"Juez eta komisarioak udaltzain gisa ibiltzen gara"


1989ko ekainaren 18an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Jose Luis Sanz, U.C.I. ren komisariori elkarrizketa

Jose Luis Sanz, U.C.I.ren komisario nazional ordiziarra:
"Juez eta komisarioak udaltzain gisa ibiltzen gara"
Hamabost urtez geroztik Euskal Herriko bide eta bihurgune guztiak ezagutzen dituen ordiziar honek hamaika karrera zuzendu du ezinbesteko eta era berean istilutsua den jurado teknikoaren lanak egiten. Euskal Herriko itzulian Trapagaranetik Ibardineraino zihoan etapa berarekin egin nuenetik berebiziko jakinmina sortu zitzaidan, telebista aurrean sekulako etapa pila ikusiagatik, bere esistentziaz ideia izpirik ez nuen "ofizio " honetaz. Euskal Herrikotik Espainiakora joan eta honetatik etorri berria delarik harrapatu dugu.
ARGIA.–Txirrindularitzak biltzen dituen lankide guztietatik, nola otu zitzaizun juezarena?
JOSE LUIS SANZ.–Egia esan otu baino gehiago familiatik datorkidan lana da, izan ere, berrogeitazazpi urtetan ibili bait da nire aita saltsa honetan; beraz, ez da zaila asmatzen nondik datorkidan afizioa.
A.–Nola iritsi zara gaur egun duzun mailara?
J.L.S.–Alde batetik daramatzadan urteak, eta bestetik kategoria batetik bestera igotzeko egin behar diren ikastaroak. Izan gogoan, goikoetatik hasita, eskilarak uste baino dexente maila gehiago dauzkala: Nazioarteko Komisarioa, Komisario Nazionala UCI, Juez Nazional Berezia, Juez Nazionala, Lurraldeko Jueza eta Juezgaia.
A.– Zeu orain zein kategoriatan zaude?
J.L.S.–Oraingoz Komisario Nazionala UCIn.
A.–Nazioarteko mailara igotzeko asmotan?
J.L.S.–Behin ni nagoen mailara igoz gero, pena litzateke, konparazio batera, Frantziako Tourrera bezalako lasterketa batetara joan gabe geratzea. Dudan frantses maila kaskarra hobetu eta, hartara, hizkuntza horretan ematen diren ikastaroetara joanda askoz errazago izango zait nazioarteko maila eskuratzea.
A.– Zergatik frantses hizkuntza, eta ez nonnahi nagusitzen ari den ingelesa?
J.L.S.–Frantsesa da nazioarteko txirrindularitzaren hizkuntz ofizial bakarra.
A.–Nazioartako mailara iritsi ondoren, Tourrera?
J.L.S.– Ez da seguru, baina joateko aukera haundi bai, ezbairik gabe.
A.–Baina zurea ez genezake "lanbide normaltzat" jo?
J.L.S.–Ez, jakina. Nik ere badut nire eguneroko lana, baina "gizalegea, bakoitzari berea" denez gero, lanegiten dudan lantegiak, Jaso Garabiak alegia ematen dizkidan lan-erraztasunengaitik ez balitz, aspaldi utzita nengoen.
A.– Azal iezaguzu zertan datzan zuen eginkizuna lasterketan?
J.L.S.–Nolabait esateko, bikoitza da. Karrera aurretik, eta Euskal Herrian korritzen direnetan batipat, antolatzaileekin bat egin eta hainbat lan dauzkagu elkarrekin egiteko: errekorridoak ordutegiak, perfilak, mendiak...
A.–Eta lasterketan?
J.L.S.–Lasterketako lana zailago da Izan kontuan, bi hitzetan esateko, juez eta komisarioak "udaltzain gisa" ibiltzen garela. Alde batetik, denbora guztiak hartu, izan litezkeen tropel hausketak kontrolatu, ihes doazenen atzetik abiatu, tarteko helmugak, sprint bereziak eta mendi gailurretako puntuazioak hartu, helmugako denborak, or denak, sprintak... Eta guzti honezaz gain, UCIrentzat lasterketari buruzko antolaketa eta beste mila kontura buruzko txostenak idatzi. Eta bestaldetik aurreko guztia gutxi balitz, "ordena" jarri beharra dago karreran zehar. Tropelaren inguruan doan jendetza guztia kontrolatu, korredoreek beren lana modurik erosoenean egin dezaten.
A.–Zer esan nahi duzu azken honekin?
J.L.S.–Dakizun bezala sekulako ibilgailu pila mugitzen karreraren aurre eta atzekaldean. Denek, telebistetako kamarak, irratilari, kazetari eta argazkilariek batipat ahalik eta eta gertuen egon nahi dute txirrindulariengandik, eta azken hau, jakina, ezinezkoa da karrera behar bezala joango bada. Eromen hutsa litzateke bakoitzari bahi duena egiten uztea.
A.–Eta zeren arabera banatzen dira lehentasunak?
J.L.S.–Dudarik ez da, telebistak duela, zuzenean denean bereziki, lehentasuna. Eta gainontzeko guztiak tarteka hurbiltzen dira tropelera. Izan kontutan irratilari, kazetari eta ekipo-zuzendariek "itzuli-irratia" dutela, eta honen bidez jakin dezaketeka xehetasun osoz unero gertatzen ari dena.
A.– Nola funtzionatzen du "itzuli-irratiak"?
J.L.S.–Bi irrati mota daude karreran, aipatutako "itzuli-irratia" lehenik, eta jurado teknikoak duena bigarrenik. Estrainekoa karreran doazen ibilgailu gehinek daramate, era honetaz jazoten den guztiaren berri puntuala dutelarik. Bigarren irratia, juradoak bakarrik darama, karreraren bilakaera egokiaren mesederako diren hainbat ohar, iradokizun, agindu eta abar luzea modu azkarrez eramateko.
A.–Esate baterako?
J.L.S.–Tunel bat iritsi baino dexente lehenago argiztatuta dagoela ziurtatzeko, igaro behar den trenkarrila pasatzeko moduan dagoela jakiteko, helmugara iritsi baino hainbat minutu lehenago helmugan dagoen ekipo teknikoa karreran datozen txirrindularien egoera klinikoa jakin eta bide batez egin beharreko sendaketak paratzen has dadin.
A.–Nork agintzen du karrera batetan, antolatzaileak ala jurado teknikoak?
J.L.S.–Segun eta zein gaitan. Adibide bat jarriz, orduz kanpo iritsitakoen zerrenda nortzuk osatzen duten zehaztea geure eginkizuna da; beraz hor antolatzaileek ez dute zer esanik. Beste kontua da Tourra bezain antolatzaile indartsu eta interesatuak dituen karrera batetan bi parteen arteko adostasuna izatea helburu.
A.– Ezin hobeto ezagotzen duzu Euskal Herriko Itzulia. Zein mailatan aurkitzen da besteekin konparatuta?
J.L.S.–Euskal Herri guztiak sekulako afizioa dago txirrindularitzari dagokionez, beraz, antolaketarako gaitasuna ere maila berean aurkitzen da. Kanpotik datozen jurado, komunikabide eta ekipoak oso pozik itzultzen dira hemengo antolaketa gaitasuna frogatuta. Etorri besterik ez dut egin Espainiako Itzuliatik eta bati baino gehiagori entzun diot badirela geurean dexente hobeto antolatuta dauden gauzak.
A.–Eta afizioa?
J.L.S.–Estadu osoan afizio gehien dagoen lurraldea gara dudarik gabe. Eta hori euskal txirrindularien artean Tour irabazlerik ez daukagunik. Hemen afizio handia eta jakituna gainera. Non ikusi bestela, Euskal Herriko Itzuliaren azken kronoeskaladan bezala, kronoa eskutan duten afizionatu pila bat. Hori hemengo afizioaren kalitatearen adierazlerik argi eta eztabaidaezinena da.
A.– Eta atzetik pedalka datorren harroblak emango al dio loria-egunik afizionatuari?
J.L.S.– Ugaritasunetik dator kalitatea eta euskal federazioek gazteak kategorietan nola banatu ez dakitela dabiltza; izan ere sekulako gazte pila bait dabil karreretan eta adinaren araberako tarteko kategoriak asmatu behar dituzte denek korrituko badute. Hortik atera beharko dute biharko figurek.
A.–Datorren urtean Tourrean ikusiko zaitugu beraz?
J.L.S.–Hori nahi nuke.
Ez litzateke plan txarra Jose Luis Sanz ordiziarra datorren udan Louz Ardideneko helmugan Tourraren Jurado Teknikoaren ekipoan topatzea. Gure txirrindularitzak maila bat gehiago igo duen seinale adierazkorra.
FRANKIE TAI

Espainiako itzuliaren hamazazpigarren etaparen helmuga. Pino irabazle dela frogatzeko hor duzue Jose Luis Sanz, eskutan koadernoa duen betaurreko beltzekikoa, alegia.
Espainiako Itzuliaren hirugarren etaparen bigarren sektorearen iritsieraren foto finisha. Txirrindularien ordena zehazteko juradoak duen frogarik fidagarriena.
42-43


GaiezKirolaTxirrindula
PertsonaiazSANZ3
EgileezTAI1Kirola

Azkenak
2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


2025-09-08 | Sustatu
Hiru urteko isilaldiaren ondoren, Bermeoko Itsuki Irratia berriro uhinetan da

Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.


2025-09-08 | Jon Torner Zabala
Ertzaintza beste 11 pertsona ari da ikertzen, uztailaren 20an Azpeitian izandako liskarren harira

Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]


2025-09-08 | Bertsozale.eus
Bertsolaritza lurralde guztira hedatzeko apustua egingo da Nafarroako Bertsolari Txapelketan

24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.


Jaizkibel konpainiak gutuna eman dio alkateari, desfilean: “Estrategia aldatzeko garaia dela adierazi diogu”

Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.


Gida bat Donostiako Zinemaldiaren atarian

Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]


Euskarazko ekoizpen ugari, Zinemaldian

Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.

Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]


Eguneraketa berriak daude