Azaroan hasi zuten kanpaina, “bataila kultural ideologikoa” emateko palestinarren aldeko sentitzen diren sektoreetan. Eztabaida zabaltzeko, ea zein izan beharko lukeen herritar eta eragile horien papera. Askotan instituzioei gauzak eskatzera mugatu izan dela ikusten dute, baina diote alferrik dela Israel armatzen eta hornitzen duten berdinei eskatzea Palestinaren okupazioa gelditzeko. Horregatik, zuzenean seinalatu nahi izan dute Euskal Herrian zein eragilek mantentzen duten Israel zutik. Manex Mailharin eta Nerea Mitxelena plataformako kideekin hitz egin dugu.

Israel hemen hasten dela diozue. Zein paper du Euskal Herriak Israelekiko konplizitatean?

Arlo guztietan dauka konplizitatea. Lau bereizi ditugu gure txostenean, harreman komertzialak, militarrak, instituzional edo diplomatikoak, eta kulturalak, eta denetan dago erlazio zuzena Israelekin. Hala ere, zuzenagoa da esatea Euskal Herriko enpresariek eta euren ordezkari politikoek dutela harremana. Guztiz txertatuta daude Mendebaldeko bloke inperialistaren harreman sarean, eta Israel aliatu preferentea da hor. Ez da soilik lotura hori pasiboki onartzen dutela, hemengo enpresari eta agintariek aktiboki bilatzen dituzte Israelekin negozioak, kontratuak, harreman diplomatikoak...

Harreman komertzial handia dago Israelekin?

Espainiako Merkataritza Ministerioaren arabera, 2023an Hego Euskal Herriko 700 enpresa inguruk esportatu zuten Israelera, 300 bat milioi euroko salmentak, eta 400 enpresa inguruk inportatu dute bertatik, 20 milioi inguruko erosketak. Asko da, eta enpresa asko daude hor. CAFen kasu ezaguna, Mondragon taldeko hainbat enpresa, Fagor... Irizar autobus enpresaren kasua esanguratsua da. 80ko hamarkadatik saltzen ditu autobusak Israelen, herrialdearen autobus sektoreko merkatuaren %50a kontrolatzen du. Instituzio publikoak ere badaude, noski, Eusko Jaurlaritza barne. Bizkaiko Aldundiak, adibidez, Sosa programa dauka martxan, espresuki sortua Bizkaiko start-upak Israelgo enpresekin harremanetan jartzeko. Ondorio nagusia da euskal enpresarien zati esanguratsu baten etekinak eta negozioak Israelen egonkortasunaren menpe daudela. Hemengo enpresariek behar dute Israelek ongi funtzionatzea, eta ondorioz, proiektu koloniala mantentzea, genozidioak aurrera egitea.

Industria militarrean ere enpresa asko dabiltza Israelekin salerosketan?

Bai. Eta baita enpresa horietan inbertitzen duten bankuak ere. 200 enpresa inguru daude armagintzan parte hartzen dutenak Euskal Herrian, baina zaila da jakiten nork ekoizten dituen Israelentzako armak, ekoizpen katea oso konplexua delako eta enpresek badakitelako horrek beren irudia kaltetzen duela, momentu honetan behintzat. Oso mundu iluna da. Baina M Torres enpresa nafarrak, adibidez, bere web orrian aitortzen du Israel Aerospace Industries bere bezeroa dela. Israelgo armagintza industriako hiru enpresa garrantzitsuenetako bat da Israel Aerospace, eta berarekin kolaboratzen dute Aciturri enpresak edo Mondragon taldeko Ikerlan, Lortek eta Danobat enpresek. Ipar Euskal Herrian, Hazparneko Lauak aeronautika enpresak ere Israel Aerospacerekin egiten du lan 2009tik, eta aurten berritu dute bien arteko kontratua. Bestalde, Dassault Aviation enpresa frantsesak Israel du bezeroen artean, eta Angelun ere badauzka lantegiak. Bankuak aipatzearren, BBVA da Espainiako Estatuan Israelgo armada hornitzen duten enpresetan gehien inbertitu duen entitatea.

Euskal Herriko poliziek ere badute harreman zuzena.

Bai. Entrenamenduak, granadak eramateko gailuak, mugikorrak zelatatzeko teknologia... asko erosten da Israeletik, harremana argia da. Udaltzaingoak, Ertzaintzak eta Foruzaingoak, hiruek dituzte kontratuak Israelekin, Espainiako Estatuko beste poliziek dituzten harremanez gain. Espainiar Estatuan gutxienez hamabi kontratu esleitu zaizkie armagintza eta segurtasun arloko enpresa israeldarrei, 2023ko urriaz geroztikoak bakarrik zenbatuta. Azken egunetan polemika egon da Espainiako koalizio gobernuan Guardian Defense & Homeland Security enpresari egindako kontratu batengatik. Bat utzi dute bertan behera, polemika sortu duena, baina beste asko dauzkate. Israelgo Estatuaren baliabide komertzial nagusia armagintza eta segurtasun industria da, eta Palestinako genozidioan probatu izana erabiltzen dute fidagarritasun marka gisa, tested in combat (borrokan testatua) jarrita. Argi utzi behar da industria militarrarekin edozein hartu-eman dela Israel armaz hornitzea, Israelgo armada laguntzea.

Israelekin dauden harreman diplomatikoek Estatu sionistari aurpegia garbitzen diotela salatu izan duzue.

Instituzio publikoek, alderdiek, sindikatuek, unibertsitateek, denek dituzte harremanak Israelgo enpresekin, estatuarekin eta bestelako instituzioekin, eta Israelgo Estatua normaltzen dute. Macronek esan zuen, adibidez, Netanyahu Frantziako Estatura joango balitz berak ez lukeela atxilotuko. Edo, Sánchezek, Palestina onartu bai, baina argi utzi du Israel herrialde laguna dela. Euskal Herrian ere sartu daitezke EHU, Ertzaintza, Nafarroako unibertsitate pribatua, Eusko Jaurlaritzak dituen harremanak... Eta batzuetan ahaztu egiten dugu errepresioa, baina hori ere harreman instituzionalen parte da. Hemengo estatuak eta agintariak arduratzen dira Israelen funtzio errepresiboak egiteaz, askotan zuzenean enbaxadak eskatuta.

Kultura eta kirol arloko harremanak salatzean leporatu izan zaizue zuek politizatzea auzia

Hor Hasbara plana aipatu behar da. 2005ean jarri zuen martxan Israelgo Gobernuak, haien hitzetan, Israelen aurpegi jatorragoa erakusteko, jendeak ez dezan gerrarekin soilik lotu. Hortik datoz kirol eta kultura arloko interbentzioak. Sotilagoak dira, zailagoa da zalantzan jartzea. Israelek politika egiteko erabiltzen ditu, baina horiek gurean lurreratzean bereizi egin behar da politikatik? Euskal Herrira datoz Maccabi saskibaloian, Israelgo Gobernuak finantzatutako pelikulak Donostiako Zinemaldian, Noa abeslaria... Mayumana dantza taldea ere askotan egon da Euskal Herrian, nahiz talde honen azken ikuskizuna bertan behera gelditu zen Donostian, zegoen oposizioagatik, edo agian, sarrera gutxi saldu zelako. Bestalde, Euskal Herriko txirrindularitza lasterketa nagusienek ekartzen dute Israel Premier Tech taldea. Euskal Herriko Itzuliak ez du ekarri 2023ko urritik aurrera, baina Donostiako Klasikoak eta Lizarrako Miguel Indurain sariketak ekarri zuten 2024an ere. Aurten, kanpaina publiko bati esker, lortu da Lizarrara ez ekartzea.

Israelen defentsarako eskubidea aldarrikatu dute zenbait euskal agintarik.

Bai, Urkulluk berak ere esan zuen. Ekuazioa alderantzikatu egiten dute horrela, erasotzaile bezala aurkezten dute, hain zuzen, herri kolonizatua, eta defentsarako eskubidea aitortzen diote 75 urtetik gorako historian kolonizatzailea izan denari. Historia urriaren 7an hasiko balitz bezala egiten dute. Beste politikari batzuek ere berdindu dituzte biolentzia horiek, posizio ekidistanteak izanez, eta horrek nolabait Israelen ofentsiba erlatibizatzen du. Politikariez gain, Palestinaren aldeko sektorean ere ikusi ditugu deklarazio ekidistanteak, eta beharra ikusi genuen palestinarren erresistentzia eskubidea aldarrikatzeko. Uste dugu plataformak ekarpena egin duela eztabaida hori berpizten, jendea posizionatu eta jarrera lausoetatik aldentzeko.