Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko apirilaren 19an
"burgoseko" bostekin, bruselasen
Hauteskundez biharamonean berria egon zitekeen: "Estrainatuak berehala etorriko ote dira etxera"? Espainol gobernuaren promesa edo holako zerbait bazen. Momentu batetan kanporatu berri diren gure gudariak Bruselasen bilduko zirela, bai Kopenhagen, bai Oslon zeudenak ere, eta Euskadirako bidea hartuko zutela uste izan zen. Juan Mari Bandres, senadore izendatu berria Bruselasera joan zen. Eta guretzat, aukera ona bihurtu zitzaigun ZERUKO ARGIAren irakurleentzako reportaje bat egiteko. Gau luze batetan bolantean joan ondoren,ekainaren 17ko goiz lainotsuan Bruselasen ginen.
Eta nahiz eta espero genuen berria ez gertatu, haraino joateak pena merezi izan zuen. Han dauden 5 lagunekin, Burgosko prozesoan hito bat markatu zutenekin, harreman hunkigarria izan genuen eta.
Ailegatu ginen egun berean Juan Mari Bandresek kazetaurreko interesgarri bat eman zuen Belgikako hiriburuaren kazeta erakunde internazionalean. Bertan hauteskundeak, eta gerokoa nolabait izan daitekeena adierazi zien han zeuden albistariei. Euskadiko Ezkerraren senadoreak hauteskundeak ez zirela erabat demokratikoak izan salatu zuen eta autonomiaren gaian argi esan zituen gauzak: "Egitekoa den espainiar konstituzioan puntu bat esigituko dugu: Espainia estatu plurinaaional bat dela espresuki aitortzea. Eta, hortaz, autonomi estatutoa, nazionala, eta ez erregionala izan behar da".
Kazetaurreko hortan, hain zuzen, gure bost gudari, eta harrez gero lagun eta adiskideak, ezagutu genituen. Mario Onaindia, Eduardo Iriarte, Jose Mari Dorronsoro, Xabier Larena eta Jokin Gorostidi -- azkeneko hau Itziar Aizpurua, bere emaztearekin zagoen -- kazetaurrean lekuko bereziak izan ziren.
Eta lehenbailehen argitu behar da espainiar periodikuetan argitara berri bat, alegia Madrilgo gobernuak bi miloi pezta eman ziela baieztatuz, erabat paltsoa dela.
Belgikako protestante Elizen Konfederazioaren laguntzaz, eta batez ere, Bruselasen eta inguretan bizi diren euskaldunen emankortasunari esker bizi daitezke.Belgikatik baino urrutiago daudenak berriz, askoz egoera larriagoan aurkitzen dira.
Gure ibilaldi honen laburpen gisa Mario Onaindiarekin izandako elkar hizketa eskaintzen dizuegu. Mario, Uriarte, Larena eta Gorostidiren izenan ere mintzatzen da. Eibartarra bera, gogoratuko zareten bezala Mario Onaindia, Burgosko proseso historikoan, "Eusko Gudariak" kantatzen hasi zena izan zen.
Eta bertan bere lagun prozesatuak segitu bazioten, gero berak hasitako kanta Euskal Her.ri osoak jarraitu zuen, zalantzarik gabe Euskadiko himnoa bilakatu arte. Mariorekin geundela 1970ko egun latz haietaz oraindik gogoratzen ginen eta hunkigarri, ia-ia sinetsgaitz, amets bat bezala zitzaizkigun gure aurrean Mario Onanindia eta bere lagunak. Ezpataren aurrean aditu zen irrintzia beraiena zen, baina orduan zabaldu zen oskorria, orain berriz zabaltzen denak ez bezalako zentzua zuen.
Marioren aitorpenetan bi gauza argi azaltzen dira: Euskadi eraikitzeko aukera daukagula orain eta ezker bat, ahalik zabal, indartsu eta antolatuena eratu behar dela, azkeneko 15 urte hauetako borrokari irtenbide historiko bat emateko. Lauron joera ez da definitiboa, barruan izan eta sortu zaizkien ideiak kanpoan gertatzen ari denarekin neurtu gabe bait daude.
Eta horretan planteatuak genituen problemei erantzun bat ematen saiatzen ginen. Baina gauza asko inkognitak ziren. Adibidez, nola erantzungo zion herriak gure prozesoari, hori ikusteko zegoen eta. Orduan, herriaren arantzuna ezagutzen eta guk aldez aurretik egin genuen lana, batez ere seigarren asanbladarako ponentzi eta txostenak, oso optimistak geunden gu gure juizioan bertan. Horrela gure lanari forma eman genion Burgoseko kartan.
Karta horretan oraindik planteatzen ari diren problema batzuei eranfzuna ematen zaie.Baian karta hau erdia bakarrik da. Guk egin nahi genuen ETA VI bezala... Bueno, hobeto esan, oraindik ez genituen ezagutzen "seigarrenaren " erabakiak. Bagenekien asanblada bat egon zela, eta momentu horretan barruko militanteekin sentitzen ginen. Problemarik handienak kanpoko jendearekin, exiliatuekin zeuden.
Bi tendentzi ziren. Alde batetik "handiak" gorpuzten zutena eta bestalde, Eskubi, bere "zelula gorriekin". Gure lan hura izan zen batez ere "handien"kritika. Baina orduan espero genuen handik denbora gutxitara edukiko genuela beharrrezko materiala Eskubiren tendentzia kritikatzeko. Eta hori organizazioaren barrutik. Organizazioa une harttan apurtzeko arriskuan zegoen.
Kontatu dudana abenduan, jauizioan bertan, gertatzen zen. Baina hurrengo urtarrilaren hamaikan zortzi edo hamabi lagun -- ez naiz ondo gogoratzen -- eraman ginduzten gartzela desberdinetara: Cáceres, Puerto de Santa Maria etab. Hortaz, guk Cáceres-en lan horrekin jarraitu genuen. Eskubik "Saioak" argitaratu zituen eta hoien kritika egiten aritu ginen lehenengo urtean. Gu sentitzen ginen ETA VI Edo zehatzago esateko, ETA "barruko" guretzat. ETA VI-garrenean oraindik gauza asko zeuden argitzeko militantziaren mailan. Troskismoa ez dut uste une hartan oso garbi ikusten zenik. Eta horrela esan dezakegu gure lana garai horretan Burgoseko kartaren bigarren zatia dela.
Handik aurrera, geroz eta berri gutxiago eduki genuen; familiakoak bakarrik etortzen zitzaizkigun eta organizazioaren problematika ideologikoa guregandik urrutiago eta konprenigaitzago bihurtuz joan zen. Eta gero, 72an edo hartzen genuen propaganda ez genuen ondo ulertzen. Garai hartan, hots V-garrena eta Vl-garrena berezi zirenean ikus genuen V-garrenekoak ez zirela Etxaberen jarraitzaile hutsak, bazegoen beste jende mota bat eta "Zutik"batetan irakurri genuen abertzale bat marxista izan zitekeela. Hori zen gure joera, gure postua eta orduan Burgosko espetxetik bidali ziguten, karta bat ia zeinekin geunden galdeginez: ia V-garrenarekin ala VIgarrenarekin. Gure erantzuna erabat radikala izan zen: beti egonen gara borrokalariekin eta ez momentu hartan estudiante taldetxo bat iruditzen zitzaigunarekin. Estatu aparatoaren kontra borroka'tzen zutenekin geunden, noski.
Gure postura garrai hartan zera zen: abertzaletasunarekin inola apurtu gabe, independentista eta borroka harmatuaren defendatzaileak izatea. Edo berdina dena, ETA V-garrenarekin. Gero p.m. eta m-ren arteko eztabaida sortu zenean egoera desberdina sortu zen. Espetxean, 11 eta 72-ean oso egoera larrian geunden. Ikusi genuen Vgarren Asanbladatik erori arte eramandako lana eta Burgosen bertan definituak borroka aurrera eramateko ez zela jarraitzailerik eta organizazioa troskismora zihoala. Oso desmoralizaturik segitzen genuen prozeso hori, oso kezkati. Horrela iristen da bereizketa berri hori: p.m. eta m.-al zatitu egiten dira. Baina nahiz eta barruan informazio gutxi izan, berehala konturatu ginen ez zela lehen bezalako eztabaida ideologikoa alor barean bi mota organizatibo-taktikoak planteatzea baizik. Horregatik ez ginen deliberatuki posizionatu. Nola eraman behar den borroka bada, hala ere, konponente politiko bat, bainan ideoligiko aldetik ez zetorren problema handirik, baizik eta ETA beraren experientziatik. Bainan posiziorik ez hartu arren, gu laurok hurbilago geunden p.m.-engandik m-engandik baino. Eta hortaz, gero p.m-ek alderdi politiko bat egin nahi zutela jakin genuenean interes haundiaz segitu genuen hori,hurbiletik segitzen saiatu gara, baina zuzenki parte hartu gabe. Gure artean, bai, zer edo zer diskutitu dugu, baina organizazioarekin harreman gutxi izan dugu. Horren ondoan, zeinekin gauden galdetzen digutenean beti esaten dugu "ezker abertzalearekin"gaudela, noski, eta horren barruan, EIA-rekin edo hobeto adierazteko, EIA-k izan nahi duenarekin. Halaz ta guztiz, hau ezin da oraindik definizio bat izan.
Sozialisten artean ikusi da Euskal Herrian Aldendi sozialista bat egin nahi zutenek, sozialismoa gaurko Europako sozialdemokraziatzat ulertuta, ez dutela antolmen eta ahalmenik PSOE bati konpetentzia egiteko. Eta horrela PSOEk, duela hinzpalau urte gure herrian ia esistitzen ere ez zenak, marketing edo metodo propagandatista on baten bidez, hutsune hori bete du. Hain zuzen, PSOEk Euskal Herrian hartu duen arrakasta harriganiena izan da nere iritziz. Hori, jakina, ez da definitibo, baina toki hori bete nahi zuten beste taldeak pot egin dute.
Eta azterketa honetan gelditzen zaigun azkenekoa ezkerraren alorra da.Nere ustez, Euskal Herrian eraman den borrokarengaitik definitu gabe zegoen, oraindik zer zen ezker-muturra edo "extrema izquierda", eta zer ezkerra.
Bere aldetik, PCE-k, PSOEnn antzeko politika bat eraman du: erdiezkerra "centro izquierda edo. Eta aspalditik gainera, azken urte hauetan greba politikoak suntzitzen eta abar. Hortaz, Euskal Herrian, leku hori betetzekozein zuen bokazioa ikusteko zegoen. Hauteskundeak eraman dituzten eran eta emaitzetan zerbait ikus daiteke. Eta erabat interesgarria deritzat lehenengo aldiz Euskadin euskal ezker bat sor daitekeela ikustea. Batez ere, Errepublika garaietan zegoen dikotomia hura (abertzale eskubitarra/ ezkerra - espainolista) apurtzeko orain daude inoiz baino posibilidade gehiago.Ezkerra eta euskal ezkerraren artean bereizketa badago eta hori derrigorrezkoa da. Eta hemmendik aurrera ezkertiar politika bat egin dezaketen taldeak, batipat duten duten historiagatik, ezker abertzale bat eratu lezakete, orain arte ezina zirudiena
PCE-ren porrota ulertzeko bi faktore azter daitezke:alde batetik, beraren abertzaletasun eza; eta bestet, bere praxis politikoa azken urte hauetan. Bi hoiek elkartu dira eta gertatu da gauza bien porrota. Erdi-ezkerra jokatuz eta iniziatiba edo aurrerantzia guztia borrokan, galduz emaitza hori jaso dute
Eta batez ere oso inportante deritzat porrot hori, hor galdu dituzten indarrak abertzaletasunera pasatzea. Horrek zerbait esan nahi du.
Argi da lekurik badagoela erakunde ezkertiar batentzako. Azkeneko garaietan bat egon beharrean bi edo hiru eta gehiago egon dira. Eta esaten didazun batasun hori lortzeko zaila da, ezina esanen nuke, konberjentzi baten bidez egitea. Denok mahai batetan eserita eztabaitan, gure artean dauzkagun diferentziak agertuko dira berehala. Ez dakit zer egin daiteken politena edo onena hori eskuratzeko baina nere inpresioa da dinamikan talde bat predominante bezala agertuko dela, eta beste taldeak definitu egin beharko direla, bai ezker muturrera, bai eskubira, edo bestela, alderdi dominante honek bereganatuko ditu. Horrek ez du esan nahi prozeso hau, adierazi dudan bezala, hobea denik, baina halaz eta guztiz gauzak horrela joanen direla uste dut, batez ere KAS-k berak egin duen porrotarengatik.
Parte hartze oso positiboa izan da, botoak, senadore eta diputadoak atera ditulgulako. Eta ez horregatik bakarrik. Baita ere gure indarrak nolabait kontatu ditugu. Jende askok uste zuen ekainaren 15ean histoiria bukatzen zela, eta horrela angustia bat edo holako zerbait egon da: orain demokrazia burgesa dago eta ez gara lehengoak. Beldur hori egin da, zenbait pertsonengan. Eta besteengan, gu beraien artean, ez zegoen beldur hori. Guk argi eta garbi ikusten genuen egoera aldatzen zela, eta beste borroka mota bat planteatu behar eta kitto. Euskal Herriaren problemak irauten dute eta eraiki behar dugun Euskadirentzako ez dago zalantzarik egoera berrian planteatu diren mota asko aberatsagoak izanen direla orain arte planteatu behar izan diren baino.
Orduan hauteskundeak iristen dira eta horrelaxe aurkezten dira. Eta guk botoa ematea ez da Suarez legitimatzea eta demokrazia dagoen bezala onartzea. Suarezen legitimazioa iuan Carlosek jarri zuena da; Juan Carlosena, berriz, Francok jarri zuena; eta Francorena, azkenean, gerra irabazi zuelako. "Hauteskundeetara joatea Suarezen legitimazioa da"esateak, ez du zgntzu asko. Hori Suarezek nahi lukeena besterik ez da. Baina Suarezek badaki, ongi jakin gainera, hori ez dela egia. Eta bestelako planteamenduak gurekiko tranpa izugarria izan daitezke.
KASek apurtze edo rupturari aukera bat eman zion. Bainan hori ez da ematen. Eta hor dago kakoa. Historia ez daiteke bi zatitan banatu. Faszismo eta demokraziaren muga ez dira bat-batekoak, transizio antzeko bat da. Eta bestela egitea idealista samar izatea da. Nahiz eta faszismoak eta demokraziak elkar ukatu, hemen ez dugu ahaztu behar boterean dauden pertsonak, berdintsuak direla.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Josune Azurmendi
#2
Jon Azkune Torres
#3
El Salto
|
Raquel Andrés Durà
#4
#5
Asier Etxenike Ugarte
Azkenak
2024-04-21
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"
Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]
2024-04-21
Iker Iraola Arretxe
Gipuzkoa: Biren arteko jokoa
Eguneraketa berriak daude