Zamorako Konkordatu Kartzelaren 50. urteurrena
Euskadin ere historikoa izan zen 1968 urtea. Asko indartu zen Diktaduraren aurkako erresistentzia azken hamarkadan: langile mobimentu adoretsua, lan-greba iraunkorrak, errepresio ankerra.
Euskal apaizgoak ez zuen okasioa galdu, ekintza franko burutuaz, hots, Gotzaindegian itxialdiak, gose-greba... Berriro, euskal apaizgoak Francoren haserrea bereganatu zuen.
1960ko maiatzean 339 abadeek ageri deigarri bat plazaratu zuten, sistemaren askatasun gabezia eta torturak salatuaz. Sotana beltzez jantzi ziren Bilboko kaleak 1967an Bandasko grebaren alde. Oro har zabaldu ziren protestak. Donostiako Aberri Eguna eta Maiatzako 1go apartak atxiloketa ugari eragin zituen, hainbat abade tartean. Etxebarrietaren omenezko meza-kanpainak arrakasta bikaina izan zuen herri denetan. Eibarkoan, abade bi detenitu, zigortu eta espetxeratu zituen Konkordatuaz ahastuta. Bestalde, Dueñasko monasterioan Konkordatuaren arauaz apartaturik zeukaten abadeari zetozkion bisita mordoak konponbide honetatik atzera egitera behartu zuen Gobernua, beste irtenbide baten bilia. Non sartu hainbeste abade gatazkatsuok!
Uztailaren 22an ireki zuen, Konkordatu Kartzela Zamoran abadeentzako, kasu bakarra munduan. Preso politiko zibilengandik apartatzea zen helburua eta ankerkeri berdin edo gogorragoaz zigortzea. Ez zuen axolarik Konkordatua bihurritzeko. Berriro makurtu zen Eliza Diktadorearen aurrean. Urte berean 14 atxilotu zituzten, 53 hiru urtetan.
Hainbeste gorrotatzen zuen Konkordatuaren preso diskriminatuak izan ziren, ¨rojos separatistas¨ deituriko abadeek, Diktadura eta Elizaren arteko biktimak. Konstituzioagatik apur bat aldatu arren, ´Nacional Catolicismoaren´ Konkordatua bera dirau gaur oraindik, Francok 1951an sinatu zuena, naziar Alemaniak eta Italia faxistak sinatutakoen arabera. Pribilegioen trukean Elizaren morrontza lortu zuen, Obispoak eta Hierarkia hautatzeko almena eskuratuz.
Abade presoek hasieratik borrokatu zuen egoera hau, preso politiko zibilen kartzeletara pasatzea exijituz. Bat sekularizatu ere egin zen arrazoi horregatik. Ez da harritzekoa protestaz kartzelari su ematea azken 6 presoek. 1972az gero ez zuen berririk sartu, 1975an irten ziren arte. Konkordatu Kartzela egun hondatuta dago, baina Konkordatuak zutik dirau, naiz eta Estatu laikoaren kontraesanekoa izan.
Ez zen pribilegiozko kartzela, garaiko okerrenetakoa baizik. Apartheid gorrotagarriatik ba zen ere, garaiko preso politikoen taldea osatzeko ondra izan genuen Zamorako abadeek. Euskal Gobernuak, ordea, ez du talde hau errekonozitu. Bakea eta Elkarbizitzako Dekretuek isilik dute Diktaduraren errepresio atal nagusi hau. Harrigarria!
Tortura-etxeak ziren kuarteletan hasten ziren atxiloketak. Abadeek era jasan zuten, “Abadeek ere Torturatuak” liburuan azaltzen den lez. Hogeion zerrenda erraz bikoiztu edo hirukoiztu daiteke. Epai-mahiek ere ez ziren xamurragoak izan. Zamorako 53 abade presoetatik, 21ek Epai Sumarisimoak jasan zituzten, Burgosko Epaia adibidez; 21ek Orden Publikoarenak. Gose-greba 10 eta 12 urteekin zigortu zen; horri klandestino bat 10 urteekin; etakide izatea 50 urteekin. Edozein izan motiboa, ´rebelion militar¨ leporatzen ziguten, gaur egun espainiar Justiziak katalandar independentistei bezala, edo ´terrorismoa´ Altsasuko gazteei.
Frankismoaren krimenak babestu dituen inpunitateaz haserre, beste ehunka biktimekin batera, Goldatu Taldearen laguntzaz, hogei abade errepresaliatuek Argentinar Kereila sinatu dute, Maria Servini de Cubria Epaileak Francoren krimenen aurka Buenos Airesko Epaitegi Nagusian jarria. Transitzioa iruzurra izan da; aldaketarik nahi ez zuen bipartidismoa iraunarazi eta Erregimenaren krimenak zuritzeko erabili da.
Zutik diraute frankismotik datozkigun hiru zutabeak, Konkordatua, Monarkia eta Amnistia Legea, hirurak Konstituzioaren aurretikoak, baina sable artean sorturiko Legediari ondo atxikituak. Sozialista Gobernu berriak eremu guzietan, elkarrizketa eta proposamen liluragarriak darabilzki hitzetik hortzera, naiz eta une berean ezin direla aldatubaieztatu. Antza, legaltasun konstituzionalaren, hau da, espainiar batasunaren sostengutzat dauzkate haiek, koloniak galduz gero Espainiak duen xede nagusia. Baina, ze elkarrizketa itxaron daiteke kataluniar Parlamenturako demokratikoki hautaturiko Kontseilerrak espetxeratu eta funtzioetatik suspenditu dituenen aldetik? Trantsizioaren lekuko garenok, ezin ditugu toleratu bipartidismo konponduak 40 urtetan jasan erazi dizkigun ustelkeri orokorra, amaigabeko inboluzioa eta Exekutiboak interbenituriko justizi errepresiboa. Nahikoa da!
Albiste hau uriola.eus-ek argitaratu du eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]