ATH-ELEko neskameei elkarrizketa
Neskameak: "Eguneroko borroka da duintasuna gordetzea"
ATH-ELEko sei neskamerekin Bilbon eta Donostiako hiru neskamerekin izandako bi solasaldiren laburpena dugu elharrizketa hau.
ARGIA.–:Zergatik eta zer asmorekin lan honetan?
NESKAMEAK.– Hasieran etxekoengandik ekonomikoki independiente egiteko, eta etxetik edo herritik ateratzeko. Askotan etxekoei diruz laguntzeko, geroz gehiago krisialdi honetan. Bestalde, lan hau inork ez du lanbidetzat jotzen, ez enplegatuek, ez enplegatzalleek. Neskameentzat ez da lanbide, dirubide baizik, nahiz beste lanen bat aurkitu artean, nahiz ezkondu artean. Gero gertatzen da dentbora laburrerako nahi izan arren, lanik ez dagoenez, urtetan eta urtetan jarraitu behar dela lan honetan.
A.–Zer paper betetzen du neskameak etxean?
N.– Lanaren aldetik, tradizionalki emakume-lantzat hartu izan diren eta gustokoak ez diren lanak egiteko dago, batipat neketsuenak: garbiketa, kristalak, plantxa, zilarra, mahaia zerbitzatzea, haurrak zaintzea, e.a. Organizatze-lana etxekoandreak beretzat gordetzen du, gu peoiak gara. Baina neskameak etxean beste paper bat ere betetzen du. Familia burgesen eta burges-gogokoen kasuan, etxekoandrea kategoria gutxikoa deritzon lan batetik libratzen du. Eta bikote progre askoren kasuan, baita idea feministen aldeko badira ere, elkarren artekolan-banaketak sortzen dituen istiluentzat irtenbidea da. Ez ote dira konturatzen azkenean lan hori berriz emakume bati ematen diotela?
A.- Ba al da umiliagarria gertatzen den gauzarik? Nolakoa da harremana?
N.–Askorentzat sinesgaitza izango bada ere, barne-neskame guztiek (salbuespenak salbu) eta kanpoko asko xamarrek uniformez jantzi beharra daukate, askotan bi edo hiru uniforme desberdinez egunean, eta mahaia zerbitzatzerakoan jangelatik sukaldera zintzarriz edo txirrinez deitzen zaie. Hala ere, horretan aldakuntza nabari da. Tratua, oro har, orain hogeitamar urtetik hona hobetu egin da, eta horretan bereziki progreak saiatzen dira. Baina neskamea neskame, lanaren eta agintzeko orduan diferentziak hor daude, eta ordainketan eskua estu.
A.–Etxe batean lan egitea ez da, noski, fabrikan lan egitea bezala...
N.– Ezta pentsatu ere! Etxe batean harrernan pertsonalak dauka garrantzia, batez ere pertsonen izaerak, jokabideak, gauzak esateko moduak... Beste alde batetik, zu familia baten barruan sartzen zara nahi gabe. Haientzat intimitatea galtzea izango da ziur aski, eta zuretzat giro ezezagun batean arrotza izatea, arrotza eta beheragoko mailakoa. Gainera, bakarrik zaude. Etxe batean ez daukazu lagunik, fabrikan bezala. Eta zer esanik ez, horretan ere okerren barne-neskameak daude.
A.–Nola ezartzen dira lan-baldintzak?
N.–Hasteko, legean eta egunkarietan 40 lanordu esan arren, etxekoandrearekin baldintzak ezartzeko unetik beretik, gehienetan 50-60 bitarte izaten dira. Lana izateko aukera ikusten duen neskak hori eta beste hainbat gauza onartu egiten ditu, pasiloan edo eskilaratan beste ehun neska ikusi dituelako, lan horren eske joanak. Hala eta guztiz ere, behin lanpostuan zaudenean dator baldintzak benetan finkatzea. Nagusiak akusatzera iotzen du. eta neskameak intento horiek berehalatik gerarazten ez baditu, galdurik dago, trapu zaharra bezala erabiliko dute. Beraz duintasuna gordetzea eguneroko burruka da, baina merezi du. Argi eta garbi dago aurpegi ematen dakiena gehiago errespetatzen dutela. Ikasketak egiteak eta kultur mailak ere laguntzen dute horretan.
A.–Legea bera ere betetzen ez denean, zer egiten du neskameak?
N.–Lehenengo arazoa da ea legea ezagutzen duen. Askok ez bait du ezagutu ere egiten. Bigarrena, askotan sarrerako hitzarmenean bertan hautsi dela legea, adibidez, aseguru sozialaren kasuan, neskame askok onartzen du altarik ez ematea hilero hiru-lau bat mila pezeta gehiago jasotzeagatik. Arlo honetan kontzientzi eta ezaguera-falta nabarmena dago. Hirugarrenik, lege-hausteak salatzeko beldurra dago. Nagusiak nahi duenean eta merke-merke bota zaitzake, eta zuk etxe berri bat bilatzeko erreferentziak behar dituzu... Oso adoretsua da izan salaketa formala egiteko. Agian talde edo sindikaturen baten laguntasuna izanez gero...
A.– Badirudi euskaraz jakiteak auikera hobeak ematen dituela...
N.– Egia da haurrak dituzten etxeetan orain hamar bat urtetik hona neskame euskalduna eskatzeko joera nabarmena dela, baina ez pentsa horrek lan-baldintza edo soldata hobetu erazten dituenik. Eta hala ere, gero, eguneroko bizitzan axola gutxi askori.
34
GaiezGizarteaSektore bazEmakumeaLana
