Iraingarria al da istorio bateko pertsonaia “lodia” dela esatea?


2023ko abuztuaren 01ean - 08:00
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Charlie eta txokolate-lantegia (jatorrizko izenburua: Charlie and the Chocolate Factory) liburuko eta ondoren zinemara eramandako Augustus Gloop pertsonaia ez da “lodia” izango; “oso handia” dela irakurriko da aurrerantzean. Roald Dahl idazle galestarrak lehen adiera hori erabili bazuen ere 1964an, 2023tik aurrera argitaratuko diren edizioek bestelako adjektibo eta deskribapenak izango dituzte, “hizkera iraingarria saihestu” eta “askotariko sentsibilitateak” aintzat hartzeko, Puffin argitaletxeak eta Roald Dahl Story Company-k jakinarazi dutenez.

Charlie eta txokolate-lantegia-n aurkezten diren Ooma Loompa-k berriz, “pertsona txikiak” izango dira eta ez “gizon txikiak”. Generoa ez bereiztearena ere aplikatuko da James eta Melokotoi Erraldoia (James and the Giant Peach) ipuinean: “hodei-gizonak” aurrerantzean “hodei-pertsonak” izango dira. Oso ezaguna den beste pertsonaia bat da Matilda-ko Trunchbull andrea. Pelikula ikusita erraz deskriba eta lotu daiteke handia, zatarra eta zakarra gisako hitzekin; aldiz, liburuan, “egundoko andrea” moduko zerbait esango da edizio berrietan. Hau da, “emakume” adieratik aldenduko da kategoria biologikoarekin ez erlazionatzeko. Matilda pertsonaiak, gainera, ez du gehiago Rudyard Kipling autorearen Oihaneko Liburua edo The Jungle Book irakurriko Dahlen berezko kontakizunean jasotzen zen bezala, arrazakeria leporatzen baitzaio Kiplingi 1894an idatzitako eleberriagatik. Horren ordez, Jane Austen-en Zentzua eta Sentiberatasuna (Sense and Sensibility) liburua izango du mesanotxean. Detailetxoa bada ere, garrantzia eman diote.

Badira adibide gehiago ere, ondorengo bi hauek esaterako. Ergelak (The Twists) eleberriko Twist andrea ez da gehiago “itsusia” izango, “izugarria” baizik; eta Sorginak edo The Witches liburuan berriz, esaldi bat gehituko da sorginek ileordea daramatela nolabait ere justifikatzeko. Hauxe izango da justifikazioa: “Arrazoi asko egon daitezke emakumeek ileordea eramatearen atzean, baina ez dago ezer txarrik horretan”.

Beste adibide bat: Life of Brian

Polemika eragin du eszena baten ezabatzeak eta hautsak harrotu asmoz altxatu dira ikuspegi tradizionaleko prentsa eta hainbat hedabide.

Anfiteatroan eserita dagoen kuadrillaren solasaldia da eszena ospetsua. Stan pertsonaiak,ordura arte gizonezko gisa identifikatu eta manifestatu denak, lagunarteari eskatuko dio Loretta dei diezaioten aurrerantzean. Haurrak izan nahi dituela esaten du, eta kide batek, irri giroan, honela diotso: "Non heziko duzu haurra? Kutxa batean?". Barre egiten dute besteek.

Antzerkira egokitzean sortu dira "arazoak". Aipaturiko eszena erreproduzitzeari planto egin diote aktoreek, eta harriduraz hartu du filmaren egileetako batek. "Inoiz ez da kexarik egon eta orain, 40 urteren ondoren, jendea irainduko omen du. Zer egin behar dugu?", esan du John Cleesek.


Eguneraketa berriak daude