezSASTRE2Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Lagunak, adiskideak eta beste hainbat etsai

Gorka Bereziartua

Nola landu desirak, aniztasun sexuala edota identitatea 12-18 urteko ikasleekin?

Mikel Garcia Idiakez

Hezkuntza komunitateak protestara deitu du Palestinako haur eta nerabeen alde

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Manifestazio eta aldarri ugari Maiatzaren Lehenerako

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

2x11: Odei Barroso | Erabakiak hartzea

ARGIA

Azkenak

2024-05-01 | Bizi Baratzea | ARGIA

2x16: Zomorroak I Iñaki Mezquita Aranburu (Aranzadi)

MULTIMEDIA - Egonarria

2024-04-30 | ARGIA

Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

34.000 palestinar baino gehiago hil ditu Israelek urriaren 7az geroztik Palestinan, eta beste milaka dira desagerturik edota larri kolpaturik. Jarraipena egiten ari gara.

2024-04-30 | Zigor Olabarria Oleaga

Netanyahuk dio Rafah inbadituko dutela su-eten akordioa "egon zein ez egon”

Israelek 40 eguneko su-etena eta preso trukea eskaini dio Gazari, baina akordioa lortu edo ez Rafah inbadituko dutela adierazi du Netanyahu lehen ministroak. AEBk eta Erresuma Batuak Hamas presionatzen ari dira Israelen eskaintza onar dezan. Astelehenean 47 palestinar hil zituen... [+]

2024-04-30 | ARGIA

Hil egin da Artzentalesen zauritu zen basogintzako langilea

Langilea larri zauritu zen apirilaren 24an, eta astelehenean, hilak 29, hil da. 22 urte zituen eta sektorean bi hilabete soilik zeramatzan lanean. 2024 urtean hildako 22. langilea da.

2024-04-30 | ARGIA

Eneko Bidegainen 'Bichta éder' eleberriak jaso du 111 Akademiaren Saria

Karmele Jaioren Maitasun kapitala-rekin lehiatu da finalean. 2023ko “libururik gogokoen” izendatu dute Bidegainen “bihurgune askotako” thriller politikoa 111 Akademia osatzen duten literaturazaleek.

Eguneraketa berriak daude