Balendin Enbeita, bizitzari errepasoa eginez


1986ko urriaren 05ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
"Bizitzaren joanak" liburu autobiografikoa argitara eman berri du
Balendin Enbeita, bizitzari errepasoa eginez
"Elkar" argitaletxearen bitartez, Muxikako Areatzan bizi den Balendin Enbeita bertsolari mundial eta maitatuak liburu berri bat kaleratu du.
Bere larogei urte bizkarrean daramatzala, Balendinek "Bizitzaren joanak" izeneko liburua eman du argitara. Bertan, batez ere bere bizitzako pasarteak kontatzen ditu, gazi-geza. Tartean ere, bertso eta erretrato ugariak ez dira falta.
Oraingo liburu honen historia kondatzeko Balendin Enbeitak bere aurreko liburuaren oroitzapena ekarri digu lehenik, "Nere apurrak", hain zuzen ere Donostian omenaldia egin zitzaionean argitaratu zena.
"Orduan Adolfo Arejitak eta Aita Zavalak lehenengo liburua argitaratzera bultzatu ninduten. Geroago, Aita Zavalak esan zidan neure bizitzaz zerbait idatzi behar nuela. Eta hasi nintzen, baina gero geldi! Bost urte da hasi ginela. Eta geldirik nengoen, ahaztuta lez, baina halako batean gogoratu nintzen".
Ezponda abade idazleak, bost libururen egilea omen denak eman zion liburua idazteko ideia: denbora guztiz berarekin koadernoa eta boligrafoa eramatea. Horrela, edozein tokitara doala, zerbait gogoratu orduko, mementuan idatzi.
"bestela gero ahaztu egiten dira!".
Horrek urtetan asko lagundu omen zuen Balendin orain argitaratu den liburua osatuz joateko.
Arrakasta luzeko liburua
Laguntzaile taldea izan du Enbeitak bere inguruan liburu hau burutzeko orduan. Makinaz pasatzeko, ortografia eta gainerako akatsak zuzentzeko, argitalpen froga eta detailetaz arduratzeko... denen artean bost izan dira.
"Arrakasta haundia izan du hemen, aurkezpenaren egunean, Areatzako elizan bertan 130en bat saldu bait ziren. "Elkar"ekin konpromisoa hartu genuen 300 geuk saltzeko eta ia ia salduta ditugu".
Oso pozik ageri da Balendin liburu berriarekin, gerora bera ere zati batzu irakurtzen hasia bait da.
"Pentsa, dela bost urtetako kontuak ia ahaztuta nituen, eta puska batzu oso jakingarriak gertatzen dira, batez be gartzelako kontuak, eta aitaren garaikoak".
Nola ez, Balendin Enbeitaz berba egitea, Enbeitatarren bertsolari-andanaz berba egitea da.
"Nire aitona bertsolaria zen, eta haren aita be bertsolaria zen, beraz ehunda urtetatik honantz dator bertsozaletasuna gure familian. Aita bertsolari oso ona zen, tenor itzela eta osaba be ona zen bertsotan, baina ez zeukan ahots oso onik. Lehen ez zegoen altabozik eta ahots oso ona behar izaten zen".
Gauza horiei buruzko argibide eta jazoera ugari ageri dira "Bizitzaren joanak" liburu berri honetan.
Gartzelako tragu txarra
Liburuan ageri diren bizitza-pasadizo guztietatik beretzat gogorrena zein izan zen galdegin diogu eta ez du batera dudarik agertu:
"gerra gogorra izan zen baina gartzela gogorragoa".
Balendinek gerra txofer lez pasa zuen eta Santoñan jauzi zen. Handik Duesora eroan zuten, inoiz bizitu duen bizimodurik gogorrena bertan ezagutu zuelarik: egunero afusilaketak, gosea, hotza, tratu txarrak nonahi....
"Gauero hamarretan goardiak etorri hiru edo lau izen esan, haiekin aldegin eta ez bueltau... hori egunero".
Urtebete Duesoko gartzelan pasa zuen eta beste hiru urte Puerto de Santa Maria.
"Puertoko gartzela oso lasaia zen, 6. 500 presotatik euskaldunak hiru mila ginen eta gartzelako mando gaztiak ere (ekonomatoa, pekulioa, ofizinak) euskaldunak ziren. Bertakoek ere konfidantza haundia zuten euskaldunongan. Hori bai, gaisotasunekin eta, egunero lau bost bat hiltzen ziren bertan, baina kasik gaztiak andaluzak eta horrela, janari txarrengatik edo".
Euskaldunek berek eraiki omen zituzten bakar-gelak, dutxak, piszinak... Euskaraz ere ikasten zen.
"Galerazita zegoen euskaraz egitea be, baina geu patioan jezartzen ginen eta koadernoaren azalean "alema"n ipintzen genuen. Tranpa horrekin, hiru urtetan askok ikasi zuten euskaraz. Goardia Zibil andaluz batek ere euskara ikasi zuen gurekin Puerton".
Gartzelatik bueltan herrira
Gartzelatik urten eta gero, beti beldurrez ibili beharra ezagutu zuen Balendinek.
"Etxean berton be birritan ezagatu ditugu errejistroak, seme zaharrena Madrilera gartzelara eroan hamalau hilabetean, beste semeak eta ni neu Gernikako komisariatik pasatu beharra...".
Bertso-giroa berdin, ezertarako ere libertaterik ez zegoen, 1958.an Bizkaiko Bertsolari Txapelketak hasi ziren arte.
Inguru hartako bertsolari bakarra Balendin bera zen. Aita 1942.an hil zen. Balendin bera ere hogeitamar urtetan bertsorik bota gabe egon zen, eta lehen aldiz Zarautzen Basarrik bat botatzea eskatu zionean, amaitu ezinean gelditu zen. Orduan hasi zen jo eta ke.
"Gerora bertsolari eskola sortu genuen hemen. Euskal Herriko lehen bertsolari eskola hemen sortu genuen, 1959.an. Sardi anaiak, Lopategi, Jon Enbeita, Iturri anaiak... txapelketak amaitu eta urte bitan inguru ibili ginen, ez zeguen girorik. Guk Lopategi bertsolari urtengo zenik ez genuen inondik be sinesten, ez zeukan belarririk, motela zen, baina begira orain non dagoen. Bertsolaria jaio egiten dela konforme, baina egin be egiten da. Eta gure txikia Jon berdin".
Lehengo bertsoak, herrikoiago
Balendinen txiki denborako bertso egitea eta oraingoa alderatuz gero, Balendinek oraingoa askoz landuagoa ikusten du, alde haundia dagoela,
"baina horregatik ez genuke esango lehengo bertsolariak txarrak zirenik, lehen bertsaak onak izan ziren baina herrikoiagoak. Orain bertsoa konpondu egiten dute, lore artean ibiltzen dute, eta buelta eta buelta. Horrek bertsoa asko aberastu du, baina herrikoitasunetik kanpora atera be bai, nik uste dut".
Balendinen ustetan, eskoletan dabiltzan emakume bertsolariak plazara ateratzea onuragarria izango litzateke.
"Elementuak izango lirateke emakumeak plazan!".
Elkarrizketa amaitutzat emanda genuenean, Balendinek ea bertso bat gura genuen galdetu zigun, eta guk -nola ez- pozik asko jaso genuen gure magnefotoian:

Egiten danak goiz edo belu
berea du ekarriko,
ni ere geldi egon banintza
hau ez gendun ikusiko,
bakoitzak dauka bere historia
nahi badu idatziteko,
bakoitza bere mailan artistak
guztiok garai halako,
zerbait eginda utzi dagigun,
ondorengoarentzako.

Josu LANDA. Edorta JIMENEZ
Balendinek harro erakusten digu bere liburu berriaren ale bat.
Balendin Enbeita, 18 urterekin, ziklista profesionalekin batera lehiatuz ibili zen lasterketetan, baina aitari ez zitzaion gustatu eta hurrengo urterako utzi behar izan zuen.
80 urteek ez diote buruan argitasunik kendu Enbeita zaharrari.
38-39

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakENBEITA1
PertsonaiazENBEITA1
EgileezLANDA2Kultura
EgileezJIMENEZ2Kultura

Azkenak
2025-07-23 | Euskal Irratiak
Battitta Boloki: «Kanakian deskolonizazio prozesu bat abiatu dute, eta bidean da»

Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]


Pestizidak baimenduko lituzkeen legearen kontra 1,5 milioi sinadura batu dituzte Frantziako Estatuan

Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak. 


Sergio Ayucar: “BSHri oso merke atera zaio Eskirozko lantokia ixtea”

ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]


Israel Gazan “inoiz ikusi ez den sufrimendua” eragiten ari dela salatu dute Mendebaldeko 28 estatuk, baina neurririk iragarri gabe

"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]


Subflubiala Ez plataformak protesta zaratatsua egin du Bizkaiko Foru Aldundiaren aurrean

Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.


71 urteko espetxe zigorra ezarri diote Hondarribiko surf irakasle bati, 11 adin txikikori sexu abusuak egitea egotzita

2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]


Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak

Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.


Espainiako Auzitegi Gorenak Loiolako kuartelari babes berezia ematen zion epaia bertan behera utzi du

2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]


Galizieraz egiteagatik eraso egin diote espainiar batzuek turismo-gida bati Galizian

Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.


Legazpiko Udala eta Sidenor kalte ordainak ordaintzera zigortu dituzte langile bat amiantoaren eraginpean jartzeagatik

Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu. 


Zabaltzen ari den morofobiaren azken adibidea, Gasteizen

Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]


Donostiako auzitegi batek ebatzi du zaharren egoitzako langile denek ez dutela euskarazko B2 maila eduki beharrik

Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]


Jesus Maria Gomez Ezkerro preso iruindarra aske geratu da zigor osoa beteta

Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da. 


2025-07-22 | Estitxu Eizagirre
Frutazaintza ekologikoa ezagutzeko txangoa deitu du Biolurrek

Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]


Eguneraketa berriak daude