2014ko irailaren 26ko gauan Mexikoko Ayotzinapa herriko Raul Isidro Burgos landa-eskolako ikasle talde baten aurka eraso egin zuten Polizia Federalak eta armadak, sei pertsona hil, 25 zauritu eta 43 desagerraraziz. Dagoen informazio apurraren arabera, ikasleak Iguala hirira joan ziren autobusak "okupatu" asmoz, Mexiko Hirira joan ahal izateko, urriaren 2ko Tlatelolcoko sarraskiaren oroimen ekitaldi batera joateko [1968ko urriaren 2an poliziak eta militarrak ikasleen protesta baten aurka oldartu ziren, atxilotu, zauritu eta hildakoak eraginez].

2014ko urrian Leonidan Oikonomakis-ek ROAR aldizkarian azaldu zuenez, zentroaren baliabide faltak direla eta, autobusak "okupatzea" bezalako ekintza zuzenak beharrezko zituzten ikasleek. Behin erabilita, beren jabeei itzultzen omen zizkieten autobus edo kamioiak. Irailaren 26ko hartan, baina, indar armatuek autobusak errepidean geldiarazi zituzten, eta tiroketa hasi zuten ikasleen kontra. 43 desagertuak Poliziaren furgoietan eraman zituzten, eta ez da haiei buruz ezer jakin ordutik.

Enrique Peña Nietoren gobernuak bertsio ofizialari eutsi dio azken eguneraino: 43 desagertuak Poliziak atxilotu egin zituen eta gero Guerreros Unidos kartelaren esku utzi; gaizki ulertu batean, gazteak kartel aurkari bateko kide zirela pentsatuta, hil egin zituzten, gorpuak erre eta Caculako zabortegira jaurti.

2018an Giza Eskubideen Batzorde Interamerikarrak (CIDH) eta Aditu Independenteen Talde Interdiziplinarioak (GIEI) aurkeztutako informe batek bertsio hori gezurtatu zuen ordea, gorpuak toki hartan ezin izan zirela erre frogatzen duten ebidentziak aurkeztuz. Gertaeren berreraikitzea egiten duen webgune bat ere osatu dute.

2018ko abendutik López Obrador da Mexikoko presidente, eta Ayotzinapako sarraskiaren bosgarren urteurren honetan, zin egin du gertakarien gaineko ikerketa abiatuko duela, zerotik. Egia eta justiziaren batzorde bat eratu zuen Ayotzinapako kasuaz, gobernua, gazteen senitartekoak eta giza eskubideen aldeko antolakundeak biltzen dituena. Urteurrenaren bueltan, ekin diote desagertutakoen aztarnen bilaketari Tepecoacuilco zabortegitik, orain arte arakatu gabe baitzegoen. Eremuan indusketa-lanak egitea aurreikusi dute.

Egia eta justizia exijitu dituzte Bilbon

Ayoztinapako sarraskiaren bosgarren urteurrena gogoan, ostegun iluntzean elkarretaratzea eta eskaintza kolektiboa egin zituzten Bilbon. Gertatutakoa ezagutu dadin, justizia eta egia eskatu zituzten.

Lumaltik Herriak GKEak adierazi du Enrique Peña Nieto presidente ohiak gezurrez jositako bertsio ofizial bat sortu zuela , begi-bistakoa zena ezkutatu nahirik: “herrialdean nagusitzen den eskubide estatu baten falta, inpunitatea, ustelkeria eta narkopolitika". "Egun, gobernuak egiaren batzorde bat eratu du, zeinaren borondate politikoa eta eraginkortasuna zalantzazkoak diren", gehitu du.

Bilboko elkarretaratzearekin elkartasuna helarazi nahi izan diete desagertuen senideei. "Amorrua eta sumina sentitzen ditugu Mexikoko sistema judizialaren inpunitate eta isekagatik, egun hauetan beren seme-alaben desagerketarekin zerikusia zeukaten beste 24 pertsona aske utzi baitituzte. Ez daude bakarrik”, adierazi dute.

Horrez gain, azpimarratu dute Mexikoko indarkeria eta inpunitatea izugarriak direla. Emandako datuen arabera, egunean 80 hilketa burutzen dira, lau urtean 3.000 feminizidio, azken bi hamarkadatan 150 kazetari hil dituzte, egunero hiru haur hil eta lau desagerrarazten dituzte, eta mundu mailan giza eskubideen defendatzaileen aurkako krimen gehien duen herrialdeen artean dago Mexiko, laugarren postuan.