Azkeneko langabezia datuak ez dira batere onak izan Hego Euskal Herrian. Espainiako Lan Ministerioak argitara eman zituen iraileko emaitzak eta 2.388 pertsona gehiago inskribatu ziren langabeziaren zerrendan. Zerbitzuetako behin-behineko kontratuek uda sasoian sortzen duten desoreka garaia igaro ondoren, errealitateak gogor astindu du –beste behin ere– lan merkatua, eta azkenaldiko murrizketa sozialek langabeziaren igoeran zerikusi handia dutela onartu behar izan dute arduradun politikoek. 2008ko abuztuan, krisia lehertu baino pixka bat lehenago, 107.000 langabetu zeuden lau lurraldeetan; hiru urte geroago 184.524 euskal herritar daude lanik gabe. Ipar euskal Herrian, aldiz, 2011 hasieran 17.000 lagunetik gora ari ziren lana bilatzen, Baionako Merkataritza eta Industria Ganberaren arabera, lan egiteko moduan diren biztanleen %8,4.

Datu orokorren itzalean igaro ohi den beste informazio esanguratsu bat ere egin zuen publiko Espainiako Lan Ministerioak: langabezia saririk gabe dauden pertsonen kopurua. Hala, 112.362 lagunek dute gaur egun dagokien “paroa” bukatuta, langabetu guztien %61a. Portzentaje horren bilakaera goranzkoa izan da azken urteetan (ikusi beheko grafikoa), epe luzeko langabetuak gero eta gehiago baitira. Ondorioz, handitzen ari dira esklusio soziala jasateko arriskuan dauden pertsonen kopurua eta oinarrizko laguntza ekonomikoa behar dutenena. LAB sindikatuak berriki egindako kalkulu baten arabera, hego euskal herritarren %19a pobrezian eta sozialki baztertua egoteko zorian legoke, Europar Estrategia 2020 programaren baitan harturiko datuak kontuan izan da behin behin.

Guraizeak oinarrizko errentari

Testuinguru horretan, berebiziko garrantzia dute gobernu autonomikoek ematen dituzten oinarrizko errentek, normalean 650 euro eta 900 euro inguruan, seme-alaben arabera. Nafarroan oinarrizko errenta lortzeko eskaerak bikoiztu egin dira azken urteetan eta 2011n 9.299 eskaera jaso dituzte. Errenta ordaintzeko arazoak izaten ari da Nafarroako Gobernua; aurtengo eskaeren erdiak oraindik ez ditu aztertu eta bost hilabeteko atzerapenez ari da ordaintzen.

EAEko kasuan, Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta (DBE) ematen du Eusko Jaurlaritzak. Errenta honen inguruan eztabaida bizia sortu da. Enplegu eta Gizarte Gaietako sailak diru-sarrera hori erregulatzen duen legea erreformatzeko proiektua martxan jarri baitu.

Aurten 55.020 lagun ari dira jasotzen diru hori –iaz baino %13 gehiago– eta erreforma aurrera ateraz gero horietako 2.500 inguru kanpoan geratuko liratekeela salatu dute pobreziaren kontrako kolektiboek, hiru urtez herri berean erroldatuta egoteko baldintza ez dutelako betetzen, batez ere. Gemma Zabaleta sailburuak azaldu duenez erreformak ziurtatu nahi du lan egiteko aukera duenak errenta ez kobratzea. Sailburuaren iritziz babes sozialeko sistema “kiebran dago”, bere ustez sostenga ezina delako. Zabaletaren saila aspaldi hasi zen laguntza sozialetan egon litezkeen balizko “amarruak” pertsegitzen. Urte hasieran 6.200 lagun geratu ziren laguntza jaso gabe, Jaurlaritzak kasu guztiak gainbegiratu zituelako eta irregulartasunak topatu zituelako, horietako gehienek dirua jasotzeko eskubidea berreskuratu zuten baina.

Urriaren 18an Eusko Legebiltzarreko Gizarte Gaietako batzordean onartu zen DBEa lortzeko baldintzak aldatzea, PSEren eta PPren babesarekin. Egun berean Euskal Herri osoko ehun gizarte eragile baino gehiagok (sindikatuak, alderdiak, langabetuen asanbladak, arrazakeriaren kontrako taldeak, auzo elkarteak, pobreziaren kontra sareak…) atzera egiteko exijitu zioten Eusko Jaurlaritzari eta salatu zuten baldintza berriek “pobrezia kriminalizatzea” dutela helburu.

Aurreikuspen guztien arabera, langabeziak gorakada nabarmena izango du datozen hilabeteetan. Negu gorri honetan lanik gabe gera litezkeen milaka herritar, behin langabezia saria agorturik, eskubidea dena eskatzeko oles egitera joan beharko dira administraziora.