Puerto Rico vs. Estatu Batuak

1989ko otsailaren 05an

Puerto Rico-ko Liga Nacional-eko presidentea den Luis Nieves Falcóni elkarrizketa.

Karibetar koloniaren auziari buruz Herrien Tribunala bildu da Barcelonan
Puerto Rico vs. Estatu Batuak
Herrien Eskubideen eta Askatasunaren aldeko Puerto Ricoko Liga Nazionalak bultz eginda, urtarrilaren 27tik 31ra bitartean Barcelonan Herrien Tribunala bildu da, bertan puertorricotarrek beren kolonizazioaren auzia mahai gainean jarri dutelarik eta Estatu Batuen politika salatu.
Hori dela eta Liga horren presidentea den Luis Nieves Falcón-ekin telefono solasaldi bat izan dugu bilkura hasteko bezperan, afera nondik nora planteatzen duten ezagutu dezagun; eta galde-erantzunetara pasa gaitezen besterik gabe.
ARGIA.– Zein bide korritu duzue Barcelonako Tribunal honetaraino?
Luis Nieves.– Sortu Puerto Ricoko Liga 1985ean sortu genuen, eta urte hartan bertan egin genuen eskakizuna Puerto Ricoko auzia ikertzearren bildu zedin Tribunala; 88an erabaki zen berriz 89ko urtarrilez egin genezan.
A.– Zein leporapen egiten diezue Ameriketako Estatu Batuei?
L.N..– Bat, oinarrian: gure herriak autodeterminatzeko daukan eskubidea –nazioarteko hainbat erabakik ezagutzen dutena, kolonialismoa amaitu dadin– ukatu egiten dutela.
Estatu Batuek esaten dute Nazio Batuen erabakiak ez dagozkiola Puerto Ricoko kasuari, zerengatik Puerto Ricok bere buruarentzat "Estado Libre Asociado"ren formula onartu bait du. Guk berriz esaten dugu formula hori kolonialisrnoa lotsabariki mozorrotzeko modu bat dela; ez zaigu-ta subiranotasunik ezagutzen, Españapeko 1897ko "Carta autonómica"rekin baino botere gutxiago dugu.
Kolonialismoaren seinaleak
Hori dena grabeagotzen da ikusten badugu estatubatuarrek "Puerto Ricoko Estatu Batuen Tribunal" izeneko bat apailatu dutela, irlan gertatzen den edozein problemari buruz konpetentziak dauzkana: puertorricotarren bizitzaren alderdirik garrantzitsuenak erregulatzen eta ideologikoki kontrolatzen dituena.
A.–Kolonialismoaz hitzegiten duzue eta, zertan konkretatzen da hori?
L.N.–Hori argien beharbada ekonomiari begiratuta ulertuko duzue. Gure irlak ematen dituen aberastasunen %90a estatubatuarren menpean dago. Bertako jendea baztertuta dago, desabantailan alegia. Baina kulturan ere ematen da kolonialismoa; 1948garren urtera bitarte ingelesa zen hizkuntza ofiziala, ordudanik baimendu egiten da sistema publikoan, nahiz pribatuetan ingelesez irakasten den jeneralean. Telebistan, prentsan, epaiketetan ere espainola mugatuta dago.
Transnazionalek nahi dutena egiten dute irlan, eta hori da gure beste kexa bat, esatebatera, lurrazpiko urak hidrokarburoen industriak eta industria farmazeutikoak oso kutsatuta daude, ez da beraz ingurugiroa gure interesen arabera zaintzen.
Eta gero ditugu EEBBetara emigratu behar izan duten bi milioi puertorricotarrak. Han, naziogabetzen dira, eta gainera pobrezia baldintzarik eskasenetan bizi dira haiek.
Eta azkenik errepresioa aipatuko dizut, kolonia sistema honi kontra egiten diotenek pairatzen dutena: atxilotuak badira eta tratu umilagarria ematen zaie, eta halaxe edukitzen dituzte kartzeletan. Hamabost preso ditugu momentuan Estatu Batuetan, gizakiari zor zaizkion baldintza minimorik ere gabe. Orain bi aste, beste bi puertorricotar atxilotu zituzten, lehen esan dizudan Tribunal Handi horren aurrean deklaratu nahi izan ez zutelako–zeren eta Tribunal horretan ez bait dute defentsarako eskubiderik; eta, ez deklaratzeagatik bakarrik, pertsona bat preso sartu eta 18 urtez izan dezakete barruan.
Botere morala
A.– Base militarrez hitzegin behar ote duzue?
L.N.–A bai, ahazten bait zitzaidan. Base horiek, geu ezezik, inguruko herriak kontrolatzeko ere badira. Areago, 1965eko Santo Domingoko inbasioa bertatik egin zuten, orobat Granadakoa.
A.– Zer lortzea pentsatzen duzue Barcelonako prozesu horretatik?
L.N.– Estatu Batuen kondena bat noski, esan dizudan bezala iparramerikar erregimenak Puerto Ricon daraman politikagatik. Jakina, Tribunalak ez du inor bortxatzeko ahalmenik, Haya-ko Tribunalak ez daukan bezala; ordea badute tribunal hauek botere moral bat kontutan hartu beharrekoa.
A.–Bukatzeko, ezer aldatu edo aldatuko al da Bushen etorrerarekin?
L.N..–Ez dira gauzak aldatu. Baina Bushek esan du: "Beharbada erreferendum bat izango da beharrezkoa". Eta orain irlako partidu politikoek gutun bat idatzi diote Bushi erreferendum hori eskatuz. Baina ez da mamizko aldaketarik nabaritzen.
PABLO SASTRE
EEBB presentzia ekonomiko-militarra salatu da bereziki Barcelonan.
18, 19

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaPUERTO RICO
PertsonaiazNIEVES1
EgileezSASTRE2Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

EAJko karguen senide harrobia

Ahoztar Zelaieta

Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Jenofa Berhokoirigoin

"Gazteok zutik eta mugimenduan gaude, errealitate gordin baten aurrean"

June Fernández | Pikara Magazine

"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Olaia L. Garaialde

Pertsona batzuek GIBa berez nola kontrolatzen duten aurkitu dute

Elhuyar | Egoitz Etxebeste Aduriz

Azkenak

2024-04-29 | Goiuri Alberdi | Aintzira Oñederra | Asunek

Ei politikariak, “pope” akademikoek esaten badizuete, aktibatuko al zarete behingoz?

Behetik gorako komunikazioetan ez da erraza mezuen garrantzia transmititzea eta makinaria politikoa aktibatzea. Askotan, gure mezuak "belarri batetik sartu eta bestetik atera" egiten direla sentitzen dugu. Beraz, gaurkoan, nazioarteko ikertzaile ospetsu batzuek... [+]

2024-04-29 | Egoitz Alkorta Miranda

Mundu mailako lapurra

Azeria kanido bat da, otso eta txakurren familiako haragijalea. Animalia zuhur, maltzur eta argiaren fama dauka, eta ez alferrik! Ez da indartsuena izango, baina beti moldatzen da han eta hemen, mokaduren bat lortzeko.

2024-04-29 | Jakoba Errekondo

Pagoaren kontuak

Geroxeago baina hemen da. Inguruan dituzten gainontzeko zuhaitzak baino beranduago janzten dira pagoak (Fagus sylvatica). Bizitzeko baldintza “gogorragoak” nahi izaten ditu: toki hezeak eta freskoak. Baina izotzari beldurrak bizi da.

2024-04-29 | Garazi Zabaleta

Elkea

%100 Amezkoako garagardo ekologikoa, olibondoak eta beste

Elkea proiektuan produktu asko eta desberdinak ekoizten ditu David Ruiz de Galarreta Azpilikueta ekoizle amezkoarrak. Olibondoekin hasi zen, baina fruta arbolek, lekaleek eta zekaleek ere beren tokia egin dute proiektuan urteotan. Eta, orain, jarduera berri bat gehitu die... [+]

2024-04-28 | Miel Anjel Elustondo

Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz

"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]

Eguneraketa berriak daude