Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Argitxu Nobliari elkarrizketa.
Argitxu Noblia: "Eskuindarrekin joatea aterabide bat da euskal giroarentza"
Angelun jaio zen Argitxu Noblia duela 47 urte. Euskal giroko familia batetan hazia, euskara eta bizia aitortu dizkigu direla berak maitatu dituenak, eta horien sakontzen aritu dela oraino. Bederatzi urtez Bordelen ikasten aritu ostean medikuntza karrera amaitu eta Baionako ospitale batean jarri zen lanean, era berean, Hegoaldeko ikastolen mugimendua oso gertutik jarraikiz, Iparraldean Seaskaren sortzaileerarikoa bilakatu zelarik. Azken partean berriz, denon ahotan entzun da bere izena, hain zuzen ere denbora batean Enbataren zerrendatan indarren metatzen ekin bazuen, azken hauteskundeotan, Grenet, Baionako alkate eskuindarraren zerrendatan aurkeztu bait du bere burua.
GALDERA: Zer ereduri uste duzu eutsi behar zaiola gaur eta orain Seaska?
ERANTZUNA: Uste dut ez dela eredu bat, bizia dela lehenik pentsatu behar dena, eta orduan, ditugun haurrak edo izan ditugunak pentsatu behar da heien bizia moldatu, heiendako eskubideak bizitzeko ukan dezaten; hori lehenbiziko helburua, eta gero, lotu hori gure herriari, eta ez da beti erraz, zaila da, ahal bezala egin dugu... zaila da. Frantzian ere badituzte problemak, Ingalaterran ere badituzte problemak...
GALDERA: Seaskaren daraman bidea zilegi al da, eta bestalde, posible al da Ikasbi modelo bilinguearekin aurrera egitea?
ERANTZUNA: Nik uste dut maila guztiak beharrezkoak direla. Asoziazione bakoitza ez da egina klientela berdinarentzat, eta orduan denak sartzen ahal dira, badute heien klientela berezia; eta nik pentsatzen dut eskola publikoa eta pribatua egiten ari direna aski interesgarria dela, eta uste dut sartzen dela euskara eskola frantsesean, orain arte ez zen batere sartzen, 20 urte pasatu dugu sartu arazteko, eta pentsatzen dut piskanaka-piskanaka gauzak egiten direla eta euskara sartzen dela mintzaira normala bezala eta bizi normalean bezala.
GALDERA: Eritzi baikorrez antzematen duzu beraz euskarari eskoletan ematen zaion tratua; aldiz, Seaska berari diru laguntzak ukatzen zaizkio, erasotua da nonahitik ere, eta euskara, orohar, galtzeko prozesuan dago Iparraldean...
ERANTZUNA: Bai, ez dut esaten problema guztiak soluzionatuak direla, da problema orokor bat, hemen aipatzen duzuna da euskaldunen bizia, ez bakarrik euskararen bizia, eta euskaldunen bizia beti borrokalaria izan da.
Duela 200 urte euskaldunak gutxi ziren, mendietan ziren eta basoetan, marinelak eta besterik ez zen, hirietan ez ziren, eta pasatu dugun aldaketa dela medio kanpainetako jendea hiritartu da, eta aldaketa horretan da galdua, iduri du, euskaldungoa; baina da demografia problema, euskaldun guztiak edo gehienak sartu dira hirietan eta uzten dute galtzen euren nortasuna.
Zergatik hori? jakin behar da nahi dutela bizi konfort batekin, ez dakit, erreztasun guztiekin, eta pentsatua dute lehenik ofizioak harrapatu behar dituztela Frantzia mailan eta frantsesaren bidez, eta heien ohiturak galtzen ari dira, ez bakarrik euskara baizik eta familietako ohiturak, etxeetako ohiturak; orain arte beti pentsatua izan da etxea oso inportantea zela euskaldunen mentalitatean, eta zer da etxea orain? Apartamendu bat, pisu bat... eta familiak banatuak dira, zaharrak ez dira etxean egoten, zaharrak ezartzen ditugu erretiroetako etxeetan, zaharrak ez ditugu baliatzen, ez ditugu errespetatzen.
Bada aldaketa bat, hori ziur da, baina uste dut ez dela bakarrik euskararen aldaketa bat, gu baino haundiago da aldaketa hori, baina uste dut piskanaka sartuko direla gauzak, hola, historiako zentzuan doalakoz; nazional esparruak sortzen ari dira... bakoitzak bere nortasuna defendatu behar du; zergatik? zergatik hiltzen diren heien artean horregaitik? harrigarria da, eta orain ez dugu aukera gehiegirik izan gure artean, baina pentsatzen dut etorriko dela egun batez, bakoitzak nahiko duelakoz juzgatu besteak egiten duena, ez bait da bere gustokoa izanen, eta intolerantzia hori, neretzako kaltegarria da, ze juzgatzeak zer esan nahi du? gero kondenatu.
GALDERA: Grenet eskuindarraren zerrendatan parte hartua zara azken hauteskundeetan. Hori dela-eta, kanpainaren zehar eta abertzale girotan traiziotzat jo da zure aukeraketa, hain zuzen ere euskaltzaleen aurka beti aritu den batekin joan zarelako.
ERANTZUNA: Nik badatit nolako gizona zen eta nolako gizona den hemengo auzapeza. Erraitea beti euskaltzaleen kontra izan dela ez da egi bat, gezur bat da egitan. Nik egin dudalarik ikastola bere klinikan ari nintzen lanean, eta duela 21 urte hauteskundeak izan zirenean Enbataren izenean presentatu nintzelarik beraren kontra beti errespetatu nau eta ez du deusik egin nere kontra. Ez nau bota kanporat, eta askok ez dute holakorik egin; euskaldunen artean zeinek laguntzen du ondoan duen euskalduna? Gutxi dira, eta errespetu hori oso inportantea atxematen dut.
Gero, ikastolak montatu direlarik, hemen, Baionan, berak pagatu ditu lokalak, 3 ama ikastola badituzu eta 3entzat herriko etxeko lokalak badira. Jakin nahi nuke Angelun eta Miarritzen non diren... denek badakite ez direla herriko etxeko lokaletan, eta hau honela, ez dira honelako gezurrak zabaldu behar pruebarik ekarri gabe. Gero, manifestaldietan eta honelakoetan dezisione batzuk hartu dituela... nik jakin nahi nuke zuzen, zein, non, nola... jakin behar da nolako manifestaldiak izan diren ere. Ikastolari buruz, exenplu baten emateko, izan dira kasik aste guztiz momentu batzuez... jendea akitzen duzu, ez duzu deusik aitzineratu arazten jendea bortxatuz; bortxakeriaren kontra ari gara eta guaurek bortxakeriak egiten ditugu momentu batzutan arrezoirik gabe. Beste batzuk esaten dute beste herri batzutan diru gehiago emana izan dela euskal kulturari buruz eta nik ez dut uste. Euskal Erakustokian badituzu 9 langile eta herriko etxeak pagatzen ditu, eta gauza bat da; ez dute Museorik beste herrietan, itxarongo dut ikusi arte.
GALDERA: Ze eskeini dizu Grenet-ek bere zerrendatan sartzeko?
ERANTZUNA: Ez dit deusik eskaini. Nik pentsatu dut bazela aterabide bat euskal giroarentzat agertzeko maioritate edo lista orokor batean sarturik, ez beti oposizionean izateko, kritikan aritzeko errazago da lanean hartzeko baino. Ez zen gauza txiki bat bere ekipoan sartu arazteko, nintzen ikusia 'aktibista peligrosa' bezala, eta orduan jendeak onartu behar zuten pauso berri bat, ze heien artean honelako pertsona bat ukaitea ez da hain errez, honelako lana ez da egun batean egiten.
Bestetik, ni hemen sartuz jendeak esaten dute lagundu dudala eta pasatu arazi dudala, egia izaten ahal da...
GALDERA: Uste duzu abertzaleen boto kopurua altxa daitekeela oraindik, edo bere topea jo du?
ERANTZUNA: Uste dut segituko dela, eta jarraituko duela. Hala ere, Europa mailan euskaldunak ez dute Euskal Herria aipatuko, Euskal Herria lehen zabalagoa zen eta uste dut berriz zabalduko dela. Akitaniari buruz zabalduko dela, Nafarroari buruz, baina denborarekin, eta ez dut uste lau-bost urtetan eginen dela aldaketa hori.
Pasa ditugu 20 urte edo 30 urte ofizialki euskaraz egiteko, eta ofizialki euskal nahia pasa arazteko... lehen euskalduna zinen nahi gabe, sortzen zinen, eta orain, aldaketa hori izugarrizko haundia da, nahi duzulako zara euskalduna, eta orduan pauso hori ez da horretan geldituko, bereziki Europa mailan beti izanen dira hartu emanak toki guztietan eta zabalduko dela, segituko dela.
GALDERA: Gaur egun asko hitzegiten da mugaz bi aldeetako eskualdeetaz, atlantiar ardatzaz... Nola ikusten duzu izango dela etorkizuneko Euskal Herria Europa berrian?
ERANTZUNA: Pensatzen dut ekonomia hor dela, behar izango da jendea elkarrekin bizitzen erakutsi, eta zazpi probintziak neretzako piska bat txikiak dira, da muga egoki bat oraingoz, ez dut hori ukatzen, baina 200 urteren buruan pentsatzen dut zerbait aterako dela zabalago, euskaldunek nahi baldin badute pentsatzen dut egiten ahalko dela. Beraz, euskaldunak Europa mailan biziko dira, bainan ez orain diren mugetan. Beti munduan gauzak aldakorrak dira eta herri batean geratzen mugimendurik gabe, aldatuko dira gauzak.
GALDERA: Eskuindarrak Gobernuan zirelarik estraditatuak izan ziren euskaldun ainitz; orain sozialistek aldiz, urgentziazko prozedura bat erabiliz bidaltzen ari dira... Honela konpon al daiteke zeozer?
ERANTZUNA: Ez dut uste konponduko direla gauzak hola eginez; uste dut holako neurriak hartuz gero eta gehiago gauzak erradikalizatuko direla hemen ere. Uste dut zozokeria bat dela gobernuarentzako formula horiek hartu dituztelakoz. Ikusten dituzte ikuspen labur batekin, idurikatzen zait nahi dutela gauza azkartu gobernu espainolarekin, baina ondorioak sortzen dira hemen, nahi badute frantsestu hemengo jendetza honela eginez, gero eta euskaldun gehiago izango dira erresistentzia hori emanen delakoz.
Ez ditut maite jendeak ikustea presondegietan, badakit terrorismo hori aipatzen dela, badakit, ez naiz alde, baina ez dut maite jendea kolpatzea, ez da zuzen hori, gaizki ulertuak dira hemengo jendearentzat, edo ez dira ondo esplikatuak, behar bada esplikatzen badituzte jendeak konprenituko dituzte, baina esplikatzeko gauzak sakondu behar dira eta uste dut ez duela sakondu nahi, eta azaletik eginez beharbada langerosa da, ez da errez, baina bortxakeriaz ez dira gauzak konpontzen.
GALDERA: Nola ikusi dituzu Aljer-eko negoziaketak?
ERANTZUNA: Nik esperantza piska bat ukan dut, baina ez gehiegi, eta bestalde banuen gogoa zerbait ateratzen balitz, negoziazio bat ateratzen balitz, ezagutzen ditudan jendeak edo hola libratuko zirela, familiak lasaituko zirela, eta oraiko helburu horrekin jadanik ni pozik nintzen; baina oraindik pasatuko da denbora berriz bildu arte, berriz ulertu arte, eta pena dut ez dutelakoz soluzionatu. Pena ukan nuen bereziki Txomin hil zelarik, ez dakit nola pasatu den, oso ondo ezagutzen nuen, eta nik beti ukan dut nere buruan ez zela gauza sinple bat pasatu hor, Txominek kasu asko egiten zuen, eta ez dut sinisten istripu normala zela. Nik ezagutu dudanetan, ez dakit nola egin den, bainan ainitz hil dira, Brouard, bera ere ez dago hor orain... ez dut gehiago esaten ahal.
GALDERA: Anestesista zara, seguritate sozialean lan egiten duzu, eta Baionako zerbitzu sozialeko ardura daukazu zure gain. Ze erlazio eduki dezake lan horrek zure euskal munduko jardunarekin?
ERANTZUNA: Medikuntza maite dut, nere ofizioa maite dut, eta pentsatzen dut errazagoa dela hiltzea bizi araztea baino, eta ni biziaren alde, eta lotura hori badut, eta badakit nik esaten ditudan gauzak ez direla denen gustokoa, eta munduan holako kasuak askotan gertatzen direla, Luther King hil da... eta badakit biziari buruz begiratzen duzularik beti badituzula jendeak zuri bizia kentzeko, eta horretan nik berriz esango dut biziari buruz naizela lotua eta badakit oso peligrosoa dela.
GALDERA: Pakezale bezala aurkezten duzu zure burua. Eta nola antzematen duzu lor daitekeela pakea?
ERANTZUNA: Ez dakit, ez dut ikusten inondik, orduan da hitz hutsa neretzat. Pakea ez da helburu bat neretzat, sumendiak beharrezkoak dira gure munduan, uste dut jendeak ez direla kapableak pakean bizitzeko, eta gero eta gehiago jendeak borrokatuko direla eta hilko direla heien artean.
J.J.PETRIKORENA
38-41
Gaiez\Hizkuntza\Euskara\Normalkuntz\Hizkuntz po\Ipar EH
Pertsonaiaz\NOBLIA2
Egileez\PETRIKOREN1\Politika
