Felipe Juaristi, Poesiatik Bueltan Eta Espresatzeko Molde Berrien Atzetik


1987ko maiatzaren 10ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Felipe Juaristi poetari elkarrizketa
Felipe Juaristi, Poesiatik Bueltan Eta Espresatzeko Molde Berrien Atzetik
"Literatur Gazeta"K Eta Barola Argitiletxeak Biltzen Dituzte Bere Literatur Indar Gehienak
Gauza askotan ibilia dugu azken aldian Felipe Juaristi azkoitiarra. Duela urte pare bat "Nostalgia, denbora" izeneko poema-bilduma kaleratu zuen, halaber "Porrot'' eta "Literatur Gazeta" aldizkarien zuzpertzaileetarikoa izan zen. Azken aldian, Baroja argitaletxeko euskal saileko arduradun bezala ari da.
Literaturaren olatu berrian errotik bustia ageri den Felipe Juaristik badu beste kazetari alderdirik ere: duela gutxi arte Euskadi Irratian, eta gaur egun "EI Diario Vasco", ekinean kemenez ari den idazlea dugu lerrootan mintzatzen zaiguna.
ARCIA.–Hainbat alorretan ibili izan hain azken garaian: poeta, kazetari, itzultzalle... Zeinetan ikusten duk hire burua identifikatuen?
FELIPE JUARISTI.–Nik uste diat identifikatu, guztiekin identifikatzen naizela. Pertsona bat gustoko gauzak egiten hasten denean, derrigorrez identifikatu behar duk gustoko gauza horiekin. Orduan, galdetzea «hi zer haiz, poeta edo itzultzailea?»... Gauza guzti horiek osotasun batean hartu behar direla uste diat. Nire asmoa ez duk poeta bezala posteritatera iristea. Egiten ari naizena gustora egitea duk momentu honetan nahi dudana. Niretzat bizitza hori duk: bakoitzak dituen errekurtsoak aurrera eramatea. Nik errekurtso batzu dizkiat, eta horiekin esperimentatzen ari nauk.
A.–Hiretzat poesia zer duk?
F.J.–Garai batean poesia idazten nian zerbait esateko gogoa nuelako, eta pentsatzen nuelako esan egin behar zela. Momentu!honetan uste diat poesia–nire eritzi oso partikularrean– ezintasuna dela. Poesiarekin ezin duk ezer egin. Garai batean esaten huen: "poesia egingo diat, eta gauza asko aldatuko ditiat, jendeari mentalidade edo ikuspegi bat sartuko zioat". Bero beste batzuk pentsatzen ditek poesiarekin mundua aldatu daitekeela. Momentu honetan garbi ikusten diat poesiarekin ez dela ezer aldatzen, eta oso eszeptikoa aurkitzen nauk poesiarekin. Ez diat uste niretzat tresna egokia denik, alde batetik zailtasunak dauzkadalako poesiaren bidez espresatzeko, eta bestaldetik, ez dudalako uste nik egin nahi dudana poesia bidez egin daitekeenik. Izugarrizko problemak dizkiat orain poesia bat idazteko, eta hilabeteak izango dituk poesiarik idazten ez dudala.
A.–Etsipen hori ez al duk izango ere poesiak irakurle mallan inzidentzia txikia duelako?
F.J.–Poesia gutxi irakurtzen duk, eta oso mundu murriztua eta partikularra duk. Mundu bat itxia denean ez duk aurrera joaten. Nik gaur egun eguneroko bizitzari buruzko gauzak adierazi nahi nituzke eta hori poesia bidez egitea zalla izateaz aparte, bazekiat gero horri kasik inork ez diola kasurik egingo.
A.–Batzuk ziotek poesiaren prestigio-galtzea poesiaren berorren erruagatik ere badela, errezegi argitaratu izan delako edo. Nola ikusten duk?
F.J.–Uste diat poesia egin behar den zerbait dela, eta gainera poesia literaturaren oinarria duk. Hori ezin dik inork ukatu. Poesia duk literaturaren armazoi modukoa literaturaren azpian beti poesia zegok. Poesiak mitoak sortzen ditik, edo dauden mitoak berreskuratu egiten ditik. Ipuinlariak egiten duena, sortutako oinarri horiek hartu eta balio zaionarekin ipuinak egitea duk; ipuinek osatuko lituzkete literaturaren lehenbiziko pisuak. Azkenean nobela zegok, nobela duk literaturaren gailurra. Baina nobela egiteko, dagoen materiala hartu behar duk, eta dagoen materiala poesiak sortzen dik. Literatura unibertsalean ere poetek sortu izan dizkitek gauzak, gero gainerako literatura egin ahal izateko.
Edukazio alderdia ere bazegok, nik ez diat uste poesiak prestigioa galdu badu bere erruagatik bakarrik dela. Ni gogoratzen nauk nola Koldo Izagirrek behin esan zuen poesia herri subdesarroilatuen generoa zela, eta horrek adierazten dik poesiak prestigioa galdu badu, gehiago dela jendeak genero txiki bezala kontsideratzen duelako. Hori duk falloa, eta ez alderantziz. Poesiak ematen ziok oinarria literaturari. Euskal literaturan bazirudik modaz funtzionatzen duela, eta Euskal Herrian garai batean jendeak narrazioak egiten zituen bezala orain nobelak egiten ditik.
A.–Esan duk poesian gaur egun ez duala espresabiderik aurkitzen. Zein mementutan zegok hire literaturgintza?
F.J.–Poesian, esan diadan bezala, impasse batean niagok. Ipui batzu egin ditiat baina piska bat ariketa bezala, narrazio estilo hori hartzeko. Dena den, prentsako artikuluak kenduta, ez diat gauza haundirik egiten momentu honetan. Letu eta, ideiak bazeuzkat, baina ez zekiat nola bideratu. Beharbada prosa poetikoa lantzen hasi beharko nikek, narrazioa eta poesiaren arteko gauza bat lotzeko, geroago seguru aski narratibari ekinez.
A.–Zer literatur meta irakurtzen duk batez ere?
F.J.–Poesia asko letzen diat. Euskaraz uste diat irakurtzen dudala guztia ez, baina gehiena bai. Eta erderaz ere bai, ateratzen den gehiena. Batez ere, poesia irakurtzen diat. Gero, poesia irakurtzea oso zaila duk, ohitura bat behar delako, edukazio bat. Askoz ere errazago izaten duk nobela bat irakurtzea, teorian, baina nik uste diat nobela bat irakurtzea askoz zailago dela. Poesia duk idazlearen mundutxo partikular bat, eta mundu hori ulertzeko ohitura bat behar duk, eta poesiaren hizkuntza orokor hori ezagutu behar duk. Eta hori oso zaila duk, ez dagoela edukazio poetikorik. Poesia beti kontsideratu izan delako genero txikia.
A.–Zer dohai estimatzen dituk poeta batengan?
F.J.–Metaforak sortzeko abilidadea, edo metaforak birsortzeko eta egokitzeko. Ez hainbeste surrealismoaren bidetik. Surrealismoa gustatzen zeidak, eta ondo zegok probokazio bezala, baina nik uste diat desfasatua dagoela mementu honetan.
A.–Hire izena nahiko bereizezina duk «Literatur Gazeta» aldizkaritik. Nola ikusten duk literatur aldizkarien panorarna hire esperientriatik abiatuta?
F.J.–Literatur aldizkariez hitzegiterakoan, bi aipatu behar dira: «Susa» eta «Literatur Gazeta». «Susa» nik uste diat guk egiten duguna baino diferentea dela: kreazioa bultzatzen dik, batez ere gazte jendea zegok hor, eta gai batzuren inguruan bultzatzen ditek haien kreazioa. «Literatur Gazeta» asmo kritiko batekin sortu huen, euskal literaturaren kritika bat egiteko. Baina uste diat gero kontradizio bat dagoela bai batean eta bai bestean. «Susa»k bultzatzen badu kreazioa bakarrik kritika batzutan baztertua uzten dik, eta «Literatur Gazeta»k berdin aldrebes. Literatur aldizkari onena izango huke guztiak biltzen dituena. Eta ez bakarrik kritika eta kreazioa, eguneroko bizitzari buruzko eritzi eta erreportaiak... polemizatzeko gala den aldizkari bat izango hukek justu ideala mementu honetan.
A.–Polemizatzeko beharra ikusten duk, beraz.
F.J.–Momentu honetan bai, eta iruditzen zeidak badaudela gaiak polemizatzeko. Hartu ikuspuntu bat edo bestea. Kritikatzeko hartu dezakek kritika ideologikoa edo kritika literarioa. Biek balio ditek, baina azken aldi honetan kritika ideologikoa gehiago egiten da literarioa baino. «Larrun»en agertzen den Atxagaren kritika, nik ez diat esango konforme nagoenik, baina uste diat ona dela. Eta Juaristik polemika piztu zuenean euskal narratiba simulakro bat zela esanez, ez da kritika ideologikoa, literarioa da. Nik ez diat esango ados nagoenik, baina ongi dago. Polemika horiek ondo zeudek, giroa sortzen dutelako, eta bizitasun bat dagoela adierazten dutelako.
JOSU LANDA
48-49

GaiezKulturaArgitalgintArgiteletxeBaroja
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakJUARISTI2
PertsonaiazJUARISTI2
EgileezLANDA2Kultura

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude