"PNV alderdia baino, mugimendu nazional ba da"

1989ko otsailaren 28an

Ramon Maria Labaien, PNVko parlamentariari elkarrizketa

Ramon Maria Labaien, PNVko parlamentari eta zinegotzia
"PNV alderdia baino, mugimendu nazional ba da"
Aurreko legislaturan Donostiako alkate izan zen Ramon Maria Labaien tolosarra udaletxea uztekotan da. Zinegotzi izateari uko egin eta parlamentaritzari eutsiko dio. Azken urteotako Euskal Herriko politikaren mugimenduak gertutik jarraitu dituen 60 urteteko politikari honi nortasun handiko pertsona dela eta sasi adierazpenetan aritzen den horietekoa ez dela nabari zaio. Horixe erakutsi digu.
ARGIA.– Zuk ETBren erditzea bertatik ezagutu zenuen. Erantzun al dio zuek espero zenutenari?
Rarnon Maria Labaien.–ETB euskara babesteko egin zen, ez propaganda eta abar egiteko. Herri honen bataila ikastoletan irabazi zen eta horien osagarritzat jo genuen. Gure hizkuntza normalizatzeko, gaur egungo munduan behar diren sustraiak emateko eta behar duen prestijio berreskuratzeko pentsatua egin zen ETB proiektua; proiektu zehatza hain zuzen ere, eta ez baserritarrentzat, edota espainolentzat, jende alfabetatu eta, neurri handi batean, unibertsitarientzat, belaunaldi berriarentzat hitz batean.
Nik telebista euskalduna ikusten dut bakarrik; honela ez bada, ez dut harremanik telebista horrekin. Baina gauzak uste baino zailagoak gertatu dira, telebista bat egitea ez da hain erraz suertatu; momentu batean denak jenioak ginen konplejua zabaldu zen, ez genuelako inolako aukerarik izan baina aukera hori esku artean izan dugunean krisi antzeko bat gertatu zaigu, batez ere, komunikabideetan zabiltzatenok ongi ikusi duzue hori.
A.–Eta gaur egun zein filosofiarekin funtzionatzen du Euskal Telebistak?
R.M.L.– Ez dakit zein filofosia dagoen baina gure alderdian eztabaida bat izan dugula esango dizut eta eusko telebistak orain daraman bide honetatik alde egin eta hasierakora berriro itzuli behar duela argi ikusi dugu. Telebistak %100 euskalduna izan behar du. Eta euskara ez jakitearen trajedia duen abertzaleak ikas beza, Herri honetan amore eman duen jende gehiegi dago.
A.–Eta PSOEk telebistari buruz egin duen txostenaz zer diozu?
R.M.L.–Begira, PSOE hemen, euskara mailan, etsai da, eta beti izango da etsai. PSOEk badaki, eta guk baino hobeto gainera, euskararen garrantziak zein zama daukan, badaki errealiate politiko bat errealitate kultural baten ondorioz datorrela, eta badaki soberan, eta guk ere bai, gazteria euskaldun, alfabetatu eta unibertsitario bat lortuz gero zer datorren. Elebitasunaren proposamen hori gauza lotsagarri bat izan zen, Maturanak egin zuen proposamen hori eta Maturaga bilinguea al da Maturana 'bifidoa' da.
Nik ez dut inoiz elebitasunean sinetsi, hori 'kamelo' bat da. Hizkuntza bat beti dominantea da eta gure helburua eus kara hizkuntza dominantea izatea da eta hizkuntza bat inpostau egiten da; ez baduzu inposatzen, agur. Sektore publikoarekin, neurri administratiboekin eta behar diren neurri koerzitibo guztiekin inposatu behar da.
A.– Ez dirudi horretarako inor prest dagoenik?
R.M.L.– Hurrengo pausu bat eman beharko da. Baina zera esan behar da: talde radikalek batzutan zerbitzu eskasa egin diotela euskarari, ez bait da ona euskara bronkarekin identifikatzea.
A.–Lehen aipatu duzu beti oñaztarrak eta ganboatarrak egon direla Herri honetan. PNV bitan zatitzerakoan zuk aukera bat egin zenuen. Zergatik aukeraketa hori?
R.M.L.–Ni beti izandu naiz PNVkoa. PNV izateko modu bat da, niri familiatik datorkidana, eta ez nuen baserria utzi eta beste batera joateko beharrik ikusi.
A.–Zure ondoko gehinek halatsu egin zuten bada?
R.M.L.– Aizu, bakoitzak berea. XVIII. gizaldian ingeles historiadore batek esan zuen zein zen Inglaterra eta Prusiaren arteko desberdintasuna: Inglaterra da herri bat ejerzito batekin eta Prusia ejerzito bat herri batekin. Nik beti pentsatu izan dut alderdi bat dela gizarte bat politiko batzurekin eta EA da politiko bat alderdi batekin; UPN bezala edo Suarez bezala. Gure Carlos Garaikoetxea lehendakariak bere patrimonio adierazpena egiterakoan 'propietario de partido' jarriko zuen. Gurea alderdi bat da eta berea opzio pertsonal bat. Nik Garaikoetxea asko istimatzen dut baina kontua bada alderdi baten jabe izatea eta zenbait kargu banatzea... Ez da PNV, ez da Herri Batasuna, zer arraio da?
A.– Beren buruak sozialdemokratatzat jotzen dituzte eta PNVk, berriz, demokristautzat. Horrek adierazten al du desberdintasun ideologikorik?
R.M.L.–Ideologia hori aipatzen dute baina PNV alderdi baino mugimendu nazional bat da, eta HBri berdin pasatzen zaio. Nik uste dut Euskal Herriari ez zaiola alderdi politikoen ordua oraindik iritsi. Hala ere, PNVk demokrata-kristaua dela aipatzen du baina horrek ez gaitu PNVra edo HBra, adibidez, bultzatzen. Hauetara bihotzarekin joaten zara, ez buruarekin. Euskadiko Ezkerra beste kontu bat da.
A.–Nola ikusten dituzu EA eta alderdiaren arteko elkar hizketak, elkarketa zurrumorruak...
R.M.L.– Alderdiaren ateak irekiak daude etorri nahi duenarentzat baina Albisturrek gehiengorik ez duelako eta Pepe Cuerda Gasteizko diputazioan larri dabilelako, PNV ez da bizio horietan konplize izango.
EAra bi jende moeta joan zen, alderdi barnean sortu ziren iskar.bilagatik eta, tristetu eta haserre joan zirenak, hau aitortu behar da, eta beste alde batetik, aprobetxatuak, betikoak: eusko abertzaletasunarekin edo Herri honenganako maitasunarekin zerikusi gutxi dutenak. EAren eszioak emaitza onak emango ditu, abertzaleek PNVra berriro buelta egingo dutelako eta oportunistek han bertan jarraituko dutelako.
A.–Eta bi jende moeta horien artean bultzagileak non kokatuko zenituzke?
R.M.L.– Bultzagileek beren teoria daukate eta ni ez naiz horretan sartuko.
Zeintzu dira orduan lehenengoz aipatu dituzunak eta oportunistak?
R.M.L.–Ez bultzagile, ez ezer. Gu jende xehea gara, militanteak, ez ideologoak. Gure belaunaldiak ia ia Euskadiko estatu bat ikusi zuen, gudaloste eta guzti. Iparraldera pasa eta frantses heziketa ezagutu genuen, heziketa honen transposizioa Euskadira ekarriz, Patxi noiz hilgo pentsatzen genuen,berriro euskal estatu bat sortzeko.
A.–Eta noizko ikusten duzue?
R.M.L.–Ez dakit, baina bizi eta hazi amets horretan egin gara eta horrek tonu bat eman digu eta hori ez dugu galduko. Txillardegi eta ni talde berekoak ginen, eta nik uste gu dut bion ametsak berdinak direla, bakoitzak bere bidetik, gizon libreak bait gara, ez ardiak. Orixek esan zuen euskaldunak ez ginela artalde, burubeltx baizik. Azken finean, bakoitzak bere bidea hartu arren, funtsezko ideietan igual-igualak gara.
A.–Aljerrekoa ere hortxe dago. Nola dakusazu hori?
R.M.L.–Lehen ere esan dut Herri honetan errealitate kultural bat sendotzen ari dela, eta ikastoletan, ez dakit, 150.000 haur egongo da honez gero; etorkizuna hor dago. Herri bati denbora eman behar zaio, horregatik Aljerrekoa nola bukatzen den ikusi beharko dugu.
Borroka armatua hor dago, baina erromatarrek ordurako bazioten: 'obedezitu biezaiote armek botere-zibilari', eta ez aldredes.
A.–Zu nahiko estratega bazara.
R.M.L.– Bai, historiadore militarra naiz. Aljerrekoan gauza garbi bat dago: inork ez daki zer negoziaziotan ari diren, gobernu espainiarrak onartuko duen negoziaketa politikoa izatea ala ez. Galdera horiek airean dabiltzan bitartean, prebisio gutxi egin daiteke.
Euskal Herrian kidetasunaren zentzu handia dugu eta gutxitan aitortzen ditugu norberaren pekatuak, pekatu horiek batzutan PNVrenak dira eta beste batzuetan armekin dabiltzanenak. Nik bederen ez dut armaren bidea aukeratu eta ETAk ezpata botatzen ez badu ere, zorroan sartu beharko luke.
A.–Eta horren truke?
R.M.L.–Nik zenbait gobernuren esperientzia izan dut, eta gure belaunaldiarentzat ez dut uste estatutuaren aplikazioa dagoen bezala broma denik. Nafarroakoa nola konpondu? Nire eritziz, gu denok, fede onean, nahaspilatu egin ginen eta orain pausuz pausu joan beharko dugu.
A.–Urte hauetan zenbait aukera egin behar izan dira. Une honetan ere, ankera baten aurrean gaudela dirudi.
R.M.L.–Ikusiko dugu. Negoziaziaketa horiek noren izenean diren... Ni ez naiz Eugenio Etxebesteren pertsonan ordezkatua sentitzen, eta Ardanzarenean bai. Gustatuko zait Ardanza ala ez, baina ordezkatua sentitzen naiz.
Aljerren zerbait lortzen badute, lortua izango da. Gauzak garbi esateko: Eugenio ordezkatzen duen taldeak presoetaz eta abarretaz zenbait klausula lortzen badu, eta gero negoziaketa politiko baten epeak markatu eta eusko talde abertzaleei gonbidaketa bat ematen badie negoziaketa horretan partaide izateko, nik ez dakit zer gertatuko den, baina urrun da. Euskaldun guztiok usaindu dugu aspaldidanik helburua hori dela, eta hau maniobra bat dela ere bai. Baina nik ez dut nahi Herri honen etorkizuna odolean finkatzea, hori gero ordaindu egiten da. Hala ere, kontraesan batean bizi gara, eta hau onartzen ez duena ez da gure taldekoa, ez da gure kastakoa.
A.– Ertzantza gaiari helduz, ez dirudi sinatutako akordioa gauza handirik denik.
R.M.L.–Badakit alderdiaren eritzia ez dela, baina nik neurea emango dizut: ertzantza da, azken finean jendarmeri bat eta Europan,endarmeriak gorputz militarrak dira. Ez dut uste Ertzantzari fuero zibila ematerakoan asmatu dugunik, guardia zibilaren ordez Euskal Herrian egoteko, fuero militarra duen beste gorputz bat behar dugu.
A.–Euskalduna?
R.M.L.–Euskalduna baina fuero militarrekin. Nik koroiak, erregeak... sinbolismo hori onartzen dut, baina fuero militarrarekin; hor ez dago bromarik. Armak ematen zaizkion jendea erresponblea da armak eman dizkion herriaren aurrean. Eta armak badituzu fuero militarrak zuretzat. Eta fuero militarra 'consejo de guerra'da.
A.–Orain aipatzen den polizien arteko kolaborazica eta, orain arte ez bezala, 'enfrentamenduak' gerta daitezke, ezta?
R.M.L.–Hor bakoitzak bere ardurak bete beharko ditu. ETA dagoelako ez nioke euskal jendarmeria bati ezezkoa emango.
Ertzantzak bilakaera bat izango du: udaltzain bezala eta jendarmeria bezala. Herri honetan ez gara aingeruak, giza-semeak gara.
A.– Gertutik jarraituko zenuen Gipuzkoako EAn gertatzen ari dena.
R.M.L.–Markel nire laguna da eta Garaikoetxearen argiarekin diztiratu diren abertzale zahar horietakoa da, Albistur, ordea, oportunista bat da, Montejurrako txoria.
A.–Badirudi Markel lekuz mugitu nahi dutela.
R.M.L.–Jakina! Markel borrokalaria da. Horrek esan nahi du arrazoia oportunismo hutsa denean ezin dela mugimendu abertzale bat sortu eta benetako abertzaleak hor barruan ikusten ari direnarekin konforme ez daudela garbi dago. Eta jende hau nora joango den galdetzen badidazu, benetako abertzaleak berriro bueltatuko direla uste dut. Carlos Garaikoetxea jaunak, lehendakaria niretzat, nire estima beti izango du: Carlos du izena eta Carlos V.ak gerra galdu zuen Bilbo ez zuelako harrapatu, baita ere VII.ak.
A.–Beraz, Carlos Garaikoetxea galtzaile izateko jaio al zen?
R.M.L.–Ez dakit, baina sinbolismo hori hortxe dago.
A.–Armen bidean ez duzula sinesten eta, ez al zaizu kontresanik sortzen arma fabrika batean lan egiterakoan?
R.M.L.–Ez. Euskal Herriko egitura industrialak armak fabrikatzeko izugarrizko gaitasuna dauka, eta armak betidanik fabrikatu izan ditugu. Gainera, guk ez baditugu egiten, beste norbaitek egingo ditu eta altzairuaren teknologiatik titanioaren teknoligiara pasatzea suposa dezake, industria honek teknologia berria bait dakar berarekin. Hemen ez dago aingerutxoentzat lekurik
N. ARRASTOA J. MOLLARRI
"EA ez da PNV, ez da Herri Batasuna, zer arraio da?" galdetzen du Labaienek.
Estatutua martxon ipintzerakoan, Nafarroarekin nahaspilatu egin zirela aitortzen du tolosar honek.
Euskara ez jakitearen trajedia duen abertzaleak ikas beza, Herri honetan amore eman duen jende gehiegi dago.
13-15

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazLABAIEN2
EgileezARRASTOA1Politika
EgileezMOLLARRI1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Efemeridea: Joxepa Antoni Aranberri ‘Xenpelar’ bertsolariak neskazaharrren defentsan bertso sorta argitaratu zuen

ARGIA

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude