EUSKAL JATETXE MUSEOA


1989ko urriaren 08an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ameriketako Idaho estatuko hiriburua den Boiseko "Oñati" deituriko euskal jatetxeko nagusiari eta Euskal Kultur Etxeko partaide bati elkarrizketa.

Ameriketara joan nintzen xentimorik gabe (4)
EUSKAL JATETXE MUSEOA
Idahoko estatuko hiriburua den Boisera joun nintzen estraineko egunean sekulako sorpresa zoragarrirekin egin nuen topo. Egun berean ezagututako telebista-manager batek hirian zegoen "euskal jetetxe" batetan bazkaltzeko konbitea luzatu zidan. Bertaratu bitarteko bidean amerikar jetetxe baten "euskalduntasuna" zertan zetzakeen aritu nintzen ausnartzen.
Kotxea aparkatu eta burua jiratu nuenerako han nuen OÑATI BASQUE RESTAURANT zioen txartel ikaragarria. Sartu eta Oskorriren musika eta Euskal Herriko hainbat poster paretetan. Zerbitzarien nik bezain ondo zekiten euskaraz eta bertako nagusia, jatetxearen izenari omen eginez, oiñatiarra. Boisen jaio eta bizi den euskal koadrilen biltoki ezin hobea.
Boisek badu Euskal Zentroa, bere Euskal Jatetxea eta hirukia osatzeko Euskal Museoa ireki zuten 1985ean. Baina ez edozelako museoa, oso bide erakargarria aurkitu bait du museoaren zuzendaritzak amerikar arruntari euskaldunek Boisek ehotu duten historiaren berri emateko: euskal erako afariak eskaintzea museoan bertan. Oñati jatetxeko nagusia den Jesus eta Euskal Kultur Etxeko partaide Garro anderearengana jo dugu Amerika guztian bakarra den esperientzia honen berri eman diezaguten.
GALDERA.- Boise bezalako hiri batetan Euskal Museo bat eratzea harrigarria bada ere, euskal jatetxe museo bat irekitzea mundu guztia txundituta uzteko moduko ideia da ezta?
ERANTZUNA.- Ideia ez da gaur goizekoa baina beste museoak eskaintzen ez zuten zer edo zer eman behar zitzaion bisitariari. Dena dela, euskal jatetxe museoa hau proiekto zabalago baten partea da. Benetako helburua Euskal Kultur Etxea sortzea da.
G.- Zertan datza egitasmo hori?
E.- Aspaldidanik dugu Boisen Euskal Zentroa dei genezakeena. Edaritegia, jangela, sukaldea, euskal dantzak entsaiatzeko gela handia eta lehen pisu batez hornitutako etxezar hau, gehienez, Boise inguruan bizi diren euskaldunen topaleku da gehienbat. Oinkari izeneko dantza taldearen entsaioak ezik, gainontzeko aktibitate guztiek ez dute zerikusi handirik kultura dei genezakeenarekin. Hori dela eta, Euskal Zentroa alde batetara utzi nahi izan gabe, euskal kulturaz lan egingo duen etxea eraiki nahi dugu. Baina luze joko duenez gero, oraingoz museoarekin hasi gara.
G.. Zer aurki genezake musoe horretan?
E.. Denetarik esan genezake. Izan kontutan lehen euskaldunak 1890ean iritsi zirela Boisera. Beraz, aspaldiko da euskaldunaren presentzia inguru honetan. Eta ez dugu museoa edozein edifiziotan zabaldu; azken mende honetan euskal artzainen ostatu izan zen etxe berean jarri dugu museoa. Zer leku aproposagorik, euskaldunen etxea izandakoa baino? Ahalik eta elementu gehien biltzen saiatu gara museoak euskaldunen bizimodu eta kulturaren berri eman dezan. Alde batetik, aintzinako euskal etxearen barrukaldea erreproduzitu nahi izan dugu, eta horrekin batera aipatutako artzainek beren lanerako erabiltzen zituzten tresnak eta artzainen beraien argazkiak ere bildu ditugu. Eta bestaldetik, gaurko euskal kulturaren hainbat adierazle jarri ditugu bisitarien begibistan; hala nola, euskara ikasteko metodoak, oparitarako pitxiak, euskal musika, eta orohar salmentaren bidez horren urria dugun dirua biltzen lagunduko diguten euskal produktoak.
G.- Eta nola lortu duzue ikusgai prantatu duzuen materiala?
E.- Batari eta besteari eskatuz. Izan kontutan euskaldunena kanpotarren talde etnikorik handiena dela eta Idahoko estatu osoan nonahi aurki daitezkeela euskaldunen etxeak. Beraz, bilketa lan handia izan dugu eta jendearen eskuzabaltasunari esker eskuratu ditugu gehienak. Badira, dena esan beharra dago, Euskal Herritik bertatik iritsi zaizkigun objetuak; gure lana eta beharren jakinen gainean zeuden batzuk bidalita. Garai bateko historian murgilduta geratu nahi ez izateak bultzatu gaitu, lehenago esan bezalaxe, gaurko kultura ere kontutan hartzera. Baina azken urteotako kultur agerraldiak, museotik gertu kale berean aurkitzen den etxean jarriko ditugu.
G.- Azken hau lehen aipatu dugun Euskal Kultur Etxea litzateke...?
E.- Hala da. Erakusketa gela, liburutegia, euskaltegia, hitzaldi aretoa eta hitz batez edozein Kultur Etxek duen ekipamendu eskainiko duen eraikuntza egin nahi dugu. Gero eta gehiago dira, Boisen jaiota, Euskal Herrian beren euskara maila hobetzen urte bete igaroten duten gazteak. Baina zein harreman geratzen zaie euskal kulturarekin behin Boisera itzulita? Eta Euskal Herrira joateko aukerarik ez dutenek, non ikasi edota hobe dezakete euskara? Atzerapenik jasan ezin duen proiektu hau ezinbestekoa da ia mende osoa daraman etniak bere nortasuna galduko ez badu.
G.- Nevadako estatuan dagoen Reno hiriko Unibertsitatean euskarazko irakasle bat izan dute Gasteizko Gobernua eta Renoko Unibertsitatearen arteko akordioari esker. Zuen proiektoa ere hortik abiatu da?
E.- Hortik abiatu nahi dugu. Boiseko unibertsitatera bere ikasketak egin edota hobetzera letorkeen euskal ikasleak eman ditzake euskarazko klaseak hemen. Ideia eta berauek aurrera eramateko kemenik ez zaigu falta; beraz epeak gauzatzen hasteko ordua heldu zaigu.
G.- Museoaren gaiari itzuliz, nola otu zitzaizuen jatetxe museoa edo museo jatetxearen ideia?
E.- Berez jatetxe museoa izango litzateke; alegia, batzutan jatetxearen papera betetzen duen museoa. Museoa zabalik izatea ez zen aski; zerbait berri eskaini nahi genuen eta bertan bazkariak eta afariak ematea pentsatu genuen. Negu inguruan asko dira Boise hirian egiten diren kongresuak eta osagarri gisa ideia egokitzat jo genuen. Hartara, jaten ari diren bitartean euskal kultura eta askorentzat etniaren berri izan dezaten. Inoiz, afariaren bukaeran, OINKARI dantza taldekoen emankizuna ere prestatu izan dugu afalkideentzat.
G.- Zer menu eskaintzen duzue otorduetan?
E.- Ezeren aurretik argitu behar dugu, aurrez enkargatutako otorduak ematen direla bakarrik. Hau da, museoa museo gisa dago irekita eta, enkargatutako kasuetan soilik, paratzen dugu jatetxe gisa. Menuari dagokionez, euskal erara ematen saiatzen gara; beti ere oso kontutan izanda non gauden eta norentzat ari garen lanean. Nolabait esateko, euskal menua amerikarren gustora egokitua.
G.- Zenbaterainoko arrakasta du asmatu duzuen formula berriak?
E.- Hasi berriak gara, baina ezin gara kexatu. Gero eta ospe handiagoa du ideia honek eta denborak esango du. Zailena, horrelakoetan gertatu ohi denez, jende ekartzea da, behin hori erdietsiz gero oso pozik eta gustora ateratzen dira. Ardanza lehendakaria berari ere eskaini zitzaion afari bat museo honetan Iparrameriketara egin zuen bidaiaren barruan.
G.- Non prestatzen ditue otorduak?
E.- Jesus Oñati jatetxeko arduradunaren esku fin eta trebean geratzen da menuari dagokiona. Aipatu jatetxearen sukaldeetan prantatu eta museora ekartzen dute. Orain artekoaren arabera euskal erara egindako menu hauek oso arrakastatsu dira, eta bistan da, Jesusen esku ikasiari esker, oso ohitura bait dago jatetxetik kanpoko otorduak prestatzen.
G.- Zer asmo duzue etorkizunerako?
E.- Euskal Kultur Etxea ahalik eta zerbitzu gehien eskainiz jartzea. Erronka handia, baina irabazi beharrekoa.
Zaila eta garestia izan behar du Euskal Herritik Boisera museoan erabilgarriak izan daitezkeen altzariak bidaltzera, baina, Adela Garro andereak egindako eskaerari bide emanaz, Boisen prest daude hemendik bidalitako edozer gauza hartzera. Ea zein animatzen den. Hau duzue Boiseko Euskal Museoko arduradunarekin harremanetan jartzeko helbidea: Basque Museum and Cultur Center, 607 Grove Street, Idaho, Boise, USA.
Bosgarren atalean, "Hordago taldea, amerikar gautxorien alaigarri" gaia aztertuko dugu, musika talde honen gora beherak aztertzeko asmoz.
FRANKIE TAI
Adela Garro museoaren atarion.
Amerikako euskaldunen lekuko bilakatu nahi da Euskal Museoa.
22-23




GaiezGizarteaEuskal dias
EgileezTAI1Gizartea

Azkenak
Bikotekidea mugikorretik kontrolatzea gazteen artean ohikoa dela frogatu du EHUren ikerketa batek

Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.


Sexu erasoei lotutako zenbait epaitan bost gizon zigortu dituzte azken egunetan

Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]


Dagoeneko 400 gazatar hil dituzte Israelgo soldaduek, laguntza humanitarioa jasotzera bidean

3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.


Oiher Urrutia. Marra gorriak argi
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”

Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]


Amiantoaren biktimentzako konpentsazio-funtsa martxan jartzeko araudia onartu du Espainiako Gobernuak

Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.


Teknologia
“Bestea”

Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.

Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?

Zapalduen... [+]


Itsas hondoen ustiapena: zientzialariak alarma jotzen, baina moratoriarik ez zerumugan

60 bat estatu eta gobernu buru elkartu dira Nizan (Frantziako Estatua) Ozeanoei buruzko Nazio Batuen Konferentziaren kari. Donald Trumpek itsas hondoen esplorazio eta erauzketa komertziala baimendu eta TMC enpresa kanadarrarekin tratua bideratu berri duen honetan –baita... [+]


Salbuespenak

Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]


Zein ama ospatu?

Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]


Kantua gidari

Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]


2025-06-18 | Jesús Rodríguez
PSOEren kea

Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]


Sodomia zigortua

Ascension uhartea, 1725eko maiatzaren 5a. “Holandar ontziteriako komandantearen eta kapitainen aginduz, ni, Leendert Hasenbosch, uharte bakartu honetan lehorreratu naute, nire zorigaitzerako”.  

Herbeheretar marinela, 1695ean Hagan jaioa, Ekialdeko... [+]


Eguneraketa berriak daude