Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2025eko maiatzaren 08an
JOSEBA INTXAUSTI
Historiako ikasketak egina, Jakin eta UZEI-n aritu da beti Joseba Intxausti, bilduma eta liburuetan sartuta bezala zuzendaritza hartuta aparatoak martxan jartzen. Jaurlaritzarentzat "Euskal Hitz" erakusketa eramaten ari da egun, eta bere oso gustoko lanari jarraikiz, munduko hizkuntza nagusienen historia soziala ikertzen. Euskararen aholku batzordeko partaide, gai askoren bilgune bilakatzen da Joseba Intxausti.
Hala ere, Iraultzak hizkuntzarekiko izan zituen jokabideetan bi fase oso desberdin antzematen ditugu: bata, iraultza libertate giro bezala ulertuta, jendeak politikan parte hartzen du, herrietan jendea biltzen da, Parisetik nahi da jendeak gauzak eztabaidatzea, eta tokien tokiko hizkuntzek bere lekua hartzen dute; gainera beharrezkoa gertatzen da hizkuntzekin kontatu beharra. Baina domina horrek beste aurpegia ere bazeukan: Pariseko aginteak eleaniztasun horrekin jendearekiko kontrola galdu egiten zuen, edo arrisku hori ikusten zen, eta batez ere kanpotik erasoak etorri zirenean, Konbentzioaren gerratea eta barruko matxidanak, Landeetan, Bretainian... jendea bildurtu egiten da eta behar da kontrol ideologiko garbia eduki.
Orduan Jacobinismoak posturarik gogorrenak agertzen ditu eta Iraultzaren barruan sortuta dagoen halako federalismo linguistiko bat egiten da. Federalismo linguistiko honek bere formulazioak izan zituen garai hartako eztabaidetan, batez ere, exagonoaren barruan zeuden hizkuntzen barruan behin baino gehiagotan berezi ziren euskalkiak zirenak eta besteak; baina ia 92tik hasita badago korronte bat nagusituz joango dena eta erabat hegemonikoa gertatuko dena 94an, hau da iraultzaren bihurgune nagusi batean hain zuzen, eta hor egingo dira eztabaida guztiak, non posible izango den federalismo linguistikoa eta zentralismo frantseszale linguistikoa.
Guzti honen ejekuzio politikoa askoz ere geldiago egingo da hala ere, batez ere Iraultzatik jaiotako gizarte kontrolerako aparatuak ez daudelako oraindik aski eginak, hau da, Iraultzatik datorren burgesiak ez dio eskolagintzari halako lehentasun ikaragarririk emango hasera batean, eta ondorioz ezin izango du aski indartu aparatua hizkuntza ezarri dadin exagono osoan. Hor parentesi bat irekiko da baina proiektua ez da aldatuko, ze proiektuak ez du Frantzian aurrerantzean benetako objezio instituzionalik izango. Alde horretatik hori ontzat emanda geratzen den zerbait da eta Frantziaren aurpegi linguistikoa, edo geolinguistikoa, guztiz aldatuko da iraultzaren politikaren ondorioz, handik 80 urtetara bada ere.
Hala ere, uste dut, iruditzen zait, momentu honetan dezente galtzen ari dela elkarrizketarako jarrera. Girotze bat egon zen orain dela urte t'erdi urte pare bat, eta orain aldiz erabat zitaltzen ari da giroa; oso ekibokazio larria iruditzen zait noski, eta ekibokazioa iruditzen zait ze gure momentuan, azken 20 urteotako euskararen eztabaidek aurrera egiteko lagundu badute ere galera haundiak ekarri bait dituzte. Orain dela 5 edo 6 urte UZEI-ren inguruan egon zen eztabaida argigarri izango zen denbora batean baina neretzat denbora galgarria ere, eta momentu honetako eztabaidak ere esango nuke modu beretsuan daudela.
Horrekin batera birplanteatzen dugunean ea egin behar dugun Frantziako unibertsitateak ematen duen historiografiaren parametroen barruan hala espainiako unibensitatean historia akademikoki onartua dagoen hildoari jarraikiz edota libertatea aukeratzen dugunean geurearentzat.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Mikel Garcia Idiakez
#2
Mikel Garcia Idiakez
#3
#4
#5
Unai Lomana Uribezubia
Azkenak
.jpg)
2025-05-08
Jenofa Berhokoirigoin
Israel Eurovisionetik kanpo uzteko eskatu dute dozenaka artistak
Europako Irrati-telebisten Batasunari zuzendua da artisten maiatzaren 6ko agiria. Eurovisionen parte hartu izan duten 72 artistak ohartarazi dute Eurovisionek "ezin duela gizateriaren aurkako krimenak estaltzeko balio ukan".
2025-05-08
Gedar
Ostiralean mobilizatzera deitu dute, Bilbon izan den azken eraso polizial arrazista salatzeko
Mariaren Bihotza plazan egingo dute elkarretaratzea, 18:30ean, ertzainek erasotako pertsonei elkartasuna adierazteko eta inpunitate polizialari ezetz esateko.
2025-05-07
Egurra Ta Kandela baserritar ekintza
GFAren Lurralde Oreka Berdeko Departamenduaren konpromiso eza
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
2025-05-07
Kai Karasatorre Martinez
Gerra inperialistari gerra
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
2025-05-07
Maria Ortega Zubiate
“Indarkeriarik gabeko gorputz eta lurraldeen alde”, VI. Emakumeen* Mundu Martxa
Maiatzaren 10ean egingo dute: Bardean hasi eta Donostiako manifestazioraino. Lurraren defentsa, migrazio politikak eta indarkeria matxista izango ditu ardatz.
2025-05-07
Elhuyar
Biodibertsitate iluna neurtuta, giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela ikusi dute
Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den metodo bat erabiliz. Biodibertsitate iluna neurtu dute: leku jakin batean bizi daitezkeen baina bizi ez diren espezieen... [+]
2025-05-07
Maria Ortega Zubiate
Pakistanek “gerra ekintzak” egitea aurpegiratu dio Indiari, bi aldeetako erasoen ostean
Tentsioa goraka ari da bi herrialdeen artean, Pakistango talde armatu batek 26 zibil hil zituenetik apirilean. Indiak bederatzi guneri egin die eraso eta beste horrenbeste hildakorekin erantzun du.
2025-05-07
Carme Puig Antich. Lekukoaren zuzia
“Saiatzen zara hau eta hura egiten, baina hortxe da beti Salvadorren heriotzaren zauria”
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
2025-05-07
Mikel Basabe Kortabarria
Datu zenbait argitaratu, emaitza osoa ezkutatu
Hezkuntza Sailak ebaluazio diagnostikoen berri eman zuen otsailean: 2023ko etapa erdikoa eta 2024ko etapa amaierakoak izan zituen hizpide. Emaitza negargarriek egiturazko arazoa dugula erakutsiko luketenez, sailak erabaki zuen tramitea bete bai (ED 23 eta 24 txosten exekutiboak... [+]
2025-05-07
Inma Errea Cleix
Bizitza birziklatzen
Bi toki diferentetan egokitu zait garbiketa egitea aldi berean. Ez garbiketa arrunt bat, baizik eta egunerokoan inguratzen gaituzten paisaiak beste era batean arakatzera behartzen gaituen hori, kanpoko objektu fisikoekin batera norberaren baitako egiturak ere mugiarazten... [+]
2025-05-07
Uxue Apaolaza Larrea
Item
Kalean nindoan geneetan daramagun dispertsio joerara guztiz emana, bide fisiko eta curricularretatik desbideratzen zaituen abstrakzio alferrikakoren batean. Aurretik hogeita hamarrak bete gabeko neska bat. Zerbait erori zaio poltsikotik. Neska ez zen ohartu. Item bat zen... [+]
2025-05-07
Diana Franco Eguren
Teknologia
Ilusioan bizi
Pasa den astean, itzalaldian, gure burua zaurgarri ikusita, pertsona asko hasi ginen ikertzen, gertatutakoa ulertzeko asmoz: zelan funtzionatzen du elektrizitatea garraiatzen duen azpiegiturak? Zergatik geratu da zaharkitua? Elektrizitatearen fenomeno fisikoak liluratzen nau,... [+]
Eguneraketa berriak daude