Jean Haritschelhar: "Euskarak hizkuntza ofiziala behar du izan Iparraldean,


1988ko maiatzaren 08an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Jean Haritschelharekin elkarrizketan.
Jean Haritschelhar: "Euskarak hizkuntza ofiziala behar du izan Iparraldean,
ARGIA. - «Bateginik» kanpainako aholku batzordeko partaide zara. Nolaz luzatu zizuten horretarako proposamena?
HARITSCHEL.–Hor gertatu dena da, «Bateginik. kanpaina muntatu zelarik, ni «Pizkundea»ren zuzendari gisa agertu nintzela. Badakizu «Pizkundea»k biltzen dituela Iparraldeko hainbat eta hainbat kultur talde, eta orduan pentsatu genuen «Pizkundea»k behar zuela, dudarik gabe, hortan agertu. Alde batetik galde egin zidaten aholku batzordean sartzeko, eta nik baietz esan nuen normal bait zen «Pizkundea»ren arduraduna hortan izan zedin, bereziki ikusten ginuelarik «Bateginik» kanpaina hori moldatua zela ere diru biltzeko Natarroa eta Iparraldeko ikastolentzat.
A.–Kanpainak Iparraldeko eta Nafarroako premiazko apostuaria heldu dio. Egingo zenuke diagnosi labur bat Iparraldean zein egoeratan aurkitzen diren euskara eta ikastolak?
J.H.–Badira 19-20 urte ikastola sortu zela Iparraldean, eta nik argi eta garbi erraiten dut beti «Seaska»ren alde izan naizela. Hor dago guretzat 'D' eredua azkenean, eta eredu horrek merezi du segitzea, horrekin ikusten bait da biziki ontsa euskaraz ere eman daitezkeela klaseak eta euskaraz ikasi. Ez dira ordea denak horren alde; berrikitan sortu da hemen 'B' eredua, bereziki irakaskuntza publikoan. Ni ez naiz guztiz 'B' eredu horren kontra, nik pentsatzen bait dut gero eta gehiago sartuz euskara eskoletan hobe dela euskararentzat. Badu behar ederra euskarak zeren eta beldur naiz gutxitzen ari dela euskara Iparraldean.
A.–Prezeski hori dela-eta da «Bateginik»en esfortzua euskararen kontzientziatzekoa, zein neurritan uste duzu suertatuko dela eragingarri Euskal Herriko biztanlegoagan eta bereziki Iparraldekoagan?
J.H.–Nahi nuke aipatu eta erran jadanik horrelako kanpaina bat egin zela duela orai bederatzi urte, «Bai euskarari» deitua. Orduan, uste dut, halako kontzientzia bat sortu zuela piska bat gerora. Pentsatzen dut «Bateginik» kanpaina honekin gauza beretsua gertatuko dela. Hor gertatzen da ez dela aise eragin hori neurtzea eta zer emaiten ahal duen holako kanpaina batek.
Zernahi gisaz, beti eta gero eta gehiago horrelako kanpaina batzutan behar dugula sartu, argi eta garbi eta goraki erranez euskaldunak garela, euskara dela gure hizkuntza eta hizkuntza hori ofiziala behar duela izan frantses estatuan ere, erran nahi bait da Iparraldean.
A.–Kanpainan zehar ekitaldi berezi batzu badira. Zein azpimarratuto zenuke horien artean?
J.H.–Nik uste dut bakotxak behar duela hortan sartu. Eman dezagun, ni sartu naiz mintzaldi eta horrelako gauza batzu eginez «Gure Irratia»n eskuaraz eta «Radio Bayone» delakoan frantsesez. Jin ziren nire bila horretarako eta pozik egin nuen nik, zeren eta uste dut beharrezkoa dela euskaldun kontzientziari buruz horrelako oharpen batzu egitea. «Seaska~ren alde dirua biltzea lehen postuan jar nezake, zeren eta diru beharrean daude.
Eta bigarren, sinadurena. Sinadurek ere beren balioa bait dute. Frantziako beste zenbait herri, etnia, populuetan badira kezkak, eta Bretainan ere egiten dira gauza beretsuak. Anitz baldin bagira sinadura ematen hobe, hauek agertuko bait dituzte Europa osoan egiazko herri baten kezkak.
45-

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakBateginik
GaiezHizkuntzaEuskaraNormalkuntzKanpainak
PertsonaiazHARITXELHAR

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Eguneraketa berriak daude