"Irtenbide Bat Behar Dela Konturatu Dira ETAn Ere‘’


1987ko irailaren 27an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Xabier Garaiade, EEko Diputatua
"Irtenbide Bat Behar Dela Konturatu Dira ETAn Ere''
Euskadiko Ezkerrako aginte faktikoetakoa omen da, adituek diotenez. ETA-PMn ibilia, 1976an Suizan Madrilgo gobernuaren ordezkariekiko kontaktoetan agertzen dute paperek. ElAn eta gero EEn ibilia, Xabier Garaialde "Erreka" Gipuzkoako Diputazioko partaidea da, EArekin duten koalizioaren barruan.
ARGIA. - «Osasun eta Ongizate» saileko diputatu zaitugu, Gipuzkoan. Kanpotik begiratuta bederen, departamendu "ahul" samarra dirudi.
Xabier Garaialde. «Bienestar Social» sailari ez zaio duen garrantzia,eman izan, beste lehentasunak ikusi direlako. Hori batik bat udaletan gertatu da, zeren eta Diputazioak behartuta zeuden sail hori oso kontutan hartzera, zenbait obligazio aurretik beren gain hartuta zeuzkatelako. Baina udalei begiratuta, badira batzuk beren errekurtsoen % l0etik gora horretan sartzen dituztenak, eta beste batzuek %5ean dabiltza.
Garrantzia hor dago, hala ere, eta adibide bezala balio baldin badizue, Gipuzkoako Diputazioaren presupostuetan diru gehien hartzen duen alorra da, errepideenaren ondotik.
A.–Diputazioaren eta Gasteizko Gobernuaren arteko harremanak zure sailean errez moldatzen al dira, ala betiko tirabiratan zabiltzate?
X.G.–Gai hau izango da nahiko ongi argituta dauden gutxietako bat. Diputazioko departamentuak, bere izenean «Osasuna» sartzen duen arren, «Bienestar Social» bakarrik hartzen du bere gain. Badakizu lehen Diputazioak bere ospitalea bazuela, psiklatrikoak ere bai, eta zaharrak, subnormalak eta abar ere bere gain zituen. Beste zenbait alorretan ez bezala, hemen gauzak garbi berezi dira: osasun mailan Diputazioak zeraman guztia 1985etik Gobernuaren esku dago, eta ongizate soziala zen guztia Diputazioari pasa zaio. Hortik aparte, jakina, sail guzti horietan arauak egiteko eskubidea beti Legebiltzarraren gain dago.
A.–Gipuzkoan pobreziaren maila izugarrizkoa dela aipatu da, eta asko dira harrituta gelditu direnak.
X.G.–Bueno, hemen lehen ere bazegoen pobreziari ezikusia egin zaio. Dudarik gabe, begibistan ikusten dena baino askoz ugariago dago pobrezia. Gauza bat gertatu da, ordea: lehen hemen pobrezia nolabaiteko ghetto batzuetan bilduta zegoela, eta krisi ekonomikoaren eta luzaz langabeziaz egotearen ondorioz sortutako pobrezia hau geografiaz bezala sozialki ere difuminatu egin da. Gaur egun etxe batean bizi daiteke familia bat ongi, aitak jornal ona kobratzen duela, eta beheko etxean bertan bost edo hamar aldiz diru gutxiago eskuratzen duen beste familia bat, langabeziaren ondorioz.
Hala ere pobrezia maila koantifikatu gabe dago. Badirudi Eusko Jaurlaritzak azterketaren bat egin duela, baina edo ez dituzte osatu edo argitaratu behintzat ez dituzte egin. Berehala ikusten da, ordea, asko ugaritu dela pobrezia, eta gaia koalitatiboki aldatu dela.
A.–Diputazioak horretan ba al du zereginik?
X.G.–Diputazioak beti egin du horretan zerbait. Lehen «Beneficiencia» izenarekin tratatzen zen gai hau, eta gaur egun instituzioen aldetik izena eta tratamendua ere aldatu egin dira. Prolema zera da, pobrezia berri hau langabeziari lotuta dagoela, eta arazoa orain dela urte batzuetatik honuntza datorren arren orain hasi dela jendea horretaz kontzientzia hartzen.
Instituzioak gizartearen sentsibilitatearen arabera mugitzen dira, eta orain arte ondoen estali diren beharrak dira gizarteak urjenteen bezala jotzen zituenak. Sail honetan ekiteko borondate politikoa badago, gertatzen dena da langabeziaren arazoarekin, esate baterako, laguntza asistentzialetan konprometitu arren horrek luzera begira ez duela prolema konpontzen. Zaharren egoeran errezagoa daukazu konponbidea, baina lan munduaren gorabeherak irtenbide konplikatuagoa dauka.
A.–Zure sailetik pittin bat zabalduz, EEkoek Eusko Alkartasunakoekin daukazuen koalizio honen balantzea egitera ausartuko al zinateke?
X.C.–Oso denbora gutxi egin dugu. Abuztua opor hilabetea da denetan, eta denetara ere hasierako ehun egunak ere ez ditugu osatu. Oraingoz entendimentu bat nabari da, eta gauzak ondo joan daitezen borondate bat.
Azken urteotan ohitu egin gara beti partidu bat bakarrik agintzen ikustera, eta orain berriz lau instituzio handietan, Gobernuan eta diputazioetan, koalizio gobernuak daude. Martxa honetara ohitu beharra daukagu, batek bakarrik ezin agindu izatera. Gure kasoan orain artean buruhauste berezirik ez dugu izan gure artean.
A.– Koalizio batek agintzen du Gipuzkoan, beste koalizio batek Jaurlaritzan... Aldaketa handia gertatu al da?
X.C.–Egia esan, ez. Alderdi baten monopolio garai bat pasatu dugu, eta horretan edozein ezadostasun beikulatzea oso zaila zen. Mahai batean eserita norbait ados ez bazegoen, isilik egon beharra zeukan, bestela partiduan follola edukiko zuelako. Instituzioen arteko harremanetan berdin, beti istiluak partidu barruan. Baina okerrago dena, ez zegoen gauzak konpontzeko modurik. Gaur egun agintea sakabanatuagoa egonik, normalago pasatzen dira eztabaidak. Honek ekarri dezake Herri honen arazo nagusiak elkarrizketa bidez, hain tirabira handirik gabe, konpontzeko modua. Alde horretatik ni optimista naiz.
A.–Ez al da gertatuko oposizina alde guztietan bigunago bihurtzea? EEk, konparazio batera, Gasteizen oposizioa egiteko eduki dezakeen irrika bigundu dezake Gipuzkoan gobernabilitatea mantendu beharrak...
X.G.–Ez dauka horrek hola zertan gertaturik. Iruditzen zait batzutan oker ulertu dela oposizio egitea zer den. Gaur egun oposizioa egiten da, eta Gipuzkoako gobernuan egoteak ez du hori oztopatzen, oposizio koerentea egitera behartzen du.
Dena dela, urte batzuetan, eta funtsean PNVk bere prolema eta kontraesanak konpontzeko zeukan ezintasunagatik, oposizioa eta edozein gobernu hankaz gora bota nahia konfunditu izan dira. Baina hori ez da hola: gobernu bat atera da, hor dauzka lau urte aurretik bere programa bete dezan, eta oposizioak bere papera jokatu behar du, ez dauka gobernua botatzera zertan joan beharrik. Jakina, démokraziaren praktika gutxi daukagu, hamar urte bakarrik joan dira demokrazia daukagunetik...
A.–Gasteizko gobernuak zenbat iraungo duen apostu egitera ausartuko al zinateke?
X.G.– Komentarista politiko batek gauza polit bat idatzi du interesez burutako ezkontzen inguruan, zeren eta badakizu hori izan dela PSOE eta PNVren arteko koalizioari egin zaion kritika. Gizon horrek esaten zuen komenentzira egindako ezkontzak direla luzeen irauten dutenak; hori bai, elkarri muturjoka ari dira egunero, baina elkarren beharrak lotzen dituenez, luzarako bizia daukate.
Bi partiduek ondo zekiten elkar ulertzea zaila zeukatela, baina batek arrazoin batengatik eta besteak bestearengatik, PNVren kasoan irtenbiderik onena PSOErekin ezkontzea zuelako, hori hautatu zuten. Tratua mantentzen segiko dutela iruditzen zait, baldin eta ez badira egoera orokorrean aldaketa funtsezkoak gertatzen. Epe laburrera ez dut uste horrek lehertu beharra daukanik.
A.–Ez ote daude sozialistak jelkideekin joateagatik damututa?
X.C.–Erreta daude, baina egin zezaketen onena egin dutela diote.
A.– PSOErekiko zuen harremanak nola esplikatuko zenituzke?
X.G.–Ez dut uste askorik aldatu direnik. Partidu ezberdinak gara, une batean gobernu bat osatzeko negoziatu dugu, haiek PNVrekin eta guk EArekin egin behar zela uste genuen, baina denok ere ados geunden beste partidu bat gehiago beharrezkoa zela, eta harreman horiek azkenean instituzio bakoitzean modu desberdin batean planteiatu dira. Zenbait udaletan berekin kolaboratzen ari gara, beste batzuetan ez... Herri honek gauza hauek normaltasunez ikustera ohitu behar du.
A.–Behar bada PSOErenganako hurbiltzea gehiago gertatu da maila soxiologiko eta kulturalean politikoan baino?
X.G.–Hurbiltze hori ez dut uste gertatu denik. Bakarrik gertatu da zenbait ikuspegitatik hola balitz bezala presentatu nahi izan dela. Une batean gertatu dena izan da PNV asko urrutiratu dela EErengandik, areago, PNV beste guztiengandik urrutiratu egin dela, justu bere krisia gogorrenean zegoenean. Ondorioz, gainerako partiduak elkarrengandik hurbilago zeudela zirudien.
PSOE eta EEren artean barrera soziologiko oso garbi bat dago. PSOE inmigranteen botoetan oinarritzen da, eta EEk funtsean hemengo botoa biltzen du, nahiz eta inmigranteen botoak ere bildu. Zergatik ez da gertatu hemen Estatu Espainolean bezala PCEtik PSOErako boto trasbase hori? Ordurako PCEk bere ondare politikoa likidatu zuela egia da, baina gainera Euskadin barrera soziologiko batek ere funtzionatu zuen. «Hauteslego nazionalista» deitzen den horrek nekez emango dio botoa partidu estatal bati.
Egia da EEk bezala PNVk, eta HBk ere bai nere ustez, badutela beren botoetan «sentsibilitate nazionalista» deitzen den horretan sartu ezin den boto bat, baina nahiko hurbilekoa beti ere. PSOEk hor zerbait bildu ahal izango luke, baina boto nazionalistan ezingo da sartu sekula. Hori da PSOEren prolema aula.
A.–Hurbiltze soziologikoaz geldetzen nizunean gogoan neukan, adibidez, "Cuadernos de Alzate" aldizkaria. Hor badira elkarrekin gauzak egiteko ahalegin batzuk...
X.G. - "Cuadernos de Alzate"k, eta ni barruan nago, ez dauka horrekin zerikusirik. Aldizkari horren bultzagileek gustora hartuko zuketen PNVko jendea, baina une hartan ez zen joko horretan sartu. Projektu bat baino, aldizkari hori elkarrizketa gune bat da, hemen falta den gauza bat, hain zuzen. Hori da Herri honen arazo handietako bat. Udaletan eztabaidatzen da, Legebiltzarrera doazenak behartuta dande eztabaidatzera, baina hortik kanpo ez dago komunikaziorik.
A.–Oraindik aidean dabiltz ETAren eta Madrilgo aginteen arteko negoziaketa hotsak. Nola ikusten.dituzu?
X.G.–Nik posible ikusten ditut. Prolema da ea zein terminotan zehaztuko diren. Irtenbidea hori izango dela uste dut, eta horretan EEren betiko lerroan kokatzen naiz. Bandresek zioen duela gutxi, eta ni berekin nago, edozein negoziaketa dela politiko, baina argi eta garbi berezi behar direla batetik biolentziaren inguruko arazoak eta bestetik arazo politiko orokorrak. Eta areago, kontutan hartzen badugu hemen instituzio batzuk badirela eta horietan denek badutela lekua. HB ez da joaten baina nahi ez duelako da, inor ez dago baztertuta arazo politikoen negoziaketatik: Nafarroa, Estatutoa edo honen kritika...
Dena dela arazoa orokorra da, ez da biolentzia bakarrik. Zein izango da soluzioa? Soluzioak mixtoa behar du izan. Ez dago konponbiderik HBk ez baldin badu parte hartzen esfera politikoan. Eta ez dago konponbiderik beste parteari, militarrari, irtenbide bat eskaini gabe. Guk beti esan dugu biak berezi behar zirela, batetik oraindik zintzilik dagoela ETArekiko negoziaketa, eta bestetik partidu guztien artekoa, HB barne. Ez ETAk eta ez HBk ez dute hola ikusi, baina hola ikusi beharko dute azkenean.
A.–Ez dakit gero gezurtatuko zenuen, baina zure izena agertzen da argitaratuta 1976ko negoziaketen ingurnan, Geneven. Urtetako ikuspegi politiko horretatik, posible al da holako negoziaketaren bat?
X.G. - 1976-71an negoziatzen zen gauza bakarra amnistia zen, sekula ez zuen ETAk besterik planteiatu, ez politiko-militarrak eta ez militarrak. Azkenean amnistia ez zen kolpez gertatu, eta ez zuten nahikoa balitz bezala kontsideratu, baina eskatzen zena hori zen: amnistia, hauteskundeetan parte hartu ahal izateko baldintza bezala, eta hori zen hain zuzen ETA-PM arteko ezadostasunaren funtsa. Baina orduan KAS alternatiba ez zen baldintza bat, programa politiko bat baino.
A.– Urte haietako kontaktoak baino helduago ala berdeago daude baldintzak?
X.G.–Askoz helduagoak daude. Orduan ez zen ezer egon! Suarezek erabakita zeukan hauteskundeak egitea, eta presoak askatzeko prest zegoen. Egia esan, azkenerako denak libratu zituzten. Azkenean, Suarez negoziaketa bat burutzen saiatu zen, baina ikusi zituen gauzek ez zuten konbentzitu... Eta funtsean, bi erakundeek posizio ezberdinak edukitzeak kondizionatu zuen azkenean ezer ez ateratzea.
Gaur garbi ez dagoena interlokutorearena da. Eta hori aipatzean ez naiz ETA barruko tirabirez ari, zeren tirabirak egon behar dute, leku guztietan bezala. Prolema da holako negoziaketa batek norbaiten lidergo oso garbi bat eskatzen duela, zeren eta konplikatua bait da. Gobernu ahul batek ezin du negoziaketa burutu, eta era berean Txominen heriotzea gai honetan oztopo bat da.
A.–ETA ohitzen ari dela dio zenbaitek. Eritzi horretakoa al zara zu?
X.G.–Segun eta nondik aztertzen duzun. ETAren inguruan sortu den fenomeno soziologikoa ez da bukatzen ari. Baina ETAren ekintza biolentoak garatu diren inguru eta baldintzak oso zailak daude, beraientzako. Nazioarteko egoera aldatu egin da, eta hemen biolentziaren kontrako arbuioa handitu egin da. Bortxak azken finean arazoak konpontzen ez dituelako konbentzimendua hedatzen ari da. Biolentziak gero eta laguntza gutxiago du, eta ETAren alternatiba bultzatzen duen sektorea ere bere sinismena galtzen ari da.
ETAn horretaz konturatzen direla uste dut, irtenbide bat bilatu behar zaiola.Presoek ere badakite egoera zaila dagoela, eta ez dela ikusten negoziaketa ez den beste irtenbiderik. Prolema azkenean zera da, ea zein negoziaketa moeta onartzen duen alde bakoitzak.
A.–Azken galdera. Txutxo Abrisketak oso deklarazio gogorrak egin ditu «Larrun» aldizkarian, esanaz EEko zuzendaritzak bultzatu zuela ETA-PM UCDri erasotzera.
X.G.–Hori ez da egia. Ez da egia EEk–orduan gainera ez zen esistitzen erakunde bezala, hauteskundeetarako sigla bat zen–ez da egia holakorik sekula esan zuenik. Nik dakidala, jakina. Ea gauza bat argitzen dugun: orduan zegoen partidua EIA zen eta sekula ez zuen holakorik esan. Norbait, jokabide indibidual batean, seduzioan erori ote zen? Ez dakit. Hori bai, nik garbi esan dezaket sekula ez nuela esan. Jende askok hitzegiten zuen bestaldekoekin ETAn ibilitako jendeak eta abar. Iruditzen zait ez zela hola gertatu. Behar bada inpresio hori aterako zuten haiek bueno, edo haietako batzuek, zeren eta dakizuenez ETA-PM barruan oso eritzi ezberdinak egon ziren. Uste dut Abrisketak deklaratu dituen horiek ez direla egiazkoak.
Iñaki Zubiondo
Orain arte EArekin duten koalizioan istilu handirik ez dutela eduki aitortzen digu Xabier Garaialdek.
"Erreka"k dioskunez, hemen pobrezia lehen baino latzagoa baino difuminatuagoa dago.
Herri honen arazo nagusietako bat elkarrizketa gunerrik eza da, Garaialderentzako.
Garaialderen eritzian, ETAren aldeko sektorea sinesmena galtzen ari da.
13-16

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEE
PertsonaiazGARAIALDE1
EgileezUBIONDO1Politika

Azkenak
2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Faxismoaren aurka borrokan, munduan zein Euskal Herrian

Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.


Aroztegiko Elkartasun Komiteak salatu du bi kidek jazarpenak eta irain matxistak jasan dituztela

Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]


Aurten ere batxilergoko ahozkoa euskaraz pasatzeko aukera irekiko dute hainbat irakaslek

Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.


Umandi ikastolak 50 urte
Euskara, bizikidetza eta berrikuntza pedagogikoa ardatz

Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]


Eguneraketa berriak daude