Xabier Gereño, Editora Nazional Baten Eske

1983ko abenduaren 18an

Xabier Gereñori elkarrizketa

Bere liburuak argitaratzea maiteagoa duen idazlearen kasua
Xabier Gereño, Editora Nazional Baten Eske
Bere obrak merezi dituen eritzi guztietatik landa, garbi utzi beharra dago Xabier Gereñok editore bezala merezi duen errespetoa eta kontsiderazioa maila berezikoa dela. Merito guztiak bereganatu ditu duela sei bat urte bere liburuak argitaratzen hasi eta dagoeneko berrogeitapiko liburu kaleratu dituen idazle honek. Horretarako bere familia ,ruztia liburuak saltzen mobilizatu behar izan badu ere. Bere nobelengatik hain ezaguna den Xabier Gereño idazlearen beste arlo hori gertuagotik ezagutu nahi genuen guk: editorearena alegia. Eta alde horretatik dituen kezka eta nahiak ezagutu. Bere ilusiozko mintzaeran ñabardura berezi bat antzeman genion editora nazional baten alde aritu zen bakoitzean eta pare bat aldiz azpimarratu zigun ere bere lineako idazleek jasaten duten bazterketa sariketa literarioetan etabar, baina hobe izango da esan zuena jakitea bere hitzak zuzenean irakurriz. Hala zor bait genion aspalditik.
ARGIA.–Nahiko arraroa da idazle bat zeu ibiltzen zaren bezala bere liburuak argitaratzen ibiltzea. Zerk eraman zintuen zeure liburuak argitaratzera?
XABIER GEREÑO.Nik nire idazle-historian bi etapa izan ditut nire liburuen argitarazioari buruz. Lehenengo aldian zortzi liburu argitaratu nituen beste editorialetan. Lehena Itxaropenak argitaratu zidan, <> eta beste bat eskatzea. Hau da, zuk ez daukazu zure obraren kontrola.
Gero ere badago prezioaren asuntoa. Zenbat eta intermediario handiago, liburua disparatu egiten da, eta nik argitaletxearen bitartekoa kentzen badut askoz merkeago jar ditzaket liburuak merkatuan. eta hori guztia ikusita izan zen apur bat ausartu nintzela nere liburuak argitaratzen hastera.
A.– Halere, horrelako zerbaiti ekiteko, ziurtasun bat eduki behar duzu liburu horiek saldu egingo direla, ezta?
X.G.–Noski, nik ulertzen dut idazle berri bati kosta egingo zaiola bere liburuak argitaratzea. idazle hori ezezaguna bait da. Baina ni dagoeneko ezaguna nintzen, zortzi liburu argitaratuak bait nituen. eta izen bat banuelaz aparte banekien nire liburuak dezente saltzen zirela.
A.–Etekinik uzten al dizute liburuek? Galerarik bai ordea? X.G.–Nik gauza bat esango dizuet. Nik literatur liburuekin galdu egiten dut dirua. Gero konpensazioa Eusko Goberouaren subentzioekin dator. baina hori gauza berria da, orain dela gutxi arte literatur liburuekin dirua galdu izan dut. Hori dudarik gabe, ni ofizioz ekonomista naiz, kontabilitatea eramaten dut eta hori badakit hala dela.
Dena dela. hor gertatzen da literaturarekin galtzen dudana textu-liburuekin eta hiztegiekin ateratzen dudanarekin irabazten da, eta hor bai lortzen da oreka bat, eta metodoekin eta hiztegiekin dirua irabazi dudanean ateratzen dut nire artxibotik orijinal bat eta argitara ematen dut. Zeren idazteko kapazitatea argitaratzekoa baino askoz handiagoa buit daukat eta nire potentzia ekonomikoa oso mugatua denez ezin ditut liburu guztiak argitaratu.
A.–Dena dela, zuk ez duzu sekula problemarik eduki argitaratzaile bat aurkitzeko, ezta?
X.G.–Beno. ez, baina argitaratzen zidaten urten behin edo... eta nik idatzi. urtean hiru edo lau idazten nituen. Beno. baina ni ez naiz kasu bakarra bere liburuak argitaratzen dituena. Hor daude erdaraz Ramiro Pinilla eta Rapha Bilbao eta horiek. <A.–Zeure liburuak argitaratuz editore gisa ibili zaren sei urte hanen balantze moduko zerbait eginez nola ikusiko zenuke?
X.G.- Ba begira, leben bederatzi urtetan zortzi liburu argitaratu zizkidaten. Eta orain. nire aldetik bost edo sei urtetan hogeitamabi lan argitaratu ditut. Bada aldea. Ezta. Eta horrexegatik ni beti ari naiz gobernuari eskatzen (lehen Labaien kontseilariari eta orain Velez de Mendizabal kontseilariordekoari) editorial nazional bat sortzeko. Espainian badago editora nazional bat eta beste nazki batzutan ere bai.
A.–Zein izango litzateke editora horren zeregina?
X.G. Editora horren zeregina izango litzateke editora pribatuek presupostuetatik at geratzen direlako argitaratu nahi ez dituzten orijinalak heurek aztertu eta pena merezi badute. kalitate minimo bat baldin badaukate, argitara ditzatela. Eta orduan argitaratuko litzateke euskaraz askoz ere liburu gehiago orain baino.
A.–Liburu asko geratzen al da, bada, argitaratu gabe?
X.G.–Sariketa literarioetan ikus daiteke hori oso garbi. Sariketa literarioetan liburu bat besterik ez da saritzen eta hori da argitaratzen dena. baina beste guztiak, zer. Adibidez. iaz Iruña Kafetegiko Sarian, ni epai-mahaikoa nintzela, zazpi orijinal aurkeztu ziren. Horietatik bat izan zen saritua eta argitaratua baina beste seirak argitaratu gabe geratu ziren nahiz eta kalitatezkoak eta argitaratzeko gai izan. Eta horrela idazle berriak erre egiten dira, eta aspertu.
Eta orain bekak atera dituzte. Atzo bertan aurkitu nintzen Velez de Mendizabalekin eta ikusi bezain laster joan nintzaion eta berak esan zidan azer Xabier, berriz ba al hator hire matrakarekin?» Eta noski baietz, zeren matraka eman beharra zaie... orain bekak egin dituztela, milioi erdikoak, baina zenbat beka dira? Nobelarako hiru beka!! Eta urtean hiru nobela besterik ez ditu bultzatuko Gobernuak? Urtean berrogei, berrogeitamar edo hirurogei nobela behar dira!!
A.–Lehen zerbait aipatu duzu epai-mahaietan parte hartuz jasatako experientzia. Horretan apur bat gehiago sakontzea gustatuko litzaiguke. Zein inpresio nagusi atera dituzu epai-mahaietatik?
X.G.–Parte hartu dudan epai-mahaietatik experientzia hau jaso dut, horietako batzutan berehala talde bi sortzen direla. Bat literaturan jakitunak direnek osatutakoak (lizentziatuak, doktoreak, e.a.) eta jende hori literaturan oso jantziak direnez lan bat hanzen dutenean azterketa sakon bat egitera doaz, estiloari buruz, zein tendentziatakoa den, etabar. Beste taldean, literaturan ikasketak egin gabekoek, orijinal bat hartzen dute eta ikusten dute aber atsegin zaien ala ez, azterketa sakonik egin gabe irakurri eta ea bete nauen ala ez erabaki. Eta hori da irakurlegoari begira nik bi literatura moeta ikusten ditudala, literaturan jakitun edo kultoa den iralurlegoa eta liburua denbora pasatean emateko hartzen duena. Eta nik pentsatzen dut bi irakurlego moeta horiek atenditu behar direla. Zer gertatzen da? Sariketa literarioetan puntako literatura abanguardiazko hori primatzen dela eta hori dela argitaratzen den bakarra, eta irakurlego zabalago horrentzat ez dela libururik ateratzen.
A.–Baina irakurlego zabalago hori benetan ba al dago? Egiatan existitzen al du?
X.G.–Horretan arrazoina duzu, ez du existitzen. Egia da irakurtzen duen jende gehiena literaturan jakitun direla eta beren ikasketen osagai bezala edo irakurtzen dutenak. Eta orain Gotzon Garate ere, badirudi gorago jo nahiean dabilela, literatura kultoago batetara...
A.–Badirudi nolabait zure estilo bereko idazleok baztertuta sentituko bazinate bezala...
X.G.–Begira, esaten da sariketetara jende gutxi aurkezten dela eta egia da, baina jende hori zergatik ez den aurkezten ikusi egin beharko da, ezta? Eta nik besteak ez dakit, baina nire lineako idazleekin hitzegin dut eta haick ez dituzte heuren lanak bidaltzen ikusten dutelako zein lan klase saritzen dituzten eta badakitelako aldez aurretik lan horick ez dituztela sarituko, lehenagotik autoeliminatzen dira. Zeren nik ikusten dut gaur egun idazle potentzialak asko direla! Aber zenbat irakasle dauden gaur egun eskola eta insitutoetan... eta zenbat ikasle dauden unibertsitatean euskal literatura eta flologia ikasten... eta guzti horiek ez dituzte lanak bidaltzen sariketara.
A.–Benetan uste duzu irakasle horiek eta, zaletasunik badutela idazteko?
X.G.–Nik uste dut gero eta idazle gehiago daudela eta adibide bat ipiniko dizut. Durangoko Azokan egon zen liburu berri batzuren presentazioa ea bost idazle zeuden mahaiean, denak bere lehen liburua aurkezten zutenak. Denak ipuin-bildumak ziren, hortik hasten bait dira, eta oso inportantea da ere horietatik hiru emakumeak zirela. Beste adibide bat, herenegun etorri zitzaidan etxera ikastola batetáko andereño bat bere lehen obra irakur nezan eta fikziozko lan dezente bat zen. Jendea hortik hasten da eta nik ikusten dut jakitun direnentzat sortuko direla. Orain, hain jakitun ez direnentzat ere sortu behar da zerbait eta horientzat sariketek ez dute balio eta guretzat oso inportantea izango litzateke editora nazional hori. Horrek izango luke batzorde bat erabakitzeko zeinek pena merezi duen eta zein ez eta horrela funtzionatuko luke.
A.–Xabier Gereño editore bezala piska bat ahantziz idazle bezala zein momentutan aurkitzen zaren jakin nahi genuke.
X.G.–Ni oso ondo, 59 urte ditut, eta sekula baino erritmo fuerteagoan ari naiz idazten. Hamabost edo hogei bat nobela ditut idatziak baina argitaratu gabe eta halere idatzi eta idatzi ari naiz geratu gabe. Ni gaztetatik nire bizitza bi arlotan antolatu nuen. Bata familia aurrera ateratzea eta bestea Euskal Herriari idazle bezala liburuak ematea. Eta zahartzaroari begira jubilazioa uste baino lehen hartzeko aukera etorri zitzaidanez, hortik eta Euskaltzaindian goizetik lan egiteagatik hartzen dudan diruaz arratsaldeetan idaztera soilik dedikatu naiteke. Eta bizimodu horretan oso pozik ari naiz.
A.–Hainbeste lan argitaratu gabe dike sekoan izanda, normal segitzen al duzu halako abiadan obrak eta obrak idazten?
X.G.–Bai noski, atsegin zait idaztea, kreatze-lana gustatzen zait eta orain duela urtebetetik hona orain arte oso gutxi erabili den generoa ari naiz idazten, nobela historikoa. Hau da, momentu historiko konkretu batetan kokatutako nobela. Euskal Herriko historian.baditugu halako momentu epiko eta tragiko batzu nobela bat situatzeko oso egokiak direnak. Hiru dagoeneko idatziak ditut eta laugarren bat idazten ari naiz.
A.–Lehen aipatu dituzun bi fase horien artean, zure liburuak besteek argitaratzen zutenekoa eta zerorrek egin duzunekoaren artean, zein desberdintasan nabaritu duzu idazle bezala, harrera hobea jaso duzu edo?
X.G.–Harrera hobea ez dakit, baina ni orain irakurleagandik askoz hurbilagoa sentitzen naiz. Liburuaren tiradak nik kontrolatzen ditut. non saltzen diren, zenbat saltzen diren lehen ez nekien ezer eta orain irakurlegoaren gustoak gertuagotik ezagutzen ditut eta errezago jakin dezaket zer atsegin zaion eta zer ez.
A.–Bukatzeko begiratutxo bat bota iezaiozu gaur eguago literaturaren egoerari eta zeure eritzia eman.
X.G.–Hauek baino askoz garai okerragoak ezagutu ditut nik. Gaur egun liburu asko argitaratzen dira. Orain hamar-hamabi urte urtero sei edo zazpi liburu besterik ez ziren argitaratzen eta orain dudarik ez dago askoz garai hobeagoan gaudela.
Josu LANDA . Eneko OLASAGASTI
28-31

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakGEREÑO1
PertsonaiazGEREÑO1
EgileezLANDA2Kultura
EgileezOLASAGASTI2Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

Pastoral bat Iruñearendako

Amets Aranguren Arrieta

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Israel ahulduta eta Iran boterea hartuta

Asier Blas Mendoza

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude