José Alberto Praderari elkarrizketa
José Alberto pradera: "Estalki ideologikoaz jazten dira arazo pertsonalak direnak"
José Alberto Pradera 37 urtetako gernikarra dugu, injeniaria eta oso gaztentandik politika munduan sartua. "Consejo General Vasco" delakoan Garraio kontseilaria izan zen eta beranduago Eusko Trenbideetako burua. Diputazioan bertan, udal harremanetarako diputatua izan zen, JoseMaria Makua diputatu nagusia zenean. Orain, Praderak hartu du jeltzaile zaharraren lekua. Postu honetatik mintzatu zaigu politikaz.
GALDERA:Oso gazte zinela hasi zinen politikaren arloan. Zein izan da zure ibilbidea eremu honetan?.
ERANTZUNA: EAJen 1977eko apirilean afiliatu nintzen, eta hiru legislaturetan izan naiz apoderatua Junta Orokorretan. 1979an Roblesek "Consejo General Vasco"ra eraman ninduen, Industria Sailera, eta honen izenean, Bizkaiko Garraio Kontseiluan izan naiz. 1980an, lehen Eusko Gobernuan, Trenbide Garraio zuzendari egon nintzen, eta orduan egin genuen Metrorako oinarrizko azterketa. 1982eko maiatzean Roblesek dimisioa aurkeztu zuenean, nik ere dimititu nuen. 1983an sartu nintzen Diputazioan, Makua bertan zegoela, eta urte berean Junta Orokorrak aldatzeko egin zen lehen proiektua nik neuk egin nuen. 1985eko azaroan Eusko Trenbideetako kontseilari delegatua izatera pasatu nintzen, 1987 arte. Urte horretan diputatu nagusi izendatu ninduten.
GALDERA: Beraz, ondo ezagutzen zenuen bai diputazioa bai eta udalekiko harremanak ere, ezta?.
ERANTZUNA: Bai, hiru erakundeak ezagutzen ditut, Jaurlaritza, Diputazioa eta Udaletxearekiko harremanak ere. Uste dut herri honetako entramatu politikoa nahiko ondo ezagutzen dudala.
GALDERA: Hala ere, Makua hemen zortzi urtez egon ondoren, ez zen erraza izango kargu hori hartzea, berak estilo bat ezarri zuelako.
ERANTZUNA: Nik Diputazioa oso ondo ezagutzen nuen. Lehenengo egunetik, denbora luzea banerama bezalaze sentitzen nintzen. Agian, barrura begiratuta baino, kanpora begira egia izan daiteke. Diputazioaren imajina Makuarekin lotzen zen, bere nortasunaz, eta ni gazteago nintzen, eta ekipoa ere bai. Arlo askotan erakutsi behar zen politikoki eginda geundela.
GALDERA: Suposatzen dut errazagoa izango dela Diputazioan EAJko politika egitea, Jaurlaritzan eta Bilboko udaletxean ere EAJ egonik.
ERANTZUNA: Bai, horrek gauzak errazten ditu, baina nik uste dut ondo konpontzen garela bai EAJkoekin, baina baita ere sozialistekin. Eztabaida politikotik aparte, badaude beste maila batzu instituzionalagoak direnak, ideologikoak baino. Gauzak konpontzea funtsezkoa da, eta akorduak egitea guztiok hartu dugu gure ardurapenan. Arretaz ibili behar dugu, eta ondo konpontzeko ahalegina egiten dugu.
GALDERA: Hala ere, Bilboko udeletxearekin arazoak sortu dira, istiluak.
ERANTZUNA: Istilurik ez da egon. Norberak bere erakundetik, bere interesak defendatu behar ditu. Ez dira arazo ideologikoak, erakundearekiko leialtasuna baizik. Mundu guztiarekin kolaboratu behar da, baina beti ere erakundea defendatuz, hau da, nire kasuan diputazioa.
GALDERA: Gorordorekin ez omen da erraza izan kontaktua. Ideologikoa ez bada, problema pertsonalak dira?
ERANTZUNA: Norbera dagoen lekuaren arauera, gaiak modu diferentez ikus ditzake. Logikoa da, eta onuragarria. Demokrazian kontrasterik ez egotea litzateke tristea. Baina jendeak demokrazia diktadurari esaten dio, hau da, bake instituzionala, goitik jarritakoa. Hori ez da horrela. Behar dena zera da, azken akordua, eta gu horren alde gaude.
GALDERA: Baina segun nor dagoen non...
ERANTZUNA: Egia da pertsonen izakerak paper garrantzitsua jokatzen duela. Erabakiak kolejiatuak dira, baina azken finean pertsonak dira erabakitzen dutenak, pertsona konkretuak. Hori edonon gertatzen da. Batzutan estalki ideologikoaz janzten dira arazo pertsonalak direnak.
GALDERA: Horrelako zerbait gertatu izan da EAJ-EA banaketan?
ERANTZUNA: Dudarik gabe. Gauza pertsonalak dira, eta gero itxura ideologikoa eman zaio. Leku batetik egiten da alde, eta zenolako hutsune dagoen bilatzen da. Eta hutsune horretan kokaturik, ideologia bat muntatzen da. Hutsunea leku horretan egon beharrean, beste nonbait egon izan balitz, hara joango zen. Munduko esperientziak diosku honela dela. Gu ez gara desberdinak. Europan azken banaketa garrantzitsua laborismo ingelesarena izan zen, sozialdemokrazia. Hor kokatu ziren, hutsunea bertan zegoelako. Eta orain dabiltz liberalak eta sozialdemokratak batu nahian.
GALDERA: Horrekin esan nahi duzu desberdintasun ideologikoa "a posteriori" eratu zela, eta "a priori" zegoena bakarrik diferentzia pertsonala zela?
ERANTZUNA: Niretzat hori begi bistakoa da. Horrexegatik EAn bertan zenbaitzu hurbiketa ekintzetan daude, ezer ideologikorik ez dagoela badakitelako. LTH edo gauza konkretu batzuri buruzko ikuspuntua zen, eta orain ikusi da gaiak ez zirela aurkeztu nahi izan ziren modukoak. Logikoa da. Lege bat ateratzen denean, ezin da pretenditu urte berean lege horrek behar bezala funtzionatu duenik, batez ere lege horren funtzioa paktua bilatzen denean, eta ez inposaketak egitea. Errodaia instituzionala behar da. Eta orain lau urte igaro dira eta ederto funtzionatzen duela ikusten da.
GALDERA: Denborak arrazoia eman du, beraz?.
ERANTZUNA: Nik baietz uste dut. Funtzionamendu erari eman dio arrazoia. LTH legearen puntu batzu hobetu behar dira, jakina; esperientziak berak esaten digu hori. Halako lege batek ezin du biharamunean perfektoa izan. Gauza batzu zuzendu behar dira. Baina lege guztiekin gauza bera gertatzen da. Perfektoa denik bat ere ez dago, eztabaida ideologiko batetik sortzen delako, eta gero errealitate zehatz batetan gauzatu behar da. Eta errealitateak ez dira aspektu ideologikoetara bete-betean moldatzen. Zuzenketak egin behar dira, eta jende asko ohartu da honetaz. LTH oinarrian ona da, eta orduko eztabaidatik ikusi da Estatutuak esaten duena, bere letran dioena dela. LTH aldatu nahi badute, Estatutua bera aldatu behar izango dute, baina ez LTH bakarrik.
GALDERA: Lehen aipatu duzun hurbilketa, Araban ikusten ari dena da, hau da, Cuerda eta Hormazabalen artekoa?
ERANTZUNA: Hurbilketa posibilitatea dago zauriak osatzen direnean, posible da.
GALDERA: Baina Arzalluzek ezezkoa eman du, hurbilketa posiblerik ez dagoela.
ERANTZUNA: Ez. Berak ez du hori esan. Paktua apurtzeko EAren proposamenaren aurrean, Xabierrek esan du EAJk hitza ematen duenean bete egiten duela, eta kontu koiunturalak direla-ta, ezin direla paktuak apurtu, ondorioak beti txarrak direlako. EAJk paktua beteko du.
GALDERA: Baina behin ituna betez gero, hurbilketa erraztu liteke, ezta?
ERANTZUNA: Dudarik gabe, beti bezala. Alderdi guztiak ahalegindu dira gehiengo osoa lortzen, pakturik egin behar ez izateko. Baina gehiengorik ez badago, orduan ikusiko da norekin eta nola egin paktuak.
GALDERA: Zaila da gaur egun EAJk berriro lortzea gehiengo absolutua.
ERANTZUNA: Ez da erraza, egoera ezin bait da egun batetik bestera aldatu, eta are gutxiago kontu pertsonal handi hauek daudenean. Atzera egitea gogorra da, pertsonek orguiloa dutelako, eta amore ez ematearren, halako egoerak jasaten dira, horrenbesterakoa ez bada ere. Arzalluzek horregatik esaten zuen belunaldi aldaketa beharko dela, egoera egokiagoa itxarotea. Baina beti da gauza bera. Herri honetan gertatzen diren gauzak ez dira bereziak; azken finean, botere arazoa da. Batzuk uste zuten boterea zeukatela, ez ez zeukaten. Hain afiliazio handia duen alderdian, boterea alderdian dago, eta ez pertsonengan. Mundu osoan daude honelako esperientziak. Gerora bilatzen dira "koartada" ideologikoak.
GALDERA: Esperientziak ere zera dio, atzera egitea ezinezkoa dela, eta beraz, EAJk ez ditu inoiz 1982eko erresultatuak lortuko.
ERANTZUNA: Ez, esperientziak dio EAJen behintzat, banaketa inportantea egon zela, eta gero batuketa etorri zen "Aberri" eta "Comunión" batu ziren. Egia da adar bat batu gabe geratu zela eta hortik sortu zen ANV eta Jagi Jagi. Beti geratzen da batuko ez den zerbait. Gero, beste gauza gertatzen da, EAn sartzen ari dela EAJen ez zegoen jendea, eta horiek beti bilatuko dute EAJekiko desberdintasuna, heuren etorkizun politikoa alderdi berrian dagoelako. Batuketa egonez gero, berriz geratuko lirateke kanpoan, eta ez dute batuketa bultzatuko. Eta berriro gaude kontu berean: pertsona mailekoa da arazoa.
GALDERA: Hitz egin dezagun orain Komunitateko hiru diputazioetaz. Zenolako harremanak daude, batez ere Gipuzkoako diputazioarekin, alderdi desberdina dela nagusi?
ERANTZUNA: Koordinazio harremanak berberak dira. Nekazaritza, esaterako. Harreman handiak egon izan dira beti, Nekazaritzako kontseilariarekin. Eta bere horretan mantentzen da. EA Gipuzkoan eta EAJ Bizkaian eta Araban egonik, akordua hiru diputazioetan aterako da, ondo funtzionatuz. Hazienda kontuetan, berdin. Zeren, jestio arazoetan, nola egongo dira diferentziak ba? Ez nuke nahi jartzea, baina erreflesionatu, zer da diputazioak diferente egiten duena Euskadiko Ezkerra dagoenetik, lehen egiten ez zuena? Zertxobait agian bai, baina gehiago da pertsonen izakeragatik, beraien ideologiagatik baino. Gai asko eritzizkoak dira, baina ez ideologikoak, pertsonalak baizik. Kolore bakarrekoa izanik ere, diferentziak egon daitezke. Edo agian, ados etor gaitezke gure alderdikoa ez den batekin, eta alderdikidearekin ez.
GALDERA: Hala ere Imanol Murua ez zen bat etorri Madrilen, azkenean bat egin bazuen ere.
ERANTZUNA: Ez, ez da horrela, aurreko egunean azaldu zitzaion. Gauza asko esan liteke horretaz, baina nik ez nuke bera estualdi batetan jarri nahi. Muruak azkenean izenpetu zuen akordua, eta berarekin bat dator. Gertatzen dena zera da, EA eta EEk ezin dutela bermatu EAJ-PSOEk akordatzen dutena arrazoi politikoagatik. Lehen esan dudana, da, espazio politikoa mantentzearena. Zeren, dena onartzen badute, orduan denok gauza bera bait ginateke, eta hori arazoa heurei sortzen zaiena. Eta hori bera ia denetan gertatzen ari da. Esaterako, orain onartu den aportazio legean, Gipuzkoaren kontrako botoaz, eta boto hori defendatzeko esan ziren gauzak... Jendeak ez ditu aktak irakurri, aurkeztezinezkoak dira. Planifikazioa behar dela esaten da, Gobernuak esan behar duela zein den errepideetan gastatuko den portzentaia. Eta guk diogu portzentaia, eta non, hau da, zeinek duen lehentasuna. Portzentaia % l5a bada, Bizkaiarako gutxi izango da, Arabarako asko, eta Gipuzkoarako ondo. Astakeria ederra egin liteke. Hori planifikazioa bada, Jainkoak esan dezala.
GALDERA: Ziurtasun inpresioa ematen duzu, gehiengoa edukitzeak ematen duen ziurtasuna. Hauteskundeen emaitzak bestelakoak balira, hizkera ere aldatuko litekeela ematen du.
ERANTZUNA: Ez da gehiengo kontua. Hori lelokeria da. Hain ondo ezagutzen dugu elkar! Horrenbeste urte dira elkarrekin! Hamar urteren buruan ezin dugu elkar engainatu "diferentzia ideologikoekin", ulertzen duzu? Hamar urte dira, eta historia ezagutzen dut oso ondo.
GALDERA: EArentzako espazio politikorik ba al dago gaur egun?
ERANTZUNA: Europan espazio politikoak definiturik dauden moduan, ez. Herri honetan oraindik bai, daukagun konbultsio egoeragatik. Hemengo alderdi aniztasun handiagatik, estabilitate politikoa aidean dago, akordu zabalak salbu. Gu gara inongo alderdirik errefusatu ez duen alderdi bakarra.
GALDERA: EA, aldiz, Estrasburgon dago, eta EAJ ez.
ERANTZUNA: Baina ez bere botoekin, koalizioan baizik. Estrategia kontua da. Guk uste genuen Galiziakoekin aterako genuela, baina ez zuten espero genuen indarra.
GALDERA: Amaitzeko, hitz batez eta sintzeritate osoz, zer esango zenuke Fernando Buesari buruz?
ERANTZUNA: Sozialista prudentea dela.
GALDERA: Imanol Muruari buruz?
ERANTZUNA: Nazionalista ona.
GALDERA: Eta Urralbururi buruz?
ERANTZUNA: Dezepzio handia da, bera bait da Nafarroako eta Euskadiko PSOE alderdien urruntzearen erantzutea. Agian, Nafarroa Euskal Komunitate Autonomoaren barruan sarturik ez egotearen erantzukizuna daukana bera da.
LAURA MINTEGI
38-41
GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakDiputazioak
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazPRADERA1
EgileezMINTEGI1Politika
