Kura-Laikua Mintzo


1977ko maiatzaren 29an
Benigno Baskaran, Gipuzkoako "Federación Socialista"-ko lehendakariari elkarrizketa
Kura-Laikua Mintzo
1916ko urriaren 29an, Eibarko sozialistek beren lehen "Casa del Pueblo" inauguratu zuten, herriko lekurik ederrenean. 61 urte geroago, maiatzaren 21ean, bigarrena eraiki behar izan dute, toki apalago batean.
Bi fetxatan presente egon den gizonak hitzegiten digu gaur. Benigno Baskaranek edozenbat dato eta xehetasun eskaintzen digu, kontu kontari, gertakariok bezpera gauekoak balira bezala.
Benigno, Gipuzkoako "Federación Socialista"-ko lehendakari dugu. Eibarko sozialista zaharren prototipoa, euskaldun arrunt, maliziarik batere gabekoa. "Federación Socialista" hori zer den galdetu diogunean, "gure Buru Batzarra" erantzun digu lasai asko. Bestalde, Benigno Baskaran, Eibarko "kura-laikua" da azken 25 urteotan.
Elkarrizketa "Casa del Pueblo" berrian egin dugu, San Andres parrokia ondoko I. Anitua kalean. Planta berriak 175 m2 ditu. Bertan kokatuko dira PSOE, UGT eta "Juventudes" etako bulegoak. Horrez gainera, biblioteka batek, batzarre gelak eta tabernak osatzen dute sozialisten batzoki berria.
Egun handia da Eibarko PSOE-koentzat. Euskal Herriko lau herrialdeetako ordezkariak bilduak dira bertan. Bertara etorriak dira ere, Enrique Mujika, "Txiki" Benegas, Nicolás Redondo eta beste hainbat.
-Zer gogoratzen duzu "Dasa del Pueblo"-ren lehen inaugurazio haretaz?
- Ni 1908urtean jaioa naiz, eta "Casa del pueblua" inauguratu zen egunean 8 urte baino ez nuen. Nere aitaren eskutik joan nintzen. Gerora jakin izan dudanez, Leon Jouhaux, Indalencio Prieto eta Akilino Amuategi sozialistek hitzegin zuten. 800m2 adinako planta bat zen. 235.000, pta. kostatu zen, orduko pezetak, jakina.
- Aita ere sozialista zenuen, orduan?
- Bai, bai. Nere aita Eibarko lehen sozialistenetako bat zen. Baserritarra bera, "Sumendixa" baserrikoa. Gure sozialismoaren sustraiak baserrietan aurkitzen dira.
- Noiz afiliatu zinen zu?
Hamazazpi urterekin "Juventudes Socialistas"etan sartu nintzen. Dirutzain, eta lehendakari ordezko izan nintzen. Gero, Metalurgi Sindikatuko lehendakari. Bimila afiliatu genituen. Eibarko sindikaturik nagusiena. Zenbait urte lehenago, 1920an., sozialistok erabateko nagusitasuna lortu genuen hauteskunde munizipaletan. Garai haretan "Adelante" astekaria ateratzen genuen. Nazionalistek, ostera, "Jaiki" izenekoa.
-Non zinen zu errepublika atera zen egunean?
- Untzagan, jakina. 1931ko apirilaren 14ean zen. Goizeko Setarako "Casa de Puebluan" ginen, eta 7tan Untzaga plaza erdira atera ginen. Hamar sozialistak, zortzi errepublikanok eta nazionalista batek osatu zuten udala.
-Gero gerra...
- Ez, ez. Gerra aurretik gauza asko pasatu zen. 1934ko urriaren 5ean eraso harmatua egin genuen. Eskuindarrak gobernuan sartu ziren, baina konstituzioa defendatuko zutela zin egin gabe. "Juventudes"-etakoek, partidoa eta UGT, errepublika saibatzera atera ginen. Greba orokorra egin genuen. Ondorioz, gure arteko 167k Iruineko kartzelan amaitu genuen. 64 zigortuak izan ginen. Biri heriotz-zigorra eman zieten. Neri 25 urte leporatu zizkidaten.
-Noiz arte?
- 1936ko otsailaren 16an kaleratu ginen. Espetxean ginela hauteskundeak irabazi genituen, eta amnistiaz atera ginen.
-Eta gerran?
- Uztailaren 18an gerra atera zen. Lehenengo herrian geratu nintzen, hainbat postutako arduradun. Gero frentera, harmamentuko Aide-Teniente izan nintzen. Eibartar asko egon gienen departamendu haretan. Prietok eraman gintuen, guk harmak ezagutzen genituela-ta.
-Noiz geratu zinaten "Casa del Pueblo"-rik gabe?
- Gerra denboran bonbardeatu zuten. 1937ko apirilaren 20an. Gero, gerra ostean, ez genuen itzultzerik izan. Kendu egin ziguten, ohostu. Hala ere, ez dugu berreskuratzeko itxaropenik galdu.
Oraindik PSOE-ren jabetasuna Bergarako Jabego Errejistroan irakur daiteke.
-Noiz hasi zen gerra osteko mugimendua?
- Sozialistok berehala hasi ginen. "Juventudes"etakoak, partidokoak eta UGT-koak, guztiok elkarrekin, klandestinitatean ez zegoen beste modurik eta. 1950 urtean 23 erori ginen eta Manzanas-en eskutik pasatzeko aukera izan genuen.
-Eta noiztik ari zara "kura-laikua"renak egiten?
- Nere aita zen kura-laikua. 1952 urtean hil zen, eta nik egin nion azken sermoia. Uste izan nuen, bizi guztian gauza bera egin zuen gizonak beste horrenbeste merezi zuela, bere azken orduan. Geroztik, nik bete izan dut zeregin hori azkenengo 25 urteotako entierru zibiletan.
- Zergatik horrelako demostraziorik?
- Bueno, guk beti praktikatu izan dugu laizismoa. Nik uste dut Elizak kulpa asko duela. Guk burrukan ihardun izan dugun bakoitzean, beti topatu izan dugu eliza jauntxo eta kapitalisten alboan. Jauntxokeria hoien kontra egiteko orduan, eliza aurkitu dugu haien laguntzaile. Honek eragin zigun diferente egin beharra, eta beste hainbat gauzaren artean entierruak apaizen laguntzarik gabe egitera.
- Gaur egun gauzak aldatuak dira, ordea. Nola ikusten duzu soziatismoa Euskal Herrian?
- Gauzak aldatzen doaz. Beti aldatuz joan izan dira. Sozialismoaren historia zaharra da Euskal Herrian. 88 urte dira bandera gorriak kaleratu genituela. Igeldoko azken kongresoan "Partido Socialista de Euskadi" eratu genuen.
-Eta zer alde ikusten duzu lehengo eta oraingo gazteen artean?
- Nik zer esango dizut bat. Hori inork ez daki oraindik. Hori urnetan ikusiko dugu.
- Anekdotaren bat izango duzu honenbeste urtetan...
- Anekdotak asko, eta eibartarren artean gehiago. Bat kontatzekotan, 1949 urtean, "Casa-de-pueblua" bota zutenean, Madriletik etorri zen "Frente-de-Juventudes"-eko jendea, Moviementoko "Casa Sindicala" egiteko. Han bildu ziren Untzaga plazan arkitektuok, aparajadoreak, falangistok eta beste, notarioaren inguruan. "Casa-Sindical "a zuzenean egiteko, atzekaldean dagoen panaderuaren lurrekin permuta bat egin nahi izan zuten. Alde batetik kendu eta beste batetik eman. Panaderua oso larri zegoen halako jendearen aurrean, eta bildur zen ezetza esateko. Halakoren baten bota zuen euskaraz: "Nik ez dot sozilistekin permutarik egin nahi. Gero bueltia etorri leki, eta ez dot hasarretzerik nahi". Madrilgo jendeari itzuli zitzaion erdaraz, eta notarioak esan zuen: Pues tiene razón". Horixe bai, arrazoi zuela!

Eibarko "Casa-de-pueblua".
Benigno Baskaran-eskubitara- Enrique Múgica eta Felipe Gonzálezekin.
10, 11

GaiezGizarteaIdeologiakSozialismoa
PertsonaiazBASKARAN1

Azkenak
2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]


EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Eguneraketa berriak daude