AIZANekoekin eta Donostiako Emakumeen Asanbladakoekin elkarrizketa
M.8: Emakumeak Emakume
( Aizan! Eta Donostiako Emakumeen Asanblada.
Emakumeen arazoetaz arduratzen diren taldeetara lehenbiziko hurbilketa bat egiterakoan nahaspilaketa batekin egin dezakezu topo, edota antzeko zerbait irudituko zaizkizu agian "Jesus!, partidotako emakumeak, emakume independienteak, emakumeen asanbladak, AIZAN..., zer da hau".
Hurbiltzen bazara ordea, nahaspila dirudien horiek, martxan dagoen mugimendu bat dela ikus dezakezu, itxura nahastsu hori mugimenduaren beraren kontradizioak direlarik.
Martxoaren 8an emakumearen eguna delarik beraiengana jo dugu beraien berri eman diezaguten.
Esan beharra dugu ez dugula Emakume Independienteekin egoterik izan, baina harietako batek esan digunez, eztabadia garai batean omen daude, alternatiba global baten bila. Nola atera aurrera emakume erakunde bat partidoen korrea de transmision izan gabe?
Donostiako Emakumeen Asanblada: «Debate Baten Beharrean Gaude Feministak»
A: Gure artean nahaste borraste handiegirik sor ez dadin, zer da Asanblada? Zer nolako erlazio ditu emakume talde beste edozeinekin?
D.E.A.: Begira, asanblada, tokian tokiko emakume erakunde eta emakumeen biltokia duk. Hau da, bere aldetik alderdi zenbaitetan organizatuta dauden emakumeak beren alderdiko emakume erakundetan, bestetik ernakume independiente bezala nolarebait talde osatzen dutenak eta bestetik emakume bakanak, bere kabuz datozenak edo, dira asanblada osatzen dutenak.
A: Irekia da beraz.
D.E.A.: Irekia izateaz gain bertan parte hartzen dugun emakumeak maila pertsonal batean gara asanbladaren partaide.
A: Nondik eta nola hasi ziren emakume Asanbladak sortzen?
D.E.A.: Urte batzu badira, 76an Jornadas de la Dona egin eta emakumeen mugimendua hedatzen hasi zenetik. Granada eta Loiolako ihardunaldiak ere hortxe daude tartean. Indar handiz hasi ginen orduan geure arteko antolaketan. Asanbladak topaleku bezala hartu genituen, nahiz eta geure aldetik emakume bezala nonbaiten jada militatu pentsatzen genuen komenigarria zela horrelako batzar baterakoi bat.
A: Urte hauetan zenbait ekintza atera dituzue aurrera...
D.E.A.: Bi eratako gauzak egin ditu batezere Asanbladak, bata, propioki ekintza izendatu dezakeguna, kalera begira ekintza puntual izan direnak, eta bestea Asanbladan bertan, barrura begira egin diren debateak.
A: Lehenengotatik hasiko gara, ez? Ekintzak...
D.E.A.: Bi izan dira ekintza gehienak sortarazi dituzten gaiak edota arazoak, emakumeen zapalketa nabarmenkien agertzen dituztelako seguruenik, Abortoa eta Bortxaketak dira hain zuzen ere. Dibortzioa dela eta zenbait ekintza egin izandu da bainan ez besteen mailan.
A: Abortoaz eta bortxaketetaz zer?
D.E.A.: Abortoa dela eta mobilizazio frango ukan ditugu, emakumeak bere amatasuna nahi duenean erabili ahal dezan eskubidea erreibindikatuz, hala nola bere gorputzarekiko erabaki guztien jabegoa. Ekintzarik garrantzitsuenak Bilboko epaiketen inguruan sortu ziren eta oihartzun handia izan zuten toki guztietan.
Bortxaketei gagozkiolarik, denuntziak eta egiteaz gain kartelak eta pegatzera pasa ginen bortxatzaileen izen deitura eta argazkiak ipiniz paretetan jendearen aurrean salatuak izan zitezen. Garrantzitsuak izan ziren Errenderaia eta inguru horretan eman ziren bortxaketak zirela eta antolatutako ekintzak. Jende asko erakarri zuten. Hauetako batean "kalea hartu genuen gauez", Gipuzkoa guztitik etorritako emakumeekin, Gipuzkoako Asanblada guztiek hartu zuten parte horretan. Greba Orokorra ere egin zen...
A: Bortxatzaileak salatzeaz aparte beste era batetako ekintzak ere egin izandu dituzue. Baten bat jipoitu...
D.E.A.: Asko hitzegin da horrezaz Asanbladaren barruan. Konkretuki bi izan dira era honetako ekintzak. Behin Anoetako bati, bortxatzaile bati, ekin genion baina ez ginen jotzera iritsi. Besteari ordea, Oriokoari eman genion. Hura jo egin genuen.
(Hau dela eta, Asanbladen legalitateari buruz hasi dira esplikazioak ematen. Lokalak lortzeko, esatebaterako, legalizazioa eskatzen omen diete. Bainan legalizatuz gero mota honetako ekintzak...).
D.E.A.: Oriokoak denuntzia sartu zion Asanbladari, baina ezertan geratzen da hori, ez baitu Asanbladak entitate juridikorik...
A: Eta barnera begira ze lan egin ditu asanbladak?
D.E.A.: Alde honetatik bertan izandako debateak dira garrantzirik handiena dadukatenak, baina horietaz aparte eta batez ere nondik nora joan diren debateak ikusteko, interesgarria da sortu diren komisioak ikustea. Lanean jardun izan dira Leshianismo komisioa eta Koedukaziozkoa, baina gaur egun ez daude. Sexualitatea eta abortoaz lanean ari da beste komisio bat. Emakumea eta indarkeria gaiaz ere hor dabil beste bat. Azkenik, geu gaude hor, prentsa komisioa.
A: Emakumeetaz eta feminismoaz ari garela, ikusten da mugimenduak momentu indartsu batzu izan dituela, baina azken garai honetan nahiko krisisan edo dagoela ematen du, ez?
D.E.A.: Debate luze baten beharrean aurkitzen gaituk. Esango nikek, dio batek, debate batzu izan ditugula, baina eguneroko ekintzak direla medio itota aurkitu garela sakondu beharrezko zenbait puntu sakondu gabe utzirik.
Pertsonalki, dio beste batek, ikusi behar da zer suposatzen duen bakoitzarentzat feminismoak. Garbi dago kontradizio asko ematen dela geure artean. Seguruasko geuk planteatzen ditugun arazoak oso pertsonalak direlako, oso hurbiletik ukitzen gaituztelako. Hau da, feminismoa oro har familia eta parejaren aurka badago ere gutako asko eta asko bizi da familian edota parejan. Badago taldeko moral bat ta gero beste moral pribatu bat.
Nire ustez, hartu du hitza hirugarren batek, Asanblada beraren beste kontraesanetako bat zera da: emakume gehiengoaren biziera arruntetik urrun samar gabiltzala, gure artean ustez arazorik larrienak edo bizienak ikuitzen ditugu, baina ez denak, bestela emakume gehiago hurbilduko litzaiguke.
Gero badago beste arazo bat, dio ama batek bere haurraren bila aldegin baino lehen, feminismoaren printzipioak, edo mugak, ezartzeko daude oraindik, edo ezarri direnak aldatuz joan dira. Lehen esatebaterako ez zen amatasuna onartzen=Haurrik ezetz. Gaur berriz onartzen da. Eta horrela gauza asko dugu geure artean finkatzeko.
A: Barkatu, baina hau bukatu beharra dago. Zer lortu da gizarte honetan zuen eraginez? Aldatu al da zerbalt feministak burrukan ari zaretenetik?
D.E.A.: Maila legal batean baietz esango nikek. Zerbait lortu diagu, nahiz eta ez egon konforme ez dibortzio legearekin, ez PSOEren abortoari buruzko legearekin. Kalean aldiz igualtsu segitzen diagu. Emakumea zapaldurik dago kalera ateratzen den bakoitzean, bere etxean ere bai... Zenbat emakume dago bada ekonomikoki, sozialki eta pertsonalki duintasuna eta independentzia bat lortu duenik?
Aizan: «Emakume Erakunde Zabal Baten Bila»
AIZAN.- KASeko emakumetatik gatoz eta orain dela lau bat urte edo sortu ginen. Jatorrian bi eremu diferentatik gentozen emakume bildu ginen AIZANen: aurrena, KAS eta ezker abertzale inguruko taldeetan genbiltzen emakumeak, ikusten bait genuen ze nahiz eta ezker planteamendu batzuk ukan, emakumeen arazoa ikuitu gabe geratzen zela talde hauetan; bigarrena, bestalde batetik mugimendu feministetan artutakoak, ikusten bait genuen hauetan nahiz eta emakumeen problematika berezia ukitu ez zela kontutan hartzen ez klase, ez abertzale borroka.
A.- Osotasun baten bila zoazte beraz bildu zaretenean...
AIZAN.- Bueno, emakume talde bat oinarrizko gai baten inguruan biltzen hasi ginen, hau da, geure problematika globalki hartzen genuen, eta, ez gure herriak dituen arazoetatik kanpo. Orduan, "Zapalketa Hirukoitzaren" konzepzioaren arabera mugitzen hasi ginen.
A.- Zapalketa Hirukoitzarekin hiru bider zapalduta zaudetela agertu nahi duzue, ezta?
AIZAN: Bai. Alde batetik emakume bezala gaude zapalduta horrek dakartzan ondorio guztiekin; esaterako, lanaren banaketa seuaren arabera, etxeko lanak guretzat izatea, %80 batean haurrak egitera mugatuak izatea, eta sexu mailan pairatzen dugun zapalketa jasatea. Baina, bestalde, jasaten dugun zapalkuntza hori beste zenbait zapalketa batzurekin batera genituela ohartuak ginen, hau da, herri baten partaide bezala eta esplotaturiko klase batetako partaide bezala. Kontutan hartu behar dugu, ze nahiz eta kideak, familiak, lanak eta hezkuntzak gu zapaldu emakume bezala, horrezaz gain, Kapitalari asko interesatzen zaiola geuk geurean jarrai dezagun, zerbitzu sozial aldetik asko aurreratzen baitu gurekin, haurtzaindegi, langile komedore, garbiketa eta antzeko zerbitzutan. Gainera, guztiori gutxi ez balitz bezala, oso ondo betetzen dugu orainarteko eskema guztiak gure semeengan birsortzeko papera.
A.- Eta liburuxka bat atera zenuten horri buruz...
AIZAN.- 80.urtea zen gutxigorabehera, zapalketa hirukoitzaren inguruan bildu ginen, jaso genuen hori liburuxka horretan eta burruka nola planteatu behar genuen eta hasi ginen. Burruka era bat antolatzen. Horretarako beharrezko ikusi genituen bi gauza: bat, emakume erakunde bat ezinbestekotzat jo, eta, bi, emakume erakunde horrek ezin zezakeela herrian burrukan eta lanean ari diren beste talde, erakunde eta indarretatik kanpora egin. Ezinezkoa iruditzen zitzaigun Euskadi zapaldu batean emakumeak bere askapena lortzea, eta alderantziz, lortu ezinezkoa da Euskadi sozialista biztanlegoaren erdia baino gehiago zapaldurik jarraituz gero.
A.- Honen ondorio bezala KASeko emakumeak sortzea...
AIZAN.- Orduan, batzuk KASetik, besteak feministetatik baina hausturaren alde, hor bildu ginen KASen, KAS emakumeak bezala.
A.- Eta zenbat kanpaina egin zenituzten...
AIZAN.- Estatutuaren kontua zegoen orduan eta bere aurka egin genuen kanpaina KASeko beste erakunde guztiak bezala. Garai hartan baita ere, bortxaketa batzu eta izan ziren toki konkretu batzutan, hau da herririk abertzale eta iraultzaileenetan, guk, gerra bortxaketa bezala kontsideratu genituenak. Orduan ere beste kanpaina handi bat egin genuen horiek salatuz. Beste zenbait ekintzatan ere hartu genuen parte.
A.- Zer gertatzen da beraz KAS emakumetatik AIZAN sortzeko.
AIZAN.- Bueno, eman dezagunkrisis garai bat edo pasa genuela. Hau da, zapalketa hirukoitza zela eta, KAS barruan nola eratu behar ginen eta, feminista erakunde batek behar zuen autonomia zela eta, KAS barnean ze eratako harremanak ukan behar genituen beste taldeekin, eta feminista kontzeptua bera zela eta, gertatu zen krisialdi hau, eta hemen eztabaidak, dedateak, eta tirabira piloa izan ondoren argitzen doazkigu gauzak. Hortik abiatzen da AIZAN.
A.- Hortik abiatzen da, bai, baina zer nolako harreman mota daduzka orduz gero AIZANek KASekin?
AIZAN.- Bi gauza planteatzen genituen guk debate garai harrez gero. Lehenengoz emakume erakunde sendo bat antolatu behar genuela, eta orduan ez zegoen. Erakunde sendo bat KASen barnean integratzeko modukoa. Bigarrenik zera ikusten genuen ezinezkoa zela errorik gabe KASen integratzea.
Garrantzizkoena beraz erakunde sendo bat eraikitzea genuen. Horren arabera hasi ginen kalera begira lanean, artikuloak atera prentsan, agendak, liburuak... Kalera atera, hasieratik geneukan liburuxka hura birmotu eragin berriekin, material guzti hau jaso, landu, emakume erakunde bezala dadukagun oinarrizko material guztiori hartu eta hasi berriro ere herritara joaten, beste emakumeei zabaltzen... Horretan gaude orain.
A.- Ze ezaugarri lituzke erakunde feminista batek beste edozein erakunderen aurrean?
AIZAN.- Mugimendu bezala oso heterogeneoa da, era askotako emakumek hartzen dute parte bertan, eta, bereziki, nere ustez gauza aipagarri bat, mugimendu honek ez du liderik bertan parte hartzen duten emakumeak dira protagonistak gehienbatean. Modu eta maila diferentetan noski, beti daude besteak baino gehiago nabarmentzen direnak, baina emakumeen ihardunaldietan eta ikusten dena zera da, guztiak hartzen dutela parte debate eta eztabaidetan. Hori barruko jendeak arazoa bizi duelaren adierazgarri litzateke.
A.- Bada Zorroagako Ihardunaldietan jende guztiak komentatzen zuen, "jo, asko hitzegin da, oso ondo pasa dugu, baina ez da ezer atera".
AIZAN.- Ez dira ihardunaldi guztiak horiek bezalakoak izan, hor daude adibidez, Granada eta Leioakoak.. Gertatzen da mugimendua krisi garai batean kautsitzen dela egun, tranformazio garai batean. Une batez ereibindikazio giroa zen nagusi mugimenduan, horren aurrean emakumetariko batzuk, independienteek gehienbat, erreakzio bat izan zuten. Gehiago jo behar zela emakumearen identitatearen bila, pertsona mailan ukitu behar zirela gauza guztiak... Orain gertatzen da bi alderdiak jasoko dituen mugimenduaren bila gabiltzala.
Joxe MOLLARRI
20-23
GaiezGizarteaSektore bazEmakumeaTaldeakAizan
EgileezMOLLARRI1Gizartea
