Lehengoa gaurkotuz

1977ko maiatzaren 01an

Joxe Mari Telleria pintoreari elkarrizketa
Lehengoa gaurkotuz
Joxe Mari Telleria Segurako bere estudioan aurkitu dugu. Liburuz eta koadroz inguraturik, hauen artean Lantzeko Ihauteriei buruzkoak, soka-tira...
Goi aldean dauden lehioetatik mendiak ikusten dira. Berde-urdinxka bustiz ageri dira guar. Ostiral santua da eta arratsaldean txistua jo behar du Telleriak Goiherri aldean hain ezaguna den Segurako Joxe Mari Telleria Segurako bere estudioan aurkitu dugu. Liburuz eta koadroz inguraturik, hauen artean Lantzeko Ihauteriei buruzkoak, soka-tira...
Goi aldean dauden lehioetatik mendiak ikusten dira. Berde-urdinxka bustiz ageri dira gaur. Ostiral santua da eta arratsaldean txistua jo behar du Teleriak Goiherri aldean hain ezaguna den Segurako prozesioan. Hitz gutxiko gizona, beste hainbati bezala bere obrak esplikatzea gustatzen ez zaion arren, poliki-poliki bere lanaren berri emango digu.

- Duela hamabost urte hasi nintzen pintatzen. Ez, ikasteko ez dut inorekin harreman zuzenik ian. Beti ikusi, irakurri egin dut. Familiaz musikan bai, baina pinturan ez dut aurrekorik inor izan.
Lehenengo paisajeak hasi nintzen pintatzen, geroz eta gehiago sinplifikatuz. Horrela abstraktora iritsi nintzen. Hango esperientzia jasoaz figuratibora itzuli naiz berriro. Oso- kolor'e gutxi erabiltzen dut; gehiena hemengo paisajearenak, berdea eta urdina. Itsasoa ez, ez dut inoiz pintatu. Egungo estilo hau realismo berrian sartuko litzateke. Teknika fotografiatik dibujatzea da.
- Bilakaera hau 1960-76eko "Lurra" se riean, 1975-76eko "Atzo "n eta, azkenik, Lantzeko Ihauteriak gaitzat dituen sailean konkretatu da.
- Estilo honekin "Atzo" seriea pintatu nuen lehendabizi, mende honen haserako gaiak hartuaz : lur langintza, saskigintza, alpargatagintza, herriko agintariak -alkate, konzejalak, apaiza...-. Argazkietan aurkitu ditut datorik zaharrrenak. Gure izatea nola joan den galduz agertu nahi izan dut.
Aurpegirik gabe, erropak, jarrerak, pintatzen ditu Telleria. Kolorez lagundurik, hoiei balio berezia ematen die, joandako garai hura gaurko begiz adieraziz. Javier Serrano kritikoak honela zioen serie horretaz: "Creo gue el gran mérito de José M. Telleria es haber dado en principio cn la clave de un milagro tanto tiempo esperado: hacer pintura vasca, dar a esta pintura las caracteristicas más genuinas de auténtico "arte popular" y (aquí aparece que llegamos al límite de lo imposible) realizar todo ello dentro de una estilística estrictarnente contemporánea.
- Lantzeko ihauterietara ohitura zahar bat ezagutzeagatik joan nintzen; ikusi nuenean, pintatzeko gogoa sortu zitzaidan. Gain'era, nola erropak bakarrik ari nintzen pintatzen, oso egokia iruditu zitzaidan. Iaz hasi nintzen lan honetan eta oraindik egin berriak ditut koadro batzu gai beraz.
Lantz festa bezala baino gehiago, euskaldunen izatea sakondu nahiaz hartzen dut; lehendik, gure izate gehiago genuenetik datorren ohitura zahar bat bait da.
Juan San Martinek (Donostiako HOJA DEL LUNES, 1977-II-28) Telleriaren etnografia lana azpimarratzen du Lantzeko ihauteriei buruzko sailaren kritikan:
"Etnografia gaia, bai. Baina oraindik bizirik den etnagrafiatik haitu ditu Telleriak gaiak.
Izan ere, artistak kronikagile izan litezke, edo izan behar dute. Galzorian badaude ere, oraindik aurkitzen dugun bizitzatik ari zaigu".
"Bakardadea maite du" zioen Joseba Intxaustik Joxe Mari Telltriari buruz. Eta hala izan behar du:
- Nere lana egiteko herri txiki batetan bizitzea bentaja da; promozionatzeko z zailago beharbada, baina orain ez dago distantziarik eta...
Dena dela, inguran irtetea, obrak erakustea, hain zaila ez bada ere, Barcelonara eta iristea bai.
Hala izanik ere, Barcelonan aurkeztu du bere lana Telleriak, baita Mallorcan ere, euskal pintore sail batekin batera. 1963an bere herrian lehen erakusketa azaldu zuenetik, Hego Euskadiko hiriburuetan eta zenbait herritan -Beasainen, Tolosan, Bergaran, Durangon...- agertu da. Baina salmenta ez da erraza:
- Pintura dirudunen esku dago ; pintoreak koadro bat saltzeko hamar egin behar baditu, langileak ez ditzake eros, noski. Eta estiloak badu zerikusirik ; jendea ez da ausartzen era berriko koadroak erostera.
Hau neurri batetan bizi dugun kultura eskasiak kausatzen du, dadarik gabe:
- Bai pinturan eta baita musikan ere, inpresionismoan geldituta gaude. Ez zaigu erakutsi, orain hasi gara pixka bat ikasten. Txikitandik irakatsi behar litzateke pintura, beste asignaturak bezalaxe; behin BUPera iritsiz gero edo, espezialistak behar lirateke. horretarako. Eta herri osoan artean zabaltzeko berriz, bide bat zera litzateke museoo antzera lokalak jartzea, egun Euskal Herrian egiten den arteaen erakusketa bezala; artista bakoitzak lan bat edo bi utziko lituzke depositoan, eta estiloz aldatuz gero, koadro horik ere aldatu. Beasainen bazen horrelako zerbait egiteko asmoa.
Telleariaren bigarren arfizioa -edo pinturan prafesianalizatu dela kontuan harturik lehenengoa- musika da. Bi aktibitateak desberdinak diren arren, elkarren artean influentzia izan dezaketela dio. Honi buruz zera kontatzen digu, Donostiako "Club Catalina de Erauso" delakoan, bere lanen azterketa egiten ari zirela, haien egilea musikoa zatekeela konklusiora iritsi zirela.
Txistuaz aparte, organoa ere jotzen du Telleriak. Pintatzerakoan ere musika jarrita aritzen omen da ia beti; klasikoen artean Beethoven eta Mozart eta oraingoetan Ganzález Acilu eta Bernaola ditu gogozkoenak.
Txistua berritzea beharrezkoa iruditzen zaio, eta ez bakarrik silbote haundiaak eta eginaz: abangoardiako konpositoreak txisturako obra berriak egin behar lituzketela dia, "konposizio aldetik oraindik klasikotasunean iarritzen bait gara".
ELIXABETE GARMENDIA
34, 35

GaiezKulturaArteaPinturaPintoreakTELLERIA1
PertsonaiazTELLERIA1
EgileezGARMENDIA3Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

"Badira hartzea merezi duten arriskuak, genozidioa gelditu behar dugu"

Zigor Olabarria Oleaga

EAJk Mundakako bere alkatea presionatzen zuen, udaleko idazkariaren gainetik aritzeko

Xabier Letona Biteri

Sionismoaren kontrako juduak jazartzen ari dira Alemanian

Gedar

PPk euskararen irakaskuntza presentziala ezabatu du Valentzian, EAEko hauteskunde kanpaina betean

El Salto | Raquel Andrés Durà

Pradales kolpez kolpe

Ahoztar Zelaieta

Azkenak

2024-04-22 | Garbiñe Larrea Iturralde

Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]

2024-04-22 | Eneko Bachiller Otamendi

Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]

2024-04-22 | Jakoba Errekondo

Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.

2024-04-22 | Garazi Zabaleta

Txaramela

Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]

2024-04-21 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

'Cristóbal Balenciaga' telesaila

"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]

Eguneraketa berriak daude