Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteazkena 2025eko irailaren 03an
"Instituzioen Hizkuntz Politikak porrot egin du"
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Joxemiel Zumalabe donostiarra euskal kulturan aski ezaguna egiten den izena dugu. Hainbat alorretan lan egina, 79.eko garai latz haietatik ARGIAn, EKBn ari da bestalde sorreratik, egun lehendakari orde moduan. Instituzioen Hizkuntz Politika dela, herri erakundeak, euskalduntzerako politika... eta besteri buruz hitz zorrotzez mintzatu zaigu bere informatika lanak momentu batez ahaztuta.
Bainan azken bolada honetan, eta euskararen egoera betidanik hartu diren neurriekin ezin dela konpondu esan dugunoz gain, institutizioan bide horietan konprometitu zirenak ere ohartzen hasiak dira beren bidearen porrotaz, eta porrot horren hedatzeak definitzen du nolabait gaur egun euskararen egoera.
Francopean euskarak sufritu zuen egoerari buelta ematea, edo behintzat erabakiren bat hartzea ez zen batere zaila; halere, erabaki horiek oso mugatuak izan dira, minbizia daukanari aspirina ematearena egin da, eta gaur egun, ari gara sumatzen erabaki horien ezintasuna. Orduan ba, aspaldiko partez badirudi egoera dramatikoa dela esaten genuenok eta esaten dugunok ez dugula diskurtso hori basamortuan botatzen baizik eta piskanaka gero eta jende gehiago konturatzen dela euskararen egoerari buruz dagoen ikuspegia aldatzen ez bada hemen ez dela ezer egitekorik geratuko aurki.
Hezkuntz ereduen porrota inguru askotatik aztertu izan da: A ereduaren porrota, kasu askotan B eredua aurrera eramateko egon diren zailtasunak, irakaslegoa euskalduntzeko egon den jarrera erabat erabea... Gero, inguru erdalduna are eta indar gehiagorekin manifestatzen den momentuan, eta haurrek helduen hizkuntza erdara dela nabaritzen duten neurrian, erdara nagusitzen joan da haurren artean, nolabait Iñaki Larrañaga eta beste zenbaitek definitu duten egoerara iritsiz: haurrak eta zaharrak dira gaur egun euskara gehien gordetzen dutenak, bizilegeak agintzen duen katea euskarak hautsia daukalarik.
Bestetik, komunikabideen saioaren baitan, herri mugimenduetatik hainbeste aldarrikatu ostean lortu zen ETBri, ETB erdaldun bat jarri diote aldamenean eta horretara esfortzu haundiak bideratu dira; honezaz gain, ETB bera audientzia arazo haundiz ageri da. Erdal eskeintza gehitzen doan neurrian euskal eskeintza gero eta ahulagoa geratzen ari da.
Bi zutabe hauetan oinarritu da Gasteizko Jaurlaritzaren Hizkuntz Politika eta ikusten da bietan porrot egin dela. Pentsatzekoa da nola dauden apenas ahaleginik egin gabeko sailak: Administrazioaren euskalduntzea, Lan-Munduaren euskalduntzea, Gizarte-Zerbitzuen euskalduntzea, Komunikabide idatzien esparrua... Eta esan beharra dago euskararen egoerari buelta emateko ahalmenik eta borondaterik ez dela agerzen.
Diskurtso mailan herri mugimenduen eta instituzioen arteko kolaborazio beharra aitatu dute baina unea iritsi denean beren unean uneko interes politikopean harrapatuak agertu dira. 'Bateginik'en aurrean Luis Mari Bandresen jarrera zitalaz oroitzea edo eta Korrika garaian EITBren esponsorizazioa zela eta Joseba Arregik botatako disparateak gogoratzea besterik ez da behar.
Beste alor batetik euskalduntzearen bidean garbi dago esfortzu haundi bat egin behar dela euskal kulturaren aldetik –desnazionalizazio garai batean murgildurik gauden garai honetan–, eta saltzen edo potentziatzen ari den eredua erabat sinbolikoa da, instituzioen aurpegi garbitzaile, eta inolaz ere ez oinarrian sor zitekeen euskal kultura bizi baten zuztatzaile.
Azken finean, errealitate honen oinarrian euskaldun gizabanakook izan ditzakegun eskubide formalak soilik behatzen dira, eskubide formalak erantzun nahi dira, nahiz eta errealitatean eskubide horiek betetzeko posibilitaterik ez izan. Inoiz ez da sortzen instituzioetatik hizkuntz honek nazio honetan bizi duen arazoari erantzuteko nahia, eta hori errealitatea euskaduntzeko behar den plan orokor batetik etor daiteke. Beraz, eskubide formaletan, bilinguismoan oinarritutako diskurtso antzu batean babesten dira. Baina tendentzialki ez da deus erabakikorrik egin euskarak borroka honetarako baliapide gehiago izan ditzan.
EKBk eskatzen duen plangintza euskalduntze plan batean zehaztu behar da, plan horrek behar dituen bitarteko politiko, ekonomiko eta sozialak hartuz. Baina errealitatea egun erabat aurkakoa da. Horrelako plan bat euskaltzale indarrek gizarte osoari onartu erazi beharra dago aurrera egin dezan eta egun, azken finean, nazionalismo espainolean oinarritutako jarrerak dute iniziatiba, eta honek kutsaturik hartzen dira hizkuntz politikarekiko erabakiak. Euskararen aurka somatzen den gorroto honek agertzen diguna da marko honetan eta indar harreman hauekin euskarenak egin duela.
Gauzak honela, EKBn gaudenon artean askok argi ikusten dugu bilinguismoaren diskurtsoa gailendu behar dela eta elebakartasun diskurtsora iritsi, elebakar dinamikak babestuz eta bultzatuz. Eta honetarako tresna politikoak ere funtsezkoak direla ezin ukatu. Eta EKBren lan propioa politikoa ez bada ere, ene eritzi pertsonalean, gaur egun, PSOE eta PNVren arteko lotura hau, eta Nafarroan PSOEk duen agintaritza, dira euskarak dauzkan oztoporik haundienak.
Eta hori argi ikusten da egun: Euskal prentsa serio bat bultzatu baino bere laguntzak ukatuz nolabait baldintza txarretan mantentzea bakarrik lortzen du. Eta behin eta berriz ARGIAk bere proiektuak aurrera eramateko erakutsi duen gaitasuna frogatu eta gero, subentzioak betiko maila epel honetan mantentzen dituzte hemen ere beren kontrolpetik at gehiegi indartuko garanaren beldur; kontutan hartu gabe gure indartzea euskararen onerako izango dela.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gipuzkoako Basozainen Elkartea
#2
Mikel Aramendi
#3
#4
#5
Gorka Bereziartua
Azkenak
2025-09-03
ELA sindikatua
Etxez Etxeko Laguntza Zerbitzuko langile bat zendu da auto istripuz Arabako Azazetako portuan
2025-09-03
Maria Ortega Zubiate
Euskalduntze prozesu osoa doakoa izateko pausoak eskatu ditu AEK-k
Aurtengo ikasturtean A2 mailara arteko ikastaroetako dirua itzuliko dute EAEn, baita C1ekoak 16-18 urteko ikasleei ere. Nafarroan A1 mailan matrikularen prezioa itzuliko diete.
2025-09-03
ARGIA
Israel-Premier Tech txirrindulari taldearen aurkako protestek Vueltaren Nafarroako etapa hartu dute
“Israelgo Estatuaren enbaxadore” gisa datozen txirrindulariei parte hartzen uzteagatik, zale ugarik protesta egin du Vueltaren aurka, hamargarren etapan. Irunberrin, errepidea mozten saiatu diren herritarrak baztertu eta bi pertsona identifikatu ditu Poliziak.
2025-09-03
Maria Ortega Zubiate
AEBek Venezuelako ontzi bati eraso egin diote nazioarteko uretan, eta 11 lagun hil dituzte
Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Bi herrialdeen arteko tentsioa goraka ari da, soldaduak eraman dituzte mugara.
2025-09-03
Urko Apaolaza Avila
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua:
“Jaurlaritzarena zehaztasunik eta daturik gabeko txosten politikoa da”
Pentsioak osatzeko 145.000 sinadura bildu dituen herri ekinaldi legegilea eztabaidatzeari ezezkoa eman ondoren, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua oso gogor agertu da Eusko Jaurlaritzaren jarrerarekin eta "bi aldiz engainatuta" sentitu direla azaldu du. EH Bilduk eta... [+]
2025-09-03
Eguzki Talde Ekologista
Mijoa errekara egiten diren isurketa kutsakorrak legeztatzeko izapideak egiten ari da Ura Agentzia
2025-09-03
Xabier Letona Biteri
Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa
Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]
2025-09-03
Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean
Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.
2025-09-03
Laura Penagos Rodríguez
‘Txoloak, sudakak, moroak, payoponiak’
Chocón, Kolonbiako hiri batean, beltzak, indigenak eta mestizoak elkar bizitzari eusten saiatzen dira. Beltzek txoloak deitzen diete embera indigenei, eta emberek beren hizkuntzan hitz egiten dutenean, kristauez hitz egiteko esaten diete bai mestizoek eta bai beltzek... [+]
2025-09-03
Jesús Rodríguez
Zarata egiteari utzi, gora begiratu
Abuztuan 411.000 hektarea baso eta lursail erre dira León, Asturias, Ourense, Cáceres eta Zamoran. Bizkaiko eta Gipuzkoako azalera osoa beste. Irmotasunez esan dezakegu muturreko baldintza meteorologikoek sutu zituztela suteak, berotze global antropogenikoaren... [+]
2025-09-03
Mikel Basabe Kortabarria
Normal plantak egiten
Hilotan, euskara sarritan izan dugu albiste. Txarrerako, euskaltzaleon artean nagusi den aldarte ezkorra ikusita. Baina euskararen egoera txarra dela ez da kontu berria, datuen bitartez beste zerbait iradoki den arren.
Har dezagun, adibidez, hizkuntzak irabazi ei dituen... [+]
2025-09-03
Castillo Suárez
Maitasunaz
Akordatzen naiz Blanca Llum Vidal poeta maitasunaz hizketan entzun nuen lehendabiziko aldiaz. Bere esperientziaz aritu zen, besteak beste. Esan zuen bere ordura arteko bizitzan maitasuna beti amaitzen zela, baina maitasunak ez lukeela amaitu beharko sentituz bizi dela. Ez dela... [+]
2025-09-03
Diana Franco Eguren
Teknologia
Turistak eta aktibistak
Oporretan nengoela, gorputza eta burua gozatzera bideratu ditut. Turista bilakatu naiz, eremu digitalean zenbait trebezia dugunontzat, oso erraza. Motxila hartuta familiarekin handik hona ibili naiz, poltsikoan dibisa asko barik, mapa fisiko barik, plan asko barik…... [+]
Eguneraketa berriak daude