Durango garaiko orbelak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Orain arte lurraldetasun fisikoak -«gu gara zazpi probintzi» kantatzeak- indar handia zuen, horrekin lurraldetasunari ematen ari gara gure etorkizunaren giltza. Ez naiz auzi horri garrantzia kentzen hasiko, baina lurraldetasun fisikoaz gainera, garrantzi betea du lurraldetasun birtualaren konkistak ziberrespazioan. Hor ez dagoena, ez da; hor ez bagaude, gureak egin du. Joanak dira familiak, kaleak eta elizak hizkuntza baten transmisioa guztiz ziurtatzen zituzten garaiak. Aspaldi ikusten ari gara eskolak, eman dezakeen guztiarekin ere, badituela bere mugak transmisioari dagokionez. Badakit teknologia berriak ez direla panazea, baina badakit ziberrespazioan geure zortzigarren lurraldea bilatu gabe ez dugula ezer lortuko.
Euskarari eta euskal kulturari eutsi nahi badiegu, ezin dugu beste hizkuntzen eta beste iniziatiben maizter izan. Iniziatiba partikular askok ikusi du hori eta ezingo diegu sekula behar bezala eskertu gaur egun euskarak eta euskal kulturak Interneten duten tokia. Ez da, ordea, inondik ere aski. Hor gero eta presentzia handiagoz egoteaz gainera, egote horri etekin kulturalak eta etekin ekonomikoak ateratzen jakin behar dugu. Baliabide ekonomikoak behar ditu euskarak, baina, aldi berean, gero eta gaiago da euskara aurrez egindako inbertsioak itzultzeko. Teknologia berriek eta Internetek bide horretan jarri behar dute, Internet, beste gauza askoren artean, bai baita merkatua ere.
Inaurkina: azienden azpiak egiteko erabiltzen den garoa, abarrak, orbela. Hortik dator gurean oso ohikoa den «handi inaurkinak egin» espresioa: lan fin bati ekin aurretik, haren aurretik dauden begi-bistako zaborrak kendu behar dira lehendabizi: «harri-sasiak kendu, soroa goldatu eta halako handi inaurkinak egin eta gero, hazia ereiten hasi zen»; «handi inaurkinak idatzi nituen estreina; ipuina ontzen hasi nintzen gero».
Kolore anitzeko hiritar kikirrikiok geure zirinekin sortu dugun ukuiluko usaina ez da bidaide onena bakea lortzeko: hartuta gauzka kiratsak, soin-arropatan daramagu. Baina sudurra esaten ari zait handi inaurkinen garaian gaudela; gainetik kentzen hasiak garela besteei buruzko topiko eta aurreiritzien simaurra.
Handi inaurkinak egin, airea garbitu, arnasa sakon hartu, eta galdetu: zein baldarkeriak eraman gintuen hainbeste inaurkin pilatzera?
George Steiner-ek Geschichtsmüde hitza aipatzen du gaztelaniaz argitaratu dioten azken liburuan (Idea de Europa, Siruela). Geschichts (historia) eta müde (nekatua) hitzekin osatua, historiak nekatutako gizakia esan nahi du, eta Steinerrek berak oin-ohar batean dioenez, nahiko hitz zaharra omen da.
Ez da harritzekoa hitza zaharra izatea, historiak, historia denetik, beti eman dizkigu-eta nekatzeko motiboak. Baina alemanek bakarrik izendatu dute ulertzen nahiko erraza den kontzeptua. Beste hizkuntzetan horrelako hitzik ez izateak ez du esan nahi hitzak deskribatzen duena ezagutzen ez dugunik.
Hans Christian Andersenek bere memoria-liburuan kontatzen du aitak hilkutxa baten oholekin egin zuela semearen sehaska. Hawthorne idazlea, berriz, aitonak oparitutako egurrezko urkamendi batekin ibiltzen omen zen jolasean txikitan: Salem-eko sorgin famatuak urkamendira kondenatu zituen epaile huraxe zuen Hawthornek aitona.
Izugarrikeria, egunerokotasun bihurturik. Bizitza oso latza baita, umeak zailtzeko pedagogia klase hori nagusi zen garaietan nagusi zen ipuinen bidez bizitzaren alde latzena erakustea ere. Askotan, krudelkeria osoz. Andersen-en Zapata gorriak ipuinean hankak mozten dizkiote neska koskorrari beti dantzan eta pozik dabilelako.
Halako jokabideak oso normalak izango ziren seguru asko, baina beren sentiberatasuna urratua sentitu zuten bakan batzuek bakarrik kontatu dizkigute eguneroko esperientzia eta irudimenezko asmazio haiek.
Ezbeharrik ez balitz bezala bizi? Bizitzak aurrera segitzen baitu, bihur dezagun urkamendia txotxongiloen eszenategi, sehaskaren pozari eman diezaiogun hilkutxaren ilundura.
Lehendabiziko bikiaren protesta, jaiotzeko momentuan: «Ez nator bat!».
Artean arrakastarik lortu ez zuen garaietan, Matissek erakusketa bat zabaldu zuen Parisen. Lehendabiziko egunean, beste zenbait ikusleren artean, Matissek gorroto zuen kritikari potzolo bat ikusi zuen aretoan sartzen. Kritikariak ez zuen minutu bakar bat egiten oihal bakoitza aztertzen, eta, betaurrekoen ertzari eruditu plantarekin haginka eginez, gauza bera errepikatzen zuen beti:
- Hutsa, hutsa, hutsa...
Matisse, gehiago ezinda, inguratu zitzaion eta hatza jarri zuen kritikariaren lokian, eta haren buruko zerrautsa juzkatu zuen: hutsa, hutsa, hutsa... Gero, hatza kritikariaren sabelera eraman, gerrialde ganzdunean hondoratu eta, ahots gora, aretoko guztiek entzuteko moduan: betea, betea, betea.
Adiskide batekin anekdota komentatzen nuelarik, hizpide izan dugu zenbat liburu galduko den Durangoko zalapartan, zenbat liburu geldituko den kritika bat, ez ona ez txarra, jaso gabe...
Latza behar du. Baina gozoa behar du, bestalde, inprentatik atera berri den liburuaren usainak edo blog baten eremuan isuritakoaren isiltasun kosmikoak, horren guztiaren jakinaren gainean egonda ere hainbeste jendek ilusio guztiz idazten segitzeko...
Urtero bezala, kazetariak hor hasi zitzaizkidan etxera deika Durangori buruz galdetzeko, baina urteroko txapan ez erortzeko deliberoa harturik eta kazetariak lehendabiziko galdera formulatzerako, uda honetan egindako bidaia batez hasi nintzaion ni, hitzari hitz eta galderarik tartekatzeko aukerarik eman gabe. Mexikoko iparraldean izan nintzela, Sierra Madre-ren oinetan dagoen Durangon. Merezi zuela hiriak, merezi zuela hango jende jatorrak ere: Pancho Villa bertan jaioa zela, hortik ateratzeko kontuak. Eta hiriari buruzko hainbat xehetasun historiko ekonomiko eman eta gero, ezaugarri klimatikoak jorratzen hasi nintzen: altura handian dagoela hiria eta horrek birikak nekatzen dituela azkenerako, baina gainerakoan klima oso osasuntsua dela eta hango bizitza, berriz, merkea...
Aurten ez dit inork deitu oraindik.
"2000. urteko San Joan egunez, aspaldiko urteko jende multzorik handiena bildu zen Andoaingo Goikoplazan, hamabiak jotzearekin batera dantzarako prest. Lehenengo aldiz gizon eta emakumez osatuta zegoen axeri-dantzarien taldea zen". Hitz horiekin ireki zuen "Emakumeak... [+]
1.300 milioi eurotik gorako 2 milioi isun baino gehiago ekarri ditu legeak. Atzera botako zutela hitzeman zuten PSOEk, Podemosek, Sumarrek, EH Bilduk, ERCk, EAJk, Juntsek nahiz BNGk.
Kalea bilakatu da espazio publiko. Ezarri zaio ordena diseinuaren, arauen eta zaintzaren bitartez. Higienismo garaikidea aztertu dugu Bilboko errealitatea ardatz hartuta.
AEBek eta Israelek kudeaturiko erakundeak ez du Suitzako ordezkaririk ezta helbiderik bertan eta horregatik abiatu du egitura desegiteko bidea Suitzako Zaintza Agintaritza Federalak. Gazarako Israelek kontrolaturiko "laguntza" bideratzen dabil GHF fundazioa, soilik lau... [+]
Joxe Azurmendi (Zegama, 1941-2025) idazle, filosofo eta saiakeragilea zendu da. Literatura eta pentsamenduaren arloan lan itzela egindakoa, intelektual gisa ez ezik, euskararen eta kulturgintzaren aldeko mugimenduetan engaiaturik eman zuen bizitza osoa. Besteak beste, Udako... [+]
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
Carrefour, CAF, Crédit Agricole, BlackRock... Francesca Albanese Palestinar Lurraldeentzako NBEko errelatore bereziak enpresa sare handi bat egin du Israel burutzen ari den Gazako genozidioaren konplize, eta horien arduradunak eta goi karguak ikertzeko eskatu du.
Asteartean eginiko bozketan, enpresako zuzendaritzak eginiko proposamenari uko egin eta grebari eustea erabaki dute Iruñeko garraio publikoko autobus gidariek. Iruñerriko Mankomunitateak sanferminetan %70ko gutxieneko zerbitzuak eskaintzea proposatu du.
Adimen Artifizialaz egindako bideoak sareratu dituzte, Mengolini difamatzen dutenak. “Gorrotoa bultzatzea, indarkeria kolektiboa eta bortxazko mehatxuak” izan direla salatu du kazetariak, eta zigor bideari ekingo diola.
17 urteko gazteari tiro egin zion Frantziako poliziak bere nahia bete du, eta Ipar Euskal Herrira ekarri dute lanera. Polizia gehiegikeriaren ondorioz hildako Merzouken kasuak mobilizazio eta protesta ugari eragin zituen Frantziako Estatuan.
AEBetako presidenteak adierazi du orain Hamasen erantzunaren zain daudela: "Ez badute onartzen, egoerak okerrera egingo du". 60 eguneko su-etenaz gain, akordioak barne hartuko luke Hamasek Gazan dituen hamar bahitu israeldar itzultzea, eta beste hamabosten gorpuak ere... [+]
Apirilean gertatu zen, Etxarri II gaztetxearen desalojoan, eta tiroaren ondorioz barrabila galdu zuen Iker Aranak. Aranak berak emandako materialetik identifikatu dute ertzaina.
Pasa den astean kontabilitatea egiteko software libreko programa instalatu nuen ordenagailuan. Ez dakit lurralde guztietan berdin izango den, baina Bizkaian jarduera ekonomiko bat garatzen dugunok Batuz atarian egin behar ditugu fakturak. Batuz ataria ondo dago, baina... [+]
Kooperatiben mugimenduak euskal nortasunaren sakoneko afektu bat esnatzen du gehienetan. Kontzeptuarekiko gertutasun, harrotasun, lurraldetasun bat. Eta bizirik dabil, kooperatibek gaurkotasun handia irabazi dutelako, ez da iraganeko historiako ekimen euskaldun bat... [+]
Zezenketaren kontrakoa naiz, baina debekua heltzen den bitartean, jarraituko dut zezen-plazetan gozatzen”. Lagun baten iruzkin zinikoa gogorarazi dit Jose Luis Ábalos PSOEko ministro ohiaren azken polemikak.
Izan ere, Koldo ustelkeria kasuaren testuinguruan... [+]