"Soldaduzka paradoxa handi bat da"


2021eko uztailaren 23an
Jose Zulaika antropologoari elkarrizketa.

JOSEBA ZULAIKA
Antropologoa
"Soldaduzka paradoxa handi bat da"
Debako Itziarren jaio eta Getarian bizi den antropologoa dugu Joseba Zulaika. Euskal Herriko biolentziaren aztekerketa bat egin zuen, ingelesez, bere lehen liburuan. Soldaduzkari buruzkoa da bere bigarren argitalpena, gazteleraz egina, eta ehiztarien gaineko liburua ari da prestatzen orain, euskaraz argitaratzeko. 'Chivos y soldados' lanari buruz aritu gara.
ARGIA.–Zer dela eta soldaduzkari buruzko lan hau?
Joseba Zulaika.– Soldaduzka errito iniziatiko bat dela adierazi nahi dut lan antropologiko honekin. Gizarte edo talde primitiboetan –erlijiosoak, militarrak nahiz bestelaloak izan– sartzeko, errito iniziatiko batzuk pasa behar izaten dira, eta hauek aintzinako gizarteetako baloreetan oinarriturik daude. Ejertzitoaren barruan, gaztea soldadu bilakatzeko froga batzuk pasa beharrean aurkitzen da. Ejertzitoa gizarte itxi bat da, eta gizarte itxi horretan sartzeko, errito iniziatikoen bitartez, balore horiek barneratu egiten ditu.
A.–Ejertzitoa, beraz, gizarte primitiboetako balore berberek sostengatzen al dute?
J.Z.- Bai, gaur egungo gizartean hain barneratuak ez ditugun baloreak–hierarkia, ohorea, obedientzia, buruzagi ukiezinak...-, ejertzitoan nagusiak dira. Azken finean, balore hauek dira ejertzitoa bera sostengatzen dutenak. Bere egitura eta antolakuntza gizarte primitiboen balore horietan oinarrituko ez balitz, ejertzitoa ez litzatete ejertzito, behintzat orain ulertzen.
A.–Soldaduaren esperientzia paradoxaz betea dagoela diozu zure lanean.
J.Z.–Paradoxarik handinetarikoa zera da, zereginik izan gabe soldaduak beti aritu behar duela zerbait egiten. Beti dago aktibo bere inaktibitatean: goizean goiz jeiki ondorengo zeregin nagusia agindurik ez jasotzearren zerbait –edozer gauza– egitea da, hau da, ezer ez egiteko beti zerbaitetan aritzea –edo behintzat itxura egitea–.
Paradoxa gogorrena agian soldaduarentzat froga nagusia den momentuan gertatzen da, guardian alegia: arma eskutan duela, kuarteleko garitan zelatan egon behar du, eta norbait somatzen badu, 'altoa' eman, 'santo y seña' eskatu, eta erantzuten ez badu, lurreratzeko agindua eman behar dio, eta hori betetzen ez badu, tiro egin behar dio. Soldaduzka egin dutenek diotenez –nik ez dut egin–, une horietan bi sentimendu kontrajartzen zaizkie: guardia egitearen absurdoaz ohartuz tiro egitearen kontrakoa batetik, eta, buruzagiek esan dieten bezala, 'por la cuenta que te trae' tiro egitearen aldekoa. Egoera absurdoak ohizkoak bihurtzen dira.
A.–Sexualitatearen paradoxa ere aipatzen duzu.
J.Z.–Gai hau ere aurrekoaren ildotik doa: batetik, soldaduzkak sexualitatea ukatzen dizu, emakumeengandik isolatzen zaitu –zure familia, lagun eta herritik isolatzen zaituen bezala–, baina bestalde, soldaduaren birilitatea balore inportanteenetarikoa da. Askok soldaduzkan jotzen dute lehenengo aldiz larrua, putetxean, eta hori ere errito iniziatikoa da. Sexualitatearen ukapena eta goraipamena egiten du, aldi berean, soldaduzkak.
A.–Teatroa militarraz hitzegiten duzu liburuan. Teatroa besterik ez al da soldaduzka?
J.Z.– Guztiek dakite soldaduzkako arauak absurdoak direla, bertan bizitzen diren egoerak ez direla bizimodu normalean errealtzat jo daitezkeenak, egin beharreko formazio, desfile eta abarrak teatro hutsa direla... baina marko horren barruan dena egiazkoa da, egiazkotzat jo behar da dena. Egiazkoa bihurtzen den teatro handi bat da soldaduzka.
I. M.
20

GaiezGizarteaSoldaduzkaBesteak
PertsonaiazULAIKA1

Azkenak
40 minutu Iratxerekin

Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]


2025-05-22 | Gedar
Geldialdia AEBen eta Iranen arteko negoziazio nuklearretan, Israelek mehatxuak areagotzen dituen bitartean

Teheranek ez du baieztatu hurrengo elkarrizketa-saioan parte hartuko duen, Israelgo Estatuak Irango instalazio nuklearrei eraso egiteko mehatxuak egiten dituen bitartean.


2025-05-22 | Axier Lopez
Alemaniako Red.media hedabidea itxiarazi dute

ARGIAk aspaldi du harremana Alemaniako Red.media hedabidearekin, beren bideo batzuk topatuko ditu irakurleak ARGIAren webgunean. Baina haien aurkako jazarpen kanpaina baten ondorioz proiektua ixtea erabaki dute. Red-eko kideek arrazoiak publikoki azaldu dituzte eta artikulu... [+]


Aroztegiako epaiketaren kronika (hirugarren eguna)
Desobedientzia zibila kriminalizatzeko irudien bila

Asteazkenean lau foruzain, bi alkate ohi eta bi kazetari izan dira haien testigantzak ematen. Geroago, amaiera amaigabean, akusazio partikularraren 11 bideo eta albistegi ikusi eta itzuli dira gaztelerara: desobedientzia zibila begien aurrean. Oso luze joan da, luzeegi.


Itzali sistema, piztu alternatibak

Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.


2025-05-21 | ARGIA
Migratzaileak beste herrialdeetara deportatzeko baldintzak malgutu nahi ditu Bruselak

Europako Batzordeak beste urrats bat eman nahi du migrazioaren kontrako politikak gogortzeko bidean: deportaturiko migratzaileek ez lukete zertan harreman zuzenik izan behar hirugarren herrialde "seguruak" deiturikoekin, hara kanporatuak izateko.


Baionako gizon bat epaitzen ari da Paueko Auzitegia, zortzi adin txikiko bortxatzea leporatuta

Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]


Foruzaingoak familia bat etxegabetu du Antsoainen, eta hori galaraztera joan direnen aurka oldartu da

10:00etan etxegabetzea gauzatzeko agindua zuen Poliziak, baina lehenago bertaratu dira sei patruila emakumearen etxera eta inguruko kale guztiak moztu dituzte. Haritu Elkarlaguntzako Sareak eginiko deiari erantzunez, dozenaka lagun elkartu dira etxearen aurrean etxegabetzea... [+]


Gorka Ovejero, AHTren kontrako plataforma: “Zundaketen lana sabotajeen bidez oztopatzen ari omen dira, baina salaketarik ez da egin”

Abiadura Handiko Trenaren kontrako plataformak astelehenean jakinarazi zuen Espainiako Gobernua eta Nafarroakoa egiten ari diren zundaketa kanpainak ez duela etenik. Izurdiagan eta Otsobin herri mugimenduak lortu zuen geldiaraztea legezkoak ez ziren eta baimenik gabe abiatu... [+]


Erresuma Batuak bertan behera utzi ditu Israelekin zuen akordio komertzial berrirako negoziazioak

Europako Batasunak ere Israelekin dituen akordio komertzialak “berrikustea” erabaki du, 27 estatutik 17k aldeko botoa eman eta gero. Dagoeneko 53.000 hildakotik gora eragin ditu Netanyahuren gobernuak.


Enkarterrin zentral eoliko bat egiteko proiektua atzera bota du Jaurlaritzak, ingurumen kalte larriak eragingo lituzkeelako

Bizkaian, Artzentales eta Sopuerta artean Euskal Haizie enpresak eraiki asmo zuen zortzi aerosorgailuko zentral eolikoaren proiektua atzera bota du Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak, faunan, landaredian eta ondarean eragingo lituzkeen kalteengatik. Enkarterriko herritarrak... [+]


2025-05-21 | Nicolas Goñi
Banku handiek klima aldaketan inbertitzen dute, baina ez da konponbidea sustatzeko

Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri  honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]


Miren Amurizaren ‘Pleibak’, 111 Akademiako irabazle

Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.


Antiwokismoa: eskuin muturraren maskara berria
Jule Goikoetxea: “Euskal Herrian ere Trumpek eta Mileik gorroto duten guztia da woke”

Mundu mailan abiadura handian garatuz doan ideologia eta mugimendua dugu antiwokismoarena. Boterera arribatzeko eskuin muturreko agintariek duten arma berria da, eta berdin-berdin zabaltzen ari da herriko karriketan, unibertsitateetako korridoreetan zein telebista platoetan. Eta... [+]


Eguneraketa berriak daude