Erramun Martikorena: «Eleketa Hasi Ainizin Egiten Nuen Kantu»


1984ko urriaren 14an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Erramun Martikorena kantariari elkarrizketa
Mementuko Pausa Bat Egin Du Sei Urtetako Ekitaldi Etengabearen Ondotik
Erramun Martikorena: «Eleketa Hasi Ainizin Egiten Nuen Kantu»
Baigorriko Oxobia etxean jaio eta bizi da Erramun Martikorena, azken sei urteetan deitu zaion leku guztietara kantu egitera joan ohi den kantaria. Hori bai, berak daukan aberastasun eta altxor haundien eta bakarrarekin: bere ahotsa. Makina bat kantu tradizional gozatu ditugu bere ahots soil baina indartsuaren bitartez. «Herriz Herri» kazetatik hartua ditugu ondoko galdera-erantzunak.
HERRIZ HERRI. - 41 urte dituzu eta laborantzatik bizi zara Baigorrin?
ERRAMUN MARTIKORENA.– Bai, 43-an sortua Oxobian, 14 urtetan eskola utzirik etxeko laborantzari lotu nintzen aitamekin eta geroztik hola eramanki dut bizia.
H.H.–Orain artean segurik diozu, Uste dut gauza berri batzuei ere pinatatua zaren?
E.M.–Bai. Gaurko egunean tresnatzeak aldaketa handia ekarri du hemengo laborantza ttipiei. Diru sartzeak behar izan azkarki emendatu eta hazkuntzatik egiteko behar dira eremiak izan. Gero hazkuntzak biziki estekatzen ditu. Alde batetik kiwi landareak ezarri ditu. Mahatsa bezala beha behar da egon bainan lan guttiago du. Azpian, haunditu ondoan, pentzea ahal duzu egin.
Bertze aldetik, biperra landatu dut eta Ezpeletako kooperatifari igortzen ditut.
Biak eremu ttipietan egin daitezkeen gauzak dira. Ez dut oraino erreiten ahal zer irabazi eginen dudan.
H.H.–Kantari berala biziki ezagatua zara. Noiz hasi zinen kantatzen?
E.M.– Eleketa hasi aintzin noski. Aitatxirekin ikasirik «Ottia lili denian» emaiten nuen eleketa hasi gabe. Guztia, hark eman zidala nik uste.
H.H.- Eta gero, ondotik, nun edo nola ikasi dituzu kantuak?
E.M.–Ainitz banuen entzunik aitatxi zenari eta orroitzapena banuen. 14, 15 urtetan, eskola utzi eta «Xaramela»tik ere ikasi nituen. Soldadogoa egin eta, Baigorriko korralean sartu nintzen, 64.ean. Hor, lagunekin ere segitu nuen eta geroztik beti segitzen dut. Herrian berean batzu eta bertzeri galde eginez ere atxemaiten dira zenbait. Zahar batzuen gogotan zeudenak bildu ahal izan ditut ere. Pentsatzeko da kantu bat ateratzen zelarik ixkiriotan, 4, berdin 5 baztertzen zirela eta galtzen
H.H.– Botzaren lantzeko ibili zara nonbait ikasten?
E.M.–Ikasketa berezirik ez dut segitu nihun ere. Arizanez bakarrik. Aitatxi behatuz. Eskolan orain zerbait egiten bada, gure denboran ez dugu xantza hori ukan. 14-15 urteetan, biziki erreztasun bada botzaren lantzeko eta uste dut gauza beharrezkoa dela memento horretan zerbait egitea.
H.H.–Egun, zure botza entzun daiteke kantaldi edo irratietarik, berdin disketarik. Nola gertatu zen zure botzaren karrikaratzea?
E.M.–Lehenik korralarekin. Gero Larzabalen egin ziren duela 15 urte zeingehiagoka batzu ezagutuak ez ziren kantarientzat. Hor agertu nintzen eta zenbait urte isilik egon ondoan 78.an atera zen lehen diska bat. Hor hasi ninzen ibiltzen herriz herri, lehenik ipar aldean, gero hego aldean.
H.H.–Kantu zaharrak berdin berriak kantatzen dituzu. Badea kanturik zuk idatzirik?
E.M. Ez. Nahiago dut kantatu bertze batek egin kantua. Suietaren emaitea gertatu zait eta gero doinua emaitea. Uste dut nire saila kantatzean dagoen.
H.H.–Haizeak daraman berri bat da nola kantatzetik gelditzekoa ziren. Eraukuzu ba funtsezko zerbait?
E.M.–Ba, egia da mementoan pausa bat egiten dudala. Bainan mementoko delibero bat da.
H.H.–Zergatik pausa hori?
E.M.–Duela 6 urte hasi ninzelarik ibiltzen, gogoan hartu nuen galdetua izanen nintzen toki guzietara joatea. Esperentzia bat egin dut. Ez dut batere urrikirik hola ibilirik. Bainan orain, nola ez naizen profesional bat, zenbait berrikatzen badira ere biziki errezki, nire partetik uste dut behar dudan apur bat gelditu. Geroxeago beharbada bertze kantu batzuekin bainan ez dut uste lehen bezainbat ibiliko naizen.
H.H.– Egunaz laborari eta ganean plazetan kantari, ez ote da gauza zaila?
E.M.– Bai. dudarik gabe. Bere saila nahi bada untsa eraman, egun batzu badira non nekaturik arizan ondoan, soro sartzen edo... taula gaineratu orduko behar duzu fresko izan. Gero kantatu eta nahi izan dut beti bestan parte hartu han berean afaldu edo trago bat edan, solasean jendearekin egon. Gauaren parte bat xahutzen da berehala eta azkénik ordu bat eta berdin gehio bidetan Biharamunak zailak dira
H.H.–Euskalduna lehen bezain kantari dea?
E.M.–Gazte gazte nintzelarik, biziki aise kantu egiten zen. Bainan, gero ta guttiago, bezala kantatzen zelarik atera ziren kantu eta kantari berriak. Arrapizte bat gaitza izan zen. Orain iduri zait berriz eztitze bat badela. Kantu berri guti ateratzen da.
H.H.– Horregatik ote da kantaldi guttiago ere? Zer diozu?
E.M.–Bai egin duke horrek ere. Gero ainitz tokitan kantaldia muntatzen dutenek ezin dute eskuratu leku egokiena horretarako. Ezker pareta batean ez da aise zerbait ori egitea. Bai entzulea, bai kantaria nekatuak gertatzen dira.
H.H.–Kantuak ba ote du indarrik euskalduna euskaldan atxikitzeko?
E.M.–Ez nuen uste. Baina orain segur naiz kantuak bere indarra baduela. gero eta gehiago jendeek indar bat egiten dute euskararen ikasteko. Gau eskolak hor dira. Bainan bizimoldea sobera erdalduna da, beren artean jende horiek euskaraz pentsatzeko. Kantuak laguntzen ahal ditu manera errez batean. Esperantza haundia daukat jende horietarik bai eta ikastoletan euskaraz eskolatzen ari diren haurretarik kantu egile berriak sortuko direla.
H.H.–Zerk egin dizu plazer haundiena plazetan kantari ibiltzean?
E.M. Nihaurengandik ikasiak dituzten kantu batzu, haur batzuek berek kantatzea. Herriko bosta batzuez biziki oroitzapen ona izan dut.
Beste gisan ere, ene kantuen artetik, haurrek igan taulara eta eni entzunik ikasi kantuak berek ematea.
HERRIZ HERRI

14 urtez geroztik laborantzari lotuta eramanki dut bizitza».
Ez dut kanturik nik egina; nahaigo dut kantatu bertze batek egin kantua
34, 35

GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakMARTIKOREN1
PertsonaiazMARTIKOREN1
EgileezHERRIZ-HER1Kultura

Azkenak
Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Bilboko Udalak muntatu gabeko eszenatokia, mehatxuak eta kronika faltsu bat

Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.


Israelek Espainiako Vueltan parte hartzeko eskubidea daukala esan du txapelketaren zuzendariak

Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


Komunikazioa errazteko eta mintzamenaren errehabilitazioa lantzeko IA-Speak tresna garatzen ari dira Nafarroan

Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.


Aste Nagusia manteroen erreparaziorako eta justiziarako aukera gisa

Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.


Sexu-indarkeria Antartikako ikerketa-base estatubatuarretan

AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.


Gasteizen kalean bizi diren maliarrak Oñati eta Tolosara mugituko ditu Jaurlaritzak

50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]


Feng Shui pianoan

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.

Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]


Eguneraketa berriak daude