Itzaleko eskuak
- 1963an astekaria berrargitaratzen hasi zenetik hona ia 2.200 zenbaki kaleratu dira, eta beste mordo bat horien aurretik. Hitz asko behar izan dira horiek guztiak betetzeko, eta pertsona asko hitz horiek idazteko.
Aldizkaria sortu zuten berberak izan ziren testuak idatzi eta sinatzen lehenak. Aita kaputxinoak, alegia. Eta kaputxinoak ez zirenak, ez zebiltzan urruti. Intza’r Damaso anaia, Donosti’ar Gabriel anaia, Anbrosio anaia, Legateko artzaia –ez ardiak zaintzen dituena, fededunak zaintzen dituena baizik– Goñi’tar Julian apaiza... 1934an, dantzara joateko aholkuak, esaterako, “Mariaren alaba batek eta A.I.k” sinatu zituzten.
Astekari suspertuan, Zeruko Argia’tar belaunaldi bikaina hasi zen idazten: Kintana’tar Frantzisko Xabier, Andonegi’tar Ziriako, Bidani’tar Ladislao, Arregi’tar Rikardo, Ugalde’tar Martin, Oteitza’tar Gorka –artikulua itzuli zioten; izena zergatik ez?– Etxaniz’tar Nemesio, Saizarbitoria’tar Erramun... Azken horrek Jarrai antzerki taldean jarduten zuen, aktore lanetan, eta hainbat taldekide ekarri zituen astekariaren orrietara, nagusiki “Gazte naiz” atalera: Xabier Lete, Arantxa Gurmendi, Iñaki Beobide... Horietako batzuek, gainera, garbi adierazi nahi zuten nondik zetozen; Jarraiko Agirrek, esaterako.
Aktoreena baino harrobi are oparoagoa idazleena izan da. Besteak beste, Laura Mintegik, Joseba Sarrionandiak, Koldo Izagirrek, Mariasun Landak, Itxaro Bordak, Anjel Lertxundik edo Bernardo Atxagak idatzi dute, batzuek beste batzuek baino maizago, hasi berritan batzuk, bide joria ibili ondoren besteek.
Bertsolariak ere ez dira falta astekarian idatzi dutenen zerrendan. Basarrik zabaldu zuen bidea, bere bordatxoa lehenengoz Zeruko Argian eraiki zuenean. Bertsolariek izan duten eta duten garrantziaren adierazgarri izan zen joan den ekainaren 6an Donostiako Victoria Eugenian 90. urteurrenaren karira burututako bertso saioa. Andoni Egaña, Xabier Paya, Iñaki Murua, Amets Arzallus, Sustrai Colina eta Uxue Alberdi aritu ziren saioan, guztiak Argiako kolaboratzaileak.
Horietako batzuk sagardotegian izan ziren astekariko beste hainbat kolaboratzaileren artean. Azken urteetan Argiak kolaboratzaileak sagardotegira gonbidatzen baititu haien lana eskertzeko.
Badira, ordea, astekarian idatzi arren, egileen zerrendan ez daudenak. Arrazoiak arrazoi, 90 urtetan sinatu gabeko testu asko pilatu dira Argiaren orrialdeetan. Horiek ez dute sekula sagardorik edango Argiaren kontura. Baina haiei esker ere lortu du Argiak 90 urte betetzea.
Baina 60ko hamarkadako ibilbide berrian ezizenak ugaldu egin ziren. Moda kontua izango zen beharbada, edota frankismo garaiko badaezpadako neurria. Amuntsa, Ezkibel, Yodabe, kakute Errialde edo Herialde –haizeak nondik jotzen zuen–, Basajaun... Goitizen batzuk erreferente bihurtu ziren eta benetako izena baino ezagunagoak dira gaur egun, Luis Alberto Aranberriren “Amatiño”, adibidez. Beste batzuek errealismoaren kamuflajea aukeratu zuten ezizena aukeratzeko orduan, esaterako, Mari Karmen Garmendiak testuak “Miren Olarreaga” izen-abizenez sinatzen zituenean. Jokaldia errepikatu zaleren bat ere bazen: “Txillardegi” Jose Luis Alvarez Enparantza dela jakina da, baina gutxik dakite Zeruko Argian idazten hasi zenean “Larresoro” ezizena erabiltzen zuela.
Ezizenak erabiltzeko ohitura pixkanaka apalduz joan zen, baina horrek ez du esan nahi erabat desagertu zenik. Duela urte batzuk, besteak beste, “Joxe Mollarri” sinadura azaltzen zer tarteka eta, aurrerago, “Lukas Martinez”; Argiako azken bi zuzendarien ezizenak, hurrenez hurren. Eta gaur egun ere bada ezizena erabiltzen duen ohiko kolaboratzaile bat.Baina horretarako arrazoiak izango ditu eta irakurleak asmatu beharko du zein den.
Artikoari begira jarri eta XXI. mendeko erronka eta arazo handienez hitz egiten bukatzen dugu aski fite: geopolitika, edo hobeki erran gerlak eta klima larrialdia. Horretaz kontziente, Artikoko Batzarraren baitan egin ahala eraikitzaile eta bakezale izateko jarrera izan dute... [+]
Orain dela hogei bat urte izandako mehatxuak datoz Gipuzkoako mendietara berriro ere, eta ez nolanahiko neurrian, gainera; tamaina eta kantitate handiagoan baizik. Proiektuok –bakarren bat jadanik eraikia; Zubietako erraustegia, kasu– landa-eremuan edota mendian dute... [+]
Urriaren 10 eta 11n Gasteizko Europa Jauregian egingo dira Euskalgintzaren Kontseiluak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak lankidetzan urtero antolatzen dituzten jardunaldiak.
Iturramako taberna herritarrari eraso egin zioten egunean bertan Iruñean ziren arren, salatutakoan parte hartu zutenik ezin dela frogatu dio epaileak. 2022ko azaroan Ezpala taberna txikitu eta bertan ziren bezeroak jipoitu zituzten Bartzelonako ultrek.
Realeko futbol taldeko entrenatzaile Imanol Alguacilek, Nizan, Europako Ligako partiduaren aurretik eskainitako prentsaurrekoan euskarazko hedabideei euskaraz erantzuten ari zela, hainbat kazetariren kexa entzun behar izan du. Duela astebete antzeko egoera gertatu zen... [+]
Osakidetzako lan eskaintza publikoen eredua "berrikustea" eta kontsolidazio prozesuak "bukatzea" galdatzen duen ekimen parlamentarioa adostu dute hiru alderdiek.
Nafarroan hezkuntza publikoko milaka irakasle greba egitera daude deituta ostegun honetan eta mobilizazio ugari iragarri dituzte sindikatuek. Ratioen jaitsiera, plantillak egonkortu eta gainzama arintzea eskatzen dute, besteak beste: "Gobernuari dagokio hezkuntza publikoa... [+]
Euskal Kostaldeko ospitaleko zuzendaritzak aurkeztu duen lan denboraren berrantolaketa proiektuaren salatzeko, intersindikalak mobilizaziorako deia egin zuen asteartean. Berrantolaketa proiektu horrek 2002an sortutako hitzarmena hausten duela diote sindikatuek, besteak beste RTT... [+]
Otavio da Silva ertzaina irakasle aritzen da Desokupan, eta emakume gisa dago erregistratuta. Bestalde, badirudi udan bere bikotekidea erailtzen saiatu zen ertzaina ez dutela Poliziatik bota.
“Zonalde militar itxia” bilakatuko litzateke Gaza iparraldea, eta palestinar zibil guztiak kanporatzea ekarriko luke. Astebetean joaten ez diren guztiak helburu militar gisa hartu eta hil egingo lituzkete, planaren arabera.
José Luis Zapatero Espainiako presidente zela hasi ziren akordioa lantzen 2011n eta 2014an gauzatu zuten Espainiako Mariano Rajoy eta Israelgo Shimon Peres presidenteek. Publico komunikabideak eman du akordio horren berri.
Izaten da, tarteka, dena loturik dagoenaren sentsazioa. Denetarik-edo ikusteko aukera izanen da Zinemaldian, baita Sail Ofizialean ere, marko baten pean betiere. Ikusi ditugu umore ukitudun batzuk, negarra eragiterainoko dramak, suspenseak, dokumental tankerakoak, baita... [+]