Jesus Alberdi «Egileor»: «Guk ez dugu izan ikasteko modurik»

1985eko urtarrilaren 20a

Jesus Alberdi "Egileor"ekin bertsolaritzaz
Aurten Elosuko bertsolariari tokatu zaio omenaldia
Jesus Alberdi «Egileor»: «Guk ez dugu izan ikasteko modurik»
Hau irakurtzen ari zarenerako pasea da Jesus Alberdi «Egileor»i aurten eskaini zaion omenaldia. Elurra zen beldurra baina bertsozaleek ederki erantzun zioten deiari. Omenaldiaren aurretik egon ginen gu Jesusekin. Elurrak erabat estalitako Bergara batean. Bere emaztearekin eta hiru seme-alabekin frontoi ondoan bizi deneko etsean. Hotza zen kanpoan. Hitza sukaldean.
ARGIA.– Elosun hasi zinen bertso kantatzen. Zenbat urterekin?
EGILEOR.–Hemezortzi hemeretzi bat urte inguru; hor hasiko nintzen. Lehenengo lehenengo han kantatu nuen, Elosun. "Bixko" zenarekin. Lehenengo ekinalditxoa harekin egin nuen. Hurrengo irteera Azkoitira egin nuen, «Txapel» zenarekin eta Joxe Lizasorekin.
A.–Plazan hasi aurretik ere aritutakoa izango zinen ba...
E.– Beti juntatzen ginen baten batzuk. Antzuolako gazte batzuk eta juntatzen ginen eta Elosun egiten genuen. Orduan Elosun dantzalotua eta hasia zen zerbait, estraperlo antzean baina hasia zegoen. Hara joatean, gazteak ginela eta, ez ziguten uzten. Guk handik aldegin eta piska bat apartetxo, gazte-xamarrak ginenak ez ziguten uzten, hori ere, hemezortzi urte gaztea ere ez zen baina ez ziguten uzten, orduan dantza-librea ikustea ere pekatu handia zen eta, aldegin eta tabernara joateko modu handirik ez zen egoten eta kanpoan ekinalditxo bat egin eta iluntzea ailegatzen zenean bakoitza bere tokira, etxera.
A.– Ze urtetan zen hori gutxi gora behera?. Gerra ondorenean?
E.– Bai, bai. Izango ez zen ba gerra ondorenean hori! Nik berrogeita hamalau ditut eta hemezortzi urte nituela...
A.– Esaten dizut hau irakurle bat baino gehiago izango direlako dantzaren debeku hori ezagutu ez dutenak.
E.–Tartean piezaren batzuk joaten ziren baina gazte-xamarrak hura ikustea ez zen komeni izaten. Piskat edadean aurrera zihoazenak, han Elosun atari batean egiten zen, taberna ere bertan zen eta, «Benta» ez dakit jakingo duzun non dagoen. Ez ziguten arrimatzen ere uzten gu hara orduan. Ez eta arrimatzen ere.
A.– Kuriosoa da Antzuolako jendearekin ibiltzea Elosukoa izanda.
E.–Bai. Edade horretan Antzuolako jendearekin ibiltzen nintzen ni gehien bat. Eta gero Aizpurutxora. Elosan bertan erromeria hori galdu egin zen. Erromeria ez zela egiten denbora askoan egon zen. Eta orduan Aizpurutxora joaten ginen. Aizpurutxon baltsetan jotzen zuten soinua eta han egiten genuen guk pasadizu hori. Igandeko pasadizua Aizpurutxon egiten genuen. Azpeitiko Urrategi horretan ere egiten ziren baina guretatik oso urruti zen hura. Eta geu ere goizago erretirazale sekula ez gara izaten eta orain piskat deskuidatu ezkero, eta handikan irten noizpait Elosura etorri, lo egin eta gero hurrengo egunean Plazentzira lanera joan behar izaten genuen eta hori trantze gogorra zen. Sasoia egon eta egin egiten genuen hori ere. Baina Aizpurutxora joaten ginen gehiena.
A.– Urola bailararekin harreman estuagoak izango zenituzten.
E.– Oso gazterik ginela bai, Antzuolakoekin. Baina behin Aizpurutxora hasi ginenez geroztik beti Azpeiti alderako joera izan dugu.
A.– Bertsotan ere Urola aldeko jendearekin gehiago.
E.–Bai. Aizpurutxon eta ere «Balentxi»rekin eta. «Balentxi»k urte batzuk bazituen baina, oso gizon alegrea eta txispa handikoa zen eta, lagun egin ginen eta behin lagun eginez gero... Joxe ere inoiz joaten zen. Lizaso. Hantxe ekinalditxo batzuk egiten genituen eta halaxe.
A.–Bertsotan nola ikasi zenuen?
E.– Ikasteko modurik guk ez dugu izan, ikasteko modurik.
A.– Aritu «Bixko» eta beste horiekin arituko zinen ba... Zeinen anparoan edo zeinen arrimuan edo...
E.– Hasiera hortik. Eta gero maisu handitsuekin juntatzen hasi ginenean ikasteko modu handirik ez genuen izaten... ikasi, ikasi ikasten da beti, jartzen joaten da beti ofizioan. Aurrerantzean Lizaso eta «Txapel» eta.
Baina ni gehiena bertsotan ezkondu arte ez nintzen ibili. Handik atzera gehiago.
A.– Bergara inguru honetan ere izango dira ba beste bertsolari batzuk...
E.– Hemen lehen Gorrotxategi genuen eta orain Narbaizarekin ibiltzen naiz.
A.–Eta zurekin hasitako Antzuolako koadrila hura?
E.– Hoiek sekula ez ziren plazaratu. Oraintxe ere egiten dituzte ekinalditxo batzuk. Ondo moldatzen dira baina ez ziren libratu. Eta hortxe daude. Gurekin batera abituak horiek ere. Gu beste ba ziren eh, garai hartan. Baina hor geratu ziren.
A.– Afalondotan bertsotan aritzeko usadioa ez al zen handiagoa lehen?
E.- Oraintxe bezalaxe. Garai hartan orain baino gehiago hasi egiten zela bertsotan. Orduan afalondoan jartzen bazinen mordoa igual azalduko zen. Zela edo hala segitzailea. Gaurko gazteak inportantzia edota ematen diotelako ez dute hasi ere nahi izaten. Baina antzera xamar uste dut dabilela afalondoko zera hori. Gaur eskandalo hori gustatzen da eta orduan ere bai.
A.– Baina kanbiatu direnak izan dira plazako saioak, ez? Jalaldiak.
E.– Bai, guregandik bai. Gaiak eta gauzak. Gu berriz ere urte pila galantean batere gairik jarri gabe hortxe ibili ginen eta...
A.– Zuek hasieran gairik jarri gabe ibiltzen zineten?
E.–Guk ez genuen hasieran gairik. Gaiak berri xamarrak dira. Hemen gaia jartzen hasi zirela... Irigoien hori, Bilbotarra hasi zen, ba dira urte batzuk. Txapelketa moduko bat egin zen Eibarren, Garmendia eta Agirre uste dut zirela gaztetatik sartu zirenak. Besteak ziren Zepai zena. Lasarte, Uztapide zena eta Lizaso. Nik lehenengo lehenengo gaiak orduantxe ikusi nituen. Soltero nengoela zen eta izango dira honez gero hogeita zazpi bat urte. Baina aurretik ez.
A.– Eta nola moldatzen zineten? Gaurko bertsolariek ematen du gaiarekin nahiago izaten dutela.
E.– Bai, gaurko gazteek bai hartako hezi direlako. Baina gu ez dakit, gai librean ondoena igual eh! Lizaso eta Lasarte batekin, beraiek ere hala nahiago izaten dute eta, holako pasadizo bat egiteko gai librean hobe.
A.– Zenbat denboran irauten zenuten gai librean hasita...
E.– Orain baino saio haundiagoak egiten ziren orduan. Orain gaia jartzen dizutenetik badakite gutxi gora behera. Ordubete iraun behar dik jaialdi honek . Baina orduan ez zen holakorik izaten. Aspertu arte.
A– Politagoak al ziren orduko saioak?
E.–Politagoak ez ziren izango seguruasko gaurko jaialdiak baino, baina, ba, elkarri erakusten hasi eta ekitaldi galantak egiten genituen. Orain ere sarritan pasatzen zaigu. Txorakeriatan hasi eta igual utzi ezinka. Gorputzaldia nola dagoen alde handia egoten da eta! Gorputzaldia on xamarra baldin bádago, gauzak azertatzen hasi ezkero, luzetxoago, eta bestela berriz ahalik eta lasterren bukatzera, eta holaxe.
A.– Gaiak jartze horrek mesede egin al dio bertsolaritzari?
E.– Nik uste mesede egin diola. Hartara hezi direnak ari dira esaten hori gabe ezingo luketela kantatu ere egin. Guretzat ere gaia jarri, eta ondo ulertzen badugu, ondo ulertzen den gaia baldin bada, sarritan hobeto ibiltzen gara. Gaiak igual jartzen dituzte kanpokoak eta guk berriz horretarako periodikua sarritan eskutan ez dugu erabiltzen eta...
Bertako gaia denean bale. Baina Ameriketakoa eta horrela tokatzen denean... Egia esan gu ezagutu ere egiten gaituzte eta ez digute horrelakorik jartzen. Baina Txapelketa batera joanez gero, han parean tokatzen dena eh!
A.– Saltsa ez ote zen lehen gehiago bertsolaritzaren inguruan?
E.– Saltsa izango zen lehen gehiago seguramente, baina joan deneko zazpi urte hauetan egon den baino beroago bertsolaritza lehen ez dut uste izango zenik. Kantatu ere ez zen orain adina egiten.
A.–Batekin gelditzeketan norekin geldituko zinateke?
E.– Bat esan behar baldin bada Lasarterekin. Neuk ez dakit zergatik baina harekin errexena ibiltzen naizela bai. Beti errezen errezena bertsotan harekin ibili izandu naiz.
A.– Xalbador eta bestaldeko jendearekin zer moduz konpontzen zineten?
E.–Horrekin ere jarrita geunden. Hasieran gaizki. Gaizki ibili ginen horrekin. Eskerrak gu baino aurreraxiagoko lagunak ezagutzen zituela eta haien anparura etabar berehala jarri ginen. Baina hasieran oso gaizki. Lehenengo aldian topetazo gogorra baina besteek ere hala izango zuten.
A.–Zergatik zen hori?
E.– Hizkuntza oso diferentea zuen horrek eta... Hizkuntzaz sarritan euskaraz jardun eta topetazo gogorra ematen zuten lehenengo lehenengotik, enteratu gabe ibiltzen ginen eta. Jaso bai. Baina iruditu baten ingurukoa igual eta erdia edo holaxe. Eta baju xamar gelditzen ginen. Baina berehala jarri ginen. Denbora piskat behar...
A.– Beste puntu bat da doinuarena. Lehen beti doinu berdintsuekin ibiltzen zineten ala orain haina...
E.– Lehen izaten ziren hiru edo lau bat bertsotan erabiltzen zirenak. Oraingo aldean doinu gutxi. Bueno! Orain doinuarekin kontuz ibili: beharra dago noiznahi ateratzen dute berria ere eta piskat belarri ona ez badaukazu jai dago eh!
A.–Hamazazpi hemezortzi urteko gazte-gazteak nola ikusten dituzu?
E.– Hor ba dira gazteak ondo ikusten direnak. Eguzkitze eta beste zarauztar hori, Egaña. Horiek biak seguru seguru. Arrasate aldeko hauek lotuxeago. Baina nik ez dakit. Aterako direla eta esperantza eduki beharko dugu.
A.– Txapelketek zer egiten diote bertsolaritzari, mesede ala kalte?
E.–Herriarentzat ez dut uste txarra izango denik. Bertsolaritza esango nuke txapelketa asunto horrek berotu egiten duela. Orain neretzat ez dela izan txapelketa hori. Hor ibili gara urte mordoan baina aspertuta nagoela ni behintzat horrekin. Ez dagoela neretzat egina. Hori gauza txarra dela.
A.–Tratu txarra.
E.–Bai. Gorputza jartzen da halaxe. Hori ez dago norberarekin. Estutu egiten da eta nerbioso. Eta oso egun txarra pasatzen dela. Txarra eh!
Joxe MOLLARRI ARTASO
23-25

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaALBERDI3
PertsonaiazALBERDI3
EgileezARTASO1Kultura
EgileezMOLLARRI1Kultura

Azkenak

2022-05-24 | ARGIA

Hiru urteko espetxe zigorra ezarri diote Miren Larrioni, koalizioko kide baten identitatea ordezteagatik

Hiru urteko espetxe zigorra eta 2.835 euroko isuna ezarri dizkio epaileak EH Bilduko eledun ohi Miren Larrioni. Ikusteke dago ebazpena bere horretan aplikatuko den, ala espetxe zigorra gizartearentzako lanengatik trukatzeko aukera aztertuko den.

2022-05-24 | Mikel Garcia Idiakez

Jakintza esparru ugaritako bideo pedagogikoak, euskaraz eta libreak

Filosofia, ekonomia, historia, matematika eta beste hainbat arlori lotutako bideo pedagogikoak zabalduko ditu Ikusgela proiektuak, euskaraz eta modu askean partekatzeko. Jakintza “narratiba berrietara” egokitzea helburu, Euskal Wikilarien Kultura Elkarteak... [+]

2022-05-24 | Peru Iparragirre

Dramaturgia berrien burrunbari begiratuko dio Eztena jaialdiak

Arte-eszenikoen programazioetan ohikoak ez diren obren erakustoki eta laborategi bilakatuko da Errenteria-Orereta ekainaren 5etik 12ra egingo duten Eztena jaialdian. Askotarikotasunari eta arriskuari begiratzeko parada izango da.

2022-05-24 | ARGIA

Monarkiaren kontrako adierazpenak ez zigortzea eskatu dute EH Bilduk eta ERCk

Espainiako monarkia iraintzeagatik se hilabete eta bi urte arteko espetxe zigorra aurreikusten du zigor kodeak. Lege hori bertan behera uzteko eskatu dute EH Bilduk eta ERCk.

2022-05-24 | ARGIA

Tolosaldean Lurtaro denda kooperatiboa jartzeko bazkide kanpaina hasi dute

Lurtaro elkarteak "Egungo elikadura errealitatetik agroekologiarantz" mahai-ingurua antolatu du Tolosan, maiatzaren 26an. Bere esperientziatik mintzatuko dira zereal ekoizlea, fruitu ekoizlea, abeltzainak eta gaztagileak. Lurtaro elkarteak 300 bazkide lortu nahi ditu... [+]

Irakurrienak