"Sintzeritaterik gabeko musika egitea errezagoa da gehienetan"

1986ko azaroaren 02an

Tomas Aragues, musikagile eta orkestra zuzendari
"Sintzeritaterik gabeko musika egitea errezagoa da gehienetan"
Euskadiko Orkestrarekin diska bat grabatu du eta Tomas Araguesek, eta Donostiako kontserbatorioan katedraduna da.
Kaleko euskaldun korrienteak, dena den, Tomas Araguesi entzun dion musikarik ezagunena Erramun Martikorenari "Primadera" diskan egindako moldakuntza izanen da. Euskera ikasteko zaharregi dela, eta musika eginaz herria hobeki zerbitzatzen duela esplikatu digu. Orkestra-zuzendarien ohizko "divo" jarreraren arrastorik ez. Tipo naturala. Bere armairuan dituen partiturak erakutsi dizkigu, eta "Min Eresia"ren doinua tarareatu diodanean begirada alaitu zaio gure arteko musikorik onenetakoa dugun honi.
ARGIA.–Egin ezazu zure buruaren aurkezpen bat.
TOMAS ARAGUES.– Donostiako kontserbatorioan "konposaketa eta orkestra zuzendaritza eta konposaketa" katedra dago ene ardurapean, eta horrek berekin darama Kontserbatorioko orkestraren zuzendaritza.
Orkestra interesgarria da hau, eta bere zenbait berezitasun azpimarratu nahi nituzke. Kontserbatorioko irakasle eta ikasleek osatzen dute; irakaslea da talde bakoitzeko solista eta ikasleak bere ondoan ditu. Berrogeitamabost kide ditu, eta bere helburua da ikaslea talde barruan jotzera ohitzea.
A.– Kontserbatorioko ikasleez dugun irudia da bere gelan etengabe eta aspertu arte jo-eta-jo ari den biontxelistarena.
T.A.– Norberak bakarka jotzea oso inportantea da baina taldean aritzea ere beharrezkoa da. Orkestrako musika profesio bezala hartu eta bideak irekitzeko orduan ere oso inportantea da.
Baina horrekin batera beste helburu bat ere bada: zuzendaritza ikasten ari direnek talde batekin praktikatu ahal izan dezatela. Normalean entsaiatu izan da diskoarekin edo pianojole batekin, eta hala egiten da beste leku askotan. Hemen aldiz, zuzendaritza ikasi dutenak ekaineko etsaminean gure orkestra gidatzen jarri genituen, eta oso ongi aritu ziren bestalde.
A.– Prestijio handiko korurik baldin bada, Easo da horietako bat. Bere zuzendari izan zara urtetan, baina justu diska bat ateratakoan utzi duzu.
T.A.– Bederatzi urtez izan naiz horren zuzendari, baina utzi egin dut, zeren holako karguak aldatzea komenigarria dela uste bait dut. Oso urte ederrak pasa ditut hor, eta azkenean diska bat grabatu genuen apirilean. Easotik aterata nagoenean lasai esan dezaket bera dela zuzendari batek amestu dezakeen gizon-abesbatzik ederrena.
Orain arte esan dizkizudan lan horiek osatzen dute azken finean Tomas Aragues dena. Gero, berari gehixeago gustatzen zaiona konposaketa lana da. Oraintxe bertan horretan harrapatu nauzu, gure orkestrarentzako lan baten prestaketan. Flauta eta orkestrarentzako kontzertu bat ari naiz prestatzen.
A.– Kontserbatorioa asko eztabaidatu izan den gauza da, irakaskuntza akademiko guztia bezala. Alternatibarik ba al da?
T.A.– Ezer ez da sekula denen gustokoa izaten, baina iruditzen zait orain kontserbatorioa bide oso interesgarrietatik doala. Zabaltze aldetik eta deszentralizazio aldetik.
Duela urte batzuk hasi ziren akademia ezagutuak eta kontserbatorioak sortzen probintzian zehar. Baina joan den urtetik, orkestra eta batik bat banda sortu zirenetik, hor ari diren irakasleen lana bitan banatu da: batetik entsaiatu eta kontzertuak ematea, eta beste erdia irakaskuntza, une honetan Donostian Easo kalekoaz aparte beste zortzi zentrotan irakasten da solfeoa eta instrumentuak.
A.– Zuen kontserbatorioa besteekin konparatu al daiteke?
T.A.– Estatu Espainolari dagokionez, aurreko muturrean gaude dudarik gabe. Europako egoera ez dut xeheki ezagutzen, baina gauza batzuk oso ebidenteak dira. Erresuma aurreratuetan irakaskuntza oinarrizkoa ez da kontserbatorioetan ematen, eskolan bertan ikasten dira solfeoa eta instrumentu bat lehen mailan. Prozeso horretaraino hemen ere iritsi beharko da.
A.–Zuri gustatzen zaizunera bihurtuz, konposaketa ala moldakuntzak?
T.A.–Konposaketa nahiago, zalantzarik gabe. Martikorenarekin egin nuen lana moldakuntzazkoa izan zen, eta gusto handiz aritu nintzen horretan gainera. Nola esango nizuke, gure hiriotan aurkitzen ez den bezalako haize fresko bat dakar gizon horrek, eta bestalde, abots horrekin eta musikaz duen zentzuarekin, hortara sartu izan balitz musikan norbait izan zitekeela iruditzen zait.
A.–Zein helburu markatzen dizkio bere buruari orkrestra zuzendari eta konposatzaile den gizon batek?
T.A.– Konposatzaile baten helburua lehenik zera da: hil baino lehen bere obrak entzun ahal izatea. Hildakoei egiten zaizkien omenaldi horiek oso interesgarriak izanen dira, baina berei ez diete mejora handirik ekartzen. Konposatzaile batek duen ordainik onena produzitu duen horren entzutea da.
A.–Asko al dituzu burutuak eta oraindik sekula inork entzun gabeak?
T.A.–Gehiengoa. Hor duzan armairu hori paperez gainezka dago. Baina ezin naiz kexatu, okerrago direnak badira.
Burutapen hauek badute arrazoin bat, eta esplikatuko dizut. Orain dela 30 urte hil zen gure aita, izan dudan irakasle bakarra. Ia inork ez du bere berririk. Barakaldoko kontserbatorioko zuzendari izan zen, eta konposaketarako benetan talentu handia zuen gizona zen. Egia esan, ia nik bakarrik ezagutzen dut, bere obrak ditudalako. Hainbat lan produzitu zuen, eta konposatutako guztien artean pare bat edo hiru bakarrik entzun ahal izan zituen.
Historia hori arantz bat bezala daukat sartua, eta nere gain hartzen dut lanean ari diren eta inork ezagutzen ez dituen hainbat konposatzailerentzako.
A.– Eta zure lanean, konposaketan, zeren atzetik zabiltza?
T.A.– Egia aitortuko dizut: konposaketa klaseak ematerakoan prolema handiak ditut, eta hori arrazoin batengatik, ez dudala garbi ikusten konposatzailearen bidea zein den. Bueno, edo alderantziz, ene barruan garbi ikusten dut, bai.
Gehiegizko afan bat badago gaur modan egoteko, "être à la page". Abangoardista frantses edo aleman batek ez-dakit-zer egin badu, nik gutxienez berak bezain modu aurreratu batean konposatu behar dut. Baina bada gauza bat oso inportantea: norbere buruarekin sintzero izatea. Lan hori egiten duen gizona isladatu behar du konposaketak ere, ez imitaziotan eta moden arabera ibili.
Nere lan bat zaharkitua dela esaten badidate, segun eta nork esaten didan, ezer gutxi zait axola. Idazten dudan musikak nik sentitzen dudana ongi adierazten badu, aski dut. Doinuarentzako halako zaletasun berezi bat baldin badut, ez dut horri zertan uko eginik. Armonia maite badut, zergatik egin behar ditut disonantziak bakarrik?
A.– Sintzeritate prolema bat da, beraz, zuretzako afera hori.
T.A.–Dudarik gabe. Kasu gehienetan errezagoa da sintzeritaterik gabe konposatzea. Adibide bat: lehiaketa batera aurkeztu nahi baduzu, irabaztekotan onena duzu gauza arraro bat egitea. Normalki sentitutako musika bat presentatzen baldin baduzu, baztertu egingo dizute, "démodé" dagoelako. Hori ikasi dut nik lehiaketetan. Zeren nik ere irabazi ditut holako lehiaketak, eta galtzen hasi naiz ene sentsibilitateari gehiago lotutako lanak aurkezten hasi naizenean.
A.– Abangoardiaren arazoa ikutu duzu. Eta gauza nabarmen bat gertatzen ari da: abangoardia, musika mailan, aurreko maturrean dabilen bitartean, kalean berriz badirudi gero eta gehiago musika bere mailarik elementalenean gustatzen zaigula, bi edo hiru akorde eta tira.
T.A.– Hori horrela da, bai. Hori gurpil zoro bat da. Jendea, masa, zergatik geratzen da errez sartzen denarekin bakarrik, melodiatsu edo armonikoarekin? Behar bada, teknika aurreratuak Tomas Aragues, konposatzaile eta orkestra zuzendaria, eta Erramun Martikorena, Baigorriko artzain kantaria, aurrez aurreratuak konprenitzeko nahiko ezagutza ez dagoelako.
Badira hortik abangoardiaren muturrean egotearen eta tekniko handiak izatearen harrokeriaz dabiltzanak, baina horretan babesten badira behar bada doinua sortzeko ahalmen faltagatik izan daiteke. Konposaketaren osagai funtsezkoetako bat doinua da, etengabe gabiltza doinu bila. Kontzertu bat entzundakoan, neri, eta zuri ere bai seguruenik, denoi gustatzen zaigu zati bat bederen belarrian ateratzea. Nahikeria ultramoderno horietan populuarekiko eten bat dago.
Besterik da irudi baten laguntzaile den musika batez ari bagara. Askotan, segun eta filmea edo irudia zer den, musika melodiatsu batek ez du zerikusirik harekin. Baina entzuteko musikaz, irudirik gabekoaz, ari bagara, populuak hartu ahal izan dezan beste dimentsio intimoago eta espontaneoago bat behar du.
A.– Zuri ere iritsiko zaizu, dena estaltzen bait du, nolabait "gazte musika" dei genezakeen horren mota ezberdinen oihartzuna.
T.A.– Nik musika "gaztea" baino deituko nioke musika "erreza", eta horren barruan gehiago gustatzen zait bere sustraiak folklorean dituena rokc-ean oinarritua baino. Bada hor uka ezinezko espontaneotasun balio bat, baina aldi berean hutsune handi bat dago teknika aldetik.
Musika egiten hastekotan, baita holako gauza errezak egitekotan ere, formazio minimo bat behar da. Neri asko kostatzen zait ikustea hortik dabilen zenbait jende, halako kantaren "egile" dela diotenak, gero ez badira gai doinua pentagrama batean idazteko. Musika gazte errez edo gazte honek ere "rigor" minimo bat behar du, eta paperaren tamiza oso inportantea da, horrek ere behar bait du kontestura bat intuizioak eta inprobisazioak bakarrik eman ez dezaketena. Izan ere, norbaitek esana da konposaketa %l0ean inspirazioa dela eta %90ean "transpirazioa", izerdia, lana; ez zuen arrazoina falta.
AGINA
Bere aitari gertatuaren arantza darama barnean Araguesek, eta hil baino lehen bere obrak entzutea du lehen helburu.
Tomas Aragues, konposatzaile eta orkestra zuzendaria, eta Erramun Martikorena, Baigorriko artzain kantaria, aurrez aurre.
38-39

GaiezKulturaMusikaMusika klasOrkestrakuzendariak
PertsonaiazARAGUES1
EgileezAGIÑA1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

4x16: Sarasua bueyeroa da

Beranduegi | ARGIA

"Batasun estrategikoa lantzen ari gara Europako Alderdi Komunista sortzeko"

Xabier Letona Biteri

Infiltratutako beste polizia bat atzeman dute Madrilgo hainbat kolektibotan

Gedar

‘Gu’-aren inguruan marraztu du Tupust! kolektibo feministak bere hirugarren alea

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Netanyahu eta zenbait agintari sionista atxilotuak izateko arriskuan?

Jon Hidalgo Gereñu

Efemeridea: Euskararen aurkako ortografia arauak inposatu zituzten Hego Euskal Herrian

ARGIA

Azkenak

2024-05-06 | Mattin Jauregi | Inaxio Arin | Balerdipeko erleak

Lan banaketak

Gizakiok ez bezala, erlauntzako hiru partaideek jaiotzetik dituzte eginkizunak argi.

2024-05-06 | Nagore Zaldua

Arrosarioa, sexu-estrategia aurrerakoiaren adierazle

Itsaso zabalean bada izaki lirdingatsu bat, gorputz gardenekoa, bitxi bezain ezezaguna. Aitzitik, ezin esan genezake ezohikoa denik, haren banaketan munduko itsaso gehienetara zabaltzen baita, Kantauri itsasoa barne. Batzuetan bakarka topatu daitezke, besteetan aldiz lepoko edo... [+]

2024-05-06 | Jakoba Errekondo

Intsusa lore edariak

Edanari emateko prest? Uda atari hau aproposa da gero berokoak etortzean ez lehortzeko edariak destilatzeko. Hezetasunari eustea garrantzitsua da gorputzari bere onenean atxikitzeko, eta etxean sortutako mamarekin bada zer esanik ez.

2024-05-06 | Garazi Zabaleta

Erlauntzako airea arnastearen onurak

Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]

2024-05-05 | Jenofa Berhokoirigoin

Adimen artifizialaren esku utzi du palestinarren hilketa Israelek

Titularra irakurri eta baten batek pentsatuko du esajerazio bat dela, neurriz kanpoko orokortze bat egin duela kazetariak. Israelgo informazio zerbitzuetako sei langile ohien lekukotasunetan oinarrituriko 'Lavender': The AI machine directing Israel's bombing spree in... [+]

Eguneraketa berriak daude