Jon Kortazar: "Ez naiz ausartzen Arestiri buruz zerbait esaten"


1989ko ekainaren 18an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Jon Kortazarri elkarrizketa.

"OROIMENAREN LABERINTOAN GURE GARAIKO OLERKIAZ SAIAKERA ARGITARATU BERRI DU BAROJA-REN ESKUTIK
Jon Kortazar: "Ez naiz ausartzen Arestiri buruz zerbait esaten"
Euskal filologian lizentziatua eta gaur egun arlo berdineko irakasle dugu mundakarra. Bere tesia eta 'lan garrantzitsuena ' Lauaxetaren inguruan egina du. Bere burua kritikotzat baino irakurletzat dauka: kritiko jubilatua dela diosku, beste aitorpen batzu direla tartean.
Lehendik ere ezagutzen genizkion artikuluen bilduma osatu eta argitaratu berri du Jon Kortazarrek Donostiako Baroja argitaldariarekin. Bilduma honetabo gaiak ukitu asmoz lotu genuen solasaldia berarekin.
ARGIA.–"Oroimenaren laberintoa" liburuan hiru artikulo luze eskeintzen dizkiezu Jon Mirande, Juan Mari Leknona eta Atxagaren "Etiopia"ri. Nolaz ez duzu, adibidez, Gabriel Aresti sartu?
J.KORTAZAR.–Lehenengo esplikatu beharko nizuke, zergatik jarri ditudan hiru hauek. Nahiko erraz esplikatzen da. Liburuak ez du hipotesi bakarra defendatu nahi; ez du defendatu nahi Atxaga dela alfa eta omega. Euskal poesirako bideak ugariak direla. Hauetan badira tentsio indarrak, bada dialektikarik. Dialektika horietariko bat, nahiz ni ez egon oso ados honekin, nahiko sinplea iruditzen bait zait, esan daiteke Mirande eta Arestiren artean, bi atrakzio polo daudela, banandu eta elkartu egiten diren bi iman bezela direla; 60. hamarkadan jendea mogimentuan jartzeko pertsonai eta lan bi ziren.
Iruditzen zait momentu honetan beste horrenbeste gertatzen ari dela, Mirande, Lekuona Atxaga eta bestetik literatura konprometitu horrekin, nik politikoa deitu izan diodana. Badaude atrakzio desberdinak.
Arestirekin gertatu da, artikulua idatzi nuen unean Karmelo Landak bere tesia aurkeztu zuela. Gainera susmoa daukat nire Arestirekiko eritzia ez dela erabat nirea, besteek esandakoarekin egindako eritzia dela. Ez nintzen ausartzen Arestiri buruz zerbait esaten. Ez daukat hipotesi bat heldua bere inguruan.
A.–Atxagaren produkzio literarioak zein berrikuntza ekarri du? Eten bat suposatu al du benetan?
J.K.–Aurrera pausu bat ekarri du. Gai izan da tradizio batzuekin apurtzeko eta era berean, apurtutako tradizio horiekin jolasteko. Sintesi hitzaz ez dakit hitzegin dezakedan, edo kontzientzia literarioaz Beste era batetara esanda, ofizio beraz hitzegin daiteke.
Sarrionandiaren teoriari jarraikiz, Atxagaren "Etiopia" ez da ulertzen, Arestiren harria ulertu barik. Atxaga gai da harria are bihurtzeko eta era berean gai Arestiri buruz ikaragarri ondo hitzegiteko; horregatik esaten dizut ez dela eten bat, ofizioaren kontzientziaren fenomeno bat da. Honez gain, gai izan da kontzientzia horri espresio bide artistiko bat emateko eta gainera ulergarri egiteko, bai hizkuntza aldetik eta gai aldetik.
A.–Atxaga bera, 'Pott' taldeko kide izana dugu beste hainbesteren artean. Iada nik dozena bat urte pasa da sasoi haietatik. Esan ahal daiteke belaunaldi bat osatzen zutela? Zertan da gaur egun 'Pott'en izpiritua?
J.K.–Nik uste dut eragin izan duela bai poesian eta baita narratiban ere. Hor belaunaldi bat badago; beno, gehiago sinisten dut talde literarioetan. Badago talde literario bat, eta pauso desberdinak eman ditu. Lehena poesia sozialetik urrundu direla da. Bestetik ilusio nagusien kritika bat egin da; ilusioekin jolastu eta borrokatu, eta gero dezepzioa dator. Eta badago hirugarren bat Atxagak egiten duena beste inork baino hobetoago; susmatzen dut badagoela sistemari egiten zaion kritika, bai sistima bati eta bai besteari ere. Hiru puntu hauetan esango nuke dagoela gakoa.
A.–Zure azken liburuaren 4. atalean literatura gazteari botatzen diozu begirada bat. Zein erizpide erabili dituzu autoreak aukeratzerakoan?
J.K.–Ez dut uste halako selekzio bat egon denik. Azken batetan artikulua ez da idazlei buruz egina. Onartzen dut artikulurik irristakorrena dela. Garai bati buruzko artikulu bat. Garai batetan agertu izan diren sinboloen irakurketa bat da. Epe bat jartzekotan, ez da bakarrik 77tik aurrera egiten dena beharbada gehiago da 83rainokoa.
Ez da 'a priori' bat egon, saiatu nintzen ahalik eta zabalena izaten eta produkziorik iraunkorrenak hartzen. Hau da ene memorian, badakit ene memoria ez dela dena, oroimenean geratu izan diren gazterik poesia egindako jendea eta bere lehen poesia liburua argitaratu duten jendea dago. Tituluak dioen bezala ez da begirada bakarra, begirada bat baizik.
A.–Euskal literaturan izan dira eta badira, hainbat eta hainbat aldizkari; hala nola Kandela, Ttu-ttua, Literatur Gazeta, Korrok, Susa, Maiatz...
J.K.–Edozein aldizkari literarioak badu funtzio bat, hots ensaioak egiteko balio duela. Baduela egunerokotasun literarioa harrapatzeko ahalmen bat. Nire azken liburuko artikulu asko lehenik aldizkarietan izan dira argitaratuak. Ez dakit balorazio bat den baina honelaxe ikusiko nuke.
A.–Azpiegitura editoriala nahiko erren, pobre dabil. Poesia marginalitatera dago mugatua. Hainbatetan poeta berak bere literatur produkzioaz gain argitaratze prozesu osoa egin behar izan du, bere lanek argia ikusiko bazuten...
J.K.–Nik uste dut XIX. mendeko malditismoaren ostean geratu zaigula poesia bai poeta marginalak, bai madarikatuak eta ez madarikatuak; denak geratu dira komertziotik kanpo. Orduan nik ez dakit azpiegitura batetaz hitz egin behar den ze printzipioz azpiegitura hor berdina da nobela edo poesiarentzat. Gertatzen dena da nobela sartzen dela zirkulu batzuetan eta poesia ez. Esan ohi da poeten irakurleak poetak direla. Irtenbidea litzateke kolekzio espezifikoak sortzea poesiarako. Ertzetan dagoen literaturaren funtzinamendua da poesiarena. Bestalde komertzioan sartuz gero ikusi beharko genuke zer gertatzen den.
A.–Badago joera bat abanguardia museo bihurtzeko, instituzionalizatzeko alegia.
J.K.–Gu ez gara bizi abanguadia aroan, baizik post-abanguardian, eta honen ezaugarrietariko bat instituzionalizazio hori da. Gertatzen dena da –hau nahi den eran ulertu–, badirudiela instituzionalizatze honez gain, abanguardia hori aldizkari guztietan agertzen dela, badago masetara hurbiltzeko joera bat. Masak 'katekizatzeko' joera bat. Intelektualak berriro bueltatu dira aldizkarietara. Egia da orain urte batzu autonomia martxan jarri zenean izan zela ahaleginik autonomiaren botere politikoaren aldetik euskal literatura erabiltzeko, euskal litaratura bat bazela adierazteko, nolabait ere izaera justifikatzeko. Momentu honetan bada horrelako joerarik ere, norberaren esistentzia adierazteko literatura baten esistentzia behar dela baieztatu.
LOREA AGIRRE
Literatura gazteaz dakarren artikulua irristakorrena dela onartzen du Kortazarrek.
Jon Kortazarrek ez du bereizten narratibak eta poesiak azpiegitura editorial desberdina dutenik.
50, 51


GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakKORTAZAR1
PertsonaiazKORTAZAR1
EgileezAGIRRE9Kultura

Azkenak
Spoti-fire, Stop-ify edo Spoti-fair

Guztiok entzun nahi dugu musika: asko, merke, euskaraz eta gaizki sentitu gabe. Baina Spotify utziko badugu Israelen konplize izateagatik, agian beste enpresa eta tresnen inguruan ere hausnartu beharko dugu. Edo gure morala kontratatzen ditugun zerbitzuen arabera neurtzen hasiko... [+]


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Nafarroako azoka ekologiko handiena Noainen lurreratuko da irailaren 12tik 14ra

Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


Izpegiko gainak herri baten aldarri izanen dira buruilaren 19 eta 20an

Basaizeak, Baztango Gazte Asanbladak, Baigorriko eta Erratzuko gazteek elkarlanean prestatu dituzte Izpegiko Bestak. Elkartasuna, memoria kolektiboa eta engaiamendu politikoa izanen dituzte ardatz.


2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


Bayrouren gobernua erori da Frantziako Asanblean eta estu da Macron

Astelehen arratsaldean konfiantza mozioa galdu du Frantziako lehen ministro François Bayrouk. Konfiantza mozioa eskatu zuen, datozen lau urteetarako austeritate usaina zuten aurrekontu batzuk aurkeztu eta bere aurkako zentsura mozioa iragarri zuenean eskuin muturrak. Aurrez... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


Eguneraketa berriak daude