Yassa: "Norberak bere nortasuna eta hizkuntza mantendu behar du"

1989ko ekainaren 18an

"Yassa" reagge taldeko abeslaria den Diallo Nouhou-ir elkarrizketa.

REAGGE MUSIKA EGITEN ARI DEN BAIONAKO TALDEAK ABENDURAKO ATERAKO DISKOA J. ARRABIT-EN ESKUTIK
Yassa: "Norberak bere nortasuna eta hizkuntza mantendu behar du"
Afrikako herrialde desberdinetatik ailegatutako gazteak paristar eta baionatarrekin elkartu dira "Yassa", reagge taldea osatzeko. Iparraldean ez omen daukate jotzeko aukera handirik, baina antza denez aurten kaleratuko dute beren lehen diskoa.
Adurrak bildu ditu eta izen bereko ibaiak ferekatzen ditu babesa eman dien hiriaren lurrak. Reagge-aren inguruko musikarako zaletasunak jarri ditu batera lanean, jatorria, erizpide eta gustu desberdinak dituen musikoak. "Yassa" izeneko taldea osatu dute eta urte pare batetan Eushal Herriko plazetako erritmoak markatuko dituzte. Ea zer kontatzen digun taldeko kantaria den Diallo Nouhou-k.
ARGIA.–Leku askotako jendea omen zarete. Zeren eraginez jarri elkarrekin lanean?
D. NOUHOU.–Oso arrazoi desberdinengatik Baionan bizitzea halabeharraren kontua bada ere, hona bizitzera etorri aurretik musiko izateak ere erraztu du "Yassa" taldearen osaketa.
A.–Nondik etorri zarete eta zergatik Baionara?
D.N.–Taldeko batzu bertako baionatarrak dira, ni neu ordea Costa de Marfilekoa; bateria, Guadalupe frantziar koloniakoa; eta Kasimiro, senegaldarra. Ikusten duzun bezala frankofono gara, nahiz munduko lau izkinetatik etorriak garen. Baionara biltzearen zioa, oso desberdina da bakoitzaren kasuan. Ni neroni Zuzenbidea ari naiz ikasten eta esplikatzeak luze joko lukeen arrazoiengatik Baionako giro euskaldunetan oso ezaguna den Noblia familiarekin bizi naiz. Kasimiroren kasua bihotz kontua da: Parisen bizi zelarik, hemengo neska bat ezagutu eta hona jaitsi zen.
A.–Hau da osatzen duzuen lehen taldea edo ibiliak zarete lehendik ere beste zenbait taldetan.
–Denetarik dago. Philippe baxuak, baionarra bera, kitarra jotzen zuen lehen talde heavy batetan. Jimmy bateriak, Pabeko talde batetan jo zuen eta beste guztiek goizera sortzen den zerbait. Hortaz, nola edo hala beti mugitu gara giro horietan.
A.–Errazki bildu al zineten taldea osatzerakoan?
D.N.–Adur hutsa izan zen. Zenbait garaitan, ikasketak osatu eta diru pixka bat ateratzearren, lan egiten nuen enpresakide baten bidez jarri nintzen harremanetan gero taldea eratzen lagunduko zidanarekin.
A.–Nondik atera duzue "Yassa" izena.
D.N.–Kasimiro senegaldarrak ekarri du bere hizkuntzatik, eta bi hitzetan adierazita, haragia elkarrekin eta denak ontzi zabal beretik jatearen zeremoniari deituko genioke. Eta azken batean horixe da guk geure kontzertuetara datorren jendeari eskaini nahi dioguna. Une atsegin bat elkarrekin eta musika eta dantzaren bidez denek parte hartzeko moduko zeremonia bihurtu geure kontzertua . Paralelismo horrek animatu gintuen "yassa" izena hautatzera.
A.–Reagge musika da nagusi zuen kontzertuetan...
D.N.–Hala irudi balezake ere ez da hori guztia. Alde batetik jotzen dugun reaggea geure propioa delako, hau da, ez da Kariben egiten denaren kopia hutsa; baizik eta geure jatorrizko kulturak kontutan hartuta –Senegalekoa, costa de Marfilekoa, Guadalupekoa eta Baionakoa bertakoa– egindakoa. Eta bestaldetik, reaggetzat jo genezakeen horreza; gain, entzulegoarengan dantza eta jauzirako joera sortuko duen edozein musika moeta ere jotzen dugu. Estilo propio baten atzetik gabiltza, eta denboraren esanetara utzi beharko dugu erdietsi dugun ala ez.
A.–Erabiltzen dituzuen letrak, gehienak behinik behin, ez frantzesez, ez ingelesez, ez euskaraz daude. Zein hizkuntza da hori?
D.N.–Mendebaldeko Afrikan bada nazio askotan hitz egiten den hizkuntz nagusi bat: diala izenekoa. Taldea sortu eta bideratzen ari ginela gainontzeko taldekideei oso hizkuntza musikala iruditu zitzaien. Proba batzu egin eta egiten dugun musikara ezinhobeto egokitzen denez gero, letrak idatzita dauden hizkuntza berean kantatzea erabaki genuen. Bada hala ere, ingelesez eta frantsesez den kantarik. Euskaraz ere badugu baten parte bat, "Maite" izenekoa, eta denborarekin gehiago sartuko ditugu. Taldean gaudenetatik, Franck, tekladoetakoak, badaki eta nik neronek, bizi naizen etxeko hizkuntza nagusia denez gero, ari naiz zer edo zer ikasten.
A.–Zer modatako letrak idazten dituzu?
D.N.–Esanahia izango dutenak egiten saiatzen naiz. Eguneroko bizitzaren gorabeherak eta askotan, Afrikan aurki ditzakezun hainbat arazo: gosea, gerlak, arrazakeria (zurien beltzekikoa dutena eta ezezagunagoa den beste bat; alegia, beltz askok beltzekiko dutena). Inguru hauetan erabat ulerkaitzak izan arren, aurkezpen txiki bat egiten dut entzulegoak nondik norakoa jakin dezan. Hogeitabost bat ditugu denetara.
A.–Nola zabiltzate aktuazio aldetik?
D.N.–Hemen Iparraldean oso gaizki. Eta bi arrazoirengatik nagusiki: alde honetan ez dugu managerrik, honek suposatzen duen guztiarekin; eta bigarren zioa, jendartean ezagutzera emango zigun aktuazio handi baten falta litzateke. Iparraldeko giro musikala oso pattalduta dago eta jendea kontzertuetara animatuko duen saltsa falta da. Hegoaldean egoera oso bestelakoa da, entzule askoko jaialdiak, antolaketak, promozioa, azpiegitura teknikoa... Beste mundu bat da. Merkatuan oraindik diska bat ez izateak asko mugatzen du, komunikabideak direla bide, talde batek har lezakeen oihartzuna. Parisen bizi gero guztiz desberdina izango litzateke, baina...
A.–Bi merikatu potentzial dituzue orduan: Hegoaldea eta Parise.
D.N.–Hala da. Dena dela, eta anekdota gisa, Afrikan ere ibili garela argitu nahiko nuke. Iragan udan Burundi, Zaire eta beste herriren batetan ere izan ginen jiratxoa eginez. Oso arrakastatsua izan zen eta baliteke aurten ere, Reunion izeneko irlan ere besteren bat egitea. Ikusten duzun bezala, etxean ezin jo eta kanpora irten beharra. Parise, gaur egun, musika beltzaren hiriburua denez gero, itsukeria litzateke aukera hau zokoratzea.
A.–Eta Hegoaldea?
D.N.–Konpetentzia handia dago, eta diskorik gabe jai, egia esan.
A.–Noizko hortaz diskoa.
D.N.–Estudioetan sartu baino lehenago egoki eritzi diogu azken urteotan euskal musikan horrenbeste lan egin duen Jimmy Arrabiten eskutan uztea hainbat zuzenketa egiteko eta estilo definizioa. Hobe dugu astiro eta ongi, presaka eta gaizki baino. Oso litekeena da, dena ondo joanez gero, abendurako kalean izatea.
A.–Eta diskotik arrakastara...
D.N.–Erraza ez izanagatik horixe dugu xedea. Ez genuke dena dela, gure aldeko lagunak agurtu gabe bukatu nahi, eta hor doakie gure agurra 'diula' hizkuntzan: "a kanan gninan a fa kanka parce que ni yiri; kamin tcholo tcholo a te ke bemba ye": "norberak bere nortasuna eta bere hizkuntza mantendu behar du", edo antzeko zer edo zer esan nahi duen proberbio itzulgaitza.
FRANKIE TAI
48, 49

GaiezKulturaMusikaMusika modeTaldeakYASSA
PertsonaiazNOUHOU1
EgileezTAI1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Hauxe da Gaza suntsitzeko Israelen eta AEBen plana

Jonathan Cook

Zubietako erraustegi inguruetan kutsaduraren "igoera kezkagarria" aurkitu eta martxara deitu dute

ARGIA

Eskola inguruetako kutsadura maila neurtu dute, eta emaitzak oso kezkagarriak dira

Mikel Garcia Idiakez

Harpidetzen joan-etorria

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Gazte unibertsitarioak protestan Gazako genozidioaren aurka

Palestinarekiko Erantzukizuna Plataforma

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude