«Xalbador» Filme Berria
Orain dela egun batzuk «Xalbador» filme ikusteko aukera izan genuen.
Filmee honek, beste askok bezala, bere eztabaidak sortuko ditu, egileek hartu duten bidea norbaiten gustokoa ez izatea gerta daitekeelako.
Bertsolari baten erritmoa (barne erritmoa eta bere bertsoen erritmoa) zinemara aldatzea oso zaila da, bi lengoaia ezberdinak baitira. Agian bilakaera horretan egonen da filmearen interesa (Xalbadorri buruz esaten zaiguna alde batera utzita). Hor dugu Xalbador zenaren emaztea filmea irekitzen eta ixten, bere senarraren ezagupidea eta heriotza nola izan ziren kontatuz, bere bizi ziklo guztia enmarkatuz.
Hor ditugu Urepelgo eliza, Xalbadorren etxola, botila, bakartasuna, etab. filmearen osagai bezala maila fisiko batetan, baina bigarren mailan, maila literarioan alegia, Xalbadorrentzat elemento hauek suposatu zutena ere ikus dezakegu. Maila ezberdin hauek dira filmea aberasten dutenak.
Hor ditugu ere sendikoen hitzak, Xalbadorren nortasuna adieraziz eta bertsolaritza ondo ezagutzen dutenen iritziak, Urepelgo bertsolariaren lan literarioa aztertuz.
Juan Migel Gutierrez-engana jo dugu bere lanak ekarri diguna hobe azter dezagun.
Nola sortu zen egiteko ideia?
Euskal bertsolaritzari dagokionez, nik hizkuntzaren ezezagupidearen arazoa nuen eta gainera Xalbadorrekiko interesa kanpotik etorri zitzaidan. Euskadira itzultzean, herbestean 9 urte bizi ondoren, kultur errealitatearekin izan nuen lehenengoetako harreman bat Xalbadorren heriotzak jendearengan eduki zuen eragina izan zen. Geroztik gogor eutsi nion ideia honi, tartean euskara pixka bat gehiago ikasten nuela, jendearekin kontsultatzen hasi nintzen eta azkenik pelikula hau egitea erabaki nuen.
Filmeak hasiera batetan, diptiko bat izan nahi zuen, bitan irekitzen diren irudi flandestarren antzekoa. Alde batetik Xalbador egonen zen, eta Mattin bestetik, bertsolaritza ikusteko bi era bezala, bakoitza bere ñabardura bereizgarriekin. Azkenean, ideia hau baztertu genuen, pertsonaia hauek, ondo sakondu nahi bagenituen, nahiko nortasuna eta interesa zutelako, indibidualki aztertzeko.
Bestaldetik, badago beste arazo bat horrelako hizkera bat zinemara transkribitzeko. Bertsoak, bere, badu bee iraupen konkretoa. Bertso osoa hartzen baduzu, 7 edo 8 minutu joanen lirateke eta honek filmearen erritmoa hausten dizu.
Ideia honetan oinarrituz, egia zen edo ez aztertzen hasi ginen. Ikustekoa da benetan nola bertsolariak ez dizkion eskuak ikuslegoari erakusten, eta hori egiten badu, keinuari laguntzeko izaten da, Baserri edo Mitxelenaren kasoetan adibidez.Eskuak atzean izkutatze hau aurpegiaren expresio bat bezain interesgarria iruditzen zitzaigun.
Horregatik interesgarria izanen zen filme bat beste ikuspegi batetik egitea: Bertsolari batekin egitea, eta ez bertsolari bati buruz. Hau da, bere bizitza jarraitzea eta bere sugerentziak onartzea, zerbait sortzeko bere laguntzaz.
Leoniren kasoan erroilu asko arodatu genuen, Xalbadorri buruz hitz eginez, eta interesgarriena beti kamaraz gogoratzen ez zenean azaltzen zen. Beste gauza bat da Leoni dituen xarma eta naturaltasuna.
Besteekin ezin genuen luxu hori onartu: Alde batetik, ekonomi arazoak zirela eta, eta bestetik beren eskuharmenak askoz teknikoagoak zirelako, eta denbora batetara egokitzea posible zelako. Gainera hizkera tekniko hori nahiko berezkoa da haiengan, Lekuonaren kasoan adibidez.
Bestaldetik bere zabalkuntzaren arazoa dugu, merkatal zinetoki batetan asimilagarria ez baita. Baina euskal telebistarako, adibidez, Super 8 eta bideoa oso material merkeak eta interesgarriak ditugu.
Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».
Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]
Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]
Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]
09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.
Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]
“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.
Xak eta Ekiza
Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.
-------------------------------------------------------
Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]
Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.
Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.
Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]
24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.
Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.
Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]
Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.
Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]