Karlos Otegi. Pertsonaia Euskal Nobelagintzan


1977ko martxoaren 13an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Karlos Otegi Pertsonaiari elkarrizketa
Karlos Otegi. Pertsonaia Euskal Nobelagintzan
Mixiolari izan beharraren beharrez eta ordena bakoitzak bere mixio lurrak landu nahiaz erdarara jo du talderik abertzaleenak ere. Aldi batean gairik interesgarrienak euskaraz idazten ziren. Orain aldiz erdaraz hasi zaizkigu saiakera librak egiten. Talde abertzaleen mitinak, agiriak, aldizkariak, liburuak eta abar ez dira ispilurik onenak.
"Pertsonaia euskal nobelagintzan" gaia aztertu du Karlos Otegik. Euskaraz idatzi eta egin dena aztertzeko garaia badugu. K. Otegi ez da lehenengoa, azkenekoa ere ez dadila gerta.
- Liburu hau aspaldi idatzia al duzu? - Liburu hau tesina bac cla. Donostiako EUTG "Filosofia y Letras"kok-asketak bukatzerakoan, beste lagunek bezala, Ikerketa lan bat presentatu behar izan nuen Deustoko Unibertsitatean. GERO Argitaldariari interesgarria iruditu zitzaion ncre lan hori eta argitaratzeko eskatu zidan. Horrela ba, orain azaldutako liburuak, orain dela hiru urte edo egindako lana dak.ar. Erderaz egina zegoen, tribunalean aurkezteko. Dionisio Amundarainek euskaratu du, zehatz eta garbi.
- Tesina egiteko edozein gai aukera daiteke, zuk euskal literaturara jo zenuen.
- Euskal literaturaren arloan aukeratu nahi nuen analisisarako gaia. Alderdi bat baino gehiago azter nezakeen gure literaturan. Beraz, gaia ondo zehaztu eta mugatu egin behar nuen. Aukeraketa, euskal literaturaren sailen artean nobelaren generoa hautatuaz, hasi nuen. Nohelari buruz lan kritikoren eskasian geundelarik, arlo honctan zertxobait aportatu nezakeela iruditu zitzaidan.
Halare, lanean hasi baino lehenago, bestc aukeraketa batzuek egin behar izan nitucn. Nobela landa oso zabala da. Nobela batetan aldcrdi ugari azter dezakcgu. Filma batetan, pintura batetan edo doinu musikal batetan bezala. Eta nobclarcn barruan, pertsonaia aukeratu nucn. Pcrtsonaiarcn esl utik, nobelaren osakai nagusienetakoa zenez gero, nobelaren egituran, nobclarcn barne eraketan bide zuzenetik sartu ahal izango nuela pentsatu nuen.
- Pertsonaia euskal nobelan aukeratu zenuen, baina zein nobeletatik? - Gaia erabakirik; nuen: pertsonaiaren tratamendua euskal nobclan.G'ure litcraturaren nobelak irakurtzen hasi nintzen. Hirurogeiren bat dira. Ez nituen denak irakurri. Gehienak bai, eta garrantzitsuenak dcnak. Puntu honetara helduz gcro, beste aukcraketa bat egin beharra zegoen. Nobelen artean, pertsonaia aztcrtzeko, adierazgarrienak, egokienak zirenak hautatu behar nituen. Azkenik, Agirreren Garoa, Txillardcgiren Leturia-ren egunkari ezkutua, Lertxundiren Ajea du Urturik eta Ugaldercn Itsasoa ur-bazter luzea da aukeratu nituen. Nobcla hanctako bakoitzak, pcrtsonaiaren tratamenduan, urrats bat, pauso bat agertzcn zuen. Horrcgatik aul eratu nituen. Nobclarcn barruan bcste punturen bat aztertu nahi izan banu, dcnboraren tratamcndua adibidez, bestc nobcla batzuek aukeratuko nituzkecn. Aul'erakcta honek ez du esan nahi nobela hauk baliotsucnak dirciiik. Nerc iritziz, lau nobela hauk, oso c okiak clircla pertsonaiarvn analisisa cgitcko. ltcsterik cz. Honck cz du esan nahi, gainontzeko idazleek, aulkeratutako hauek baino balio gutxiago dutenak.
- Martin Ugalderen nobela gaztelaniatik euskarara itzulia da.
- Bai. Martin Ugaldcren nobelan korapilorik badagocla,ezin ukatu. Itsasoa ur-bazter luzca da gaztelaniaz idatzia izan zen lehencngoz, eta cra honetan literatur txapelketetara aurl eztu. Ikuspegi honctatik, diskutigarria da nere aukeraketa. Baina, esan beharra dago, argitaratu, nobela hau eusk.araz argitaratu zela aurrena. Honetaz gainera, orain dela bi edo hiru urte, lan hau egiten ari nintzela, hauxe zen hain zuzen, pertsonaiaren tratamendu mota berri bat, pertsonaia babcsgabea alegia, agertzen zuen nobela bat aukeratuko nuke, percsonai mota hau analizatzeko. Azken urteota» publikaturiko zenbait nobelatan ageri bai~ da pertsonaia habesgabca. Ikus bcstela, Patri Urkizuren Sekulorum sckulotan, Atxagaran Ziuateaz...
- Zure azterketatik zer-nalako ondorioak atera dituzu?
- Egindako analisisaren ondorio »agusiena hauxe dela uste dut; pertsonaiarcn tratamenduan prozeso bat nabari daitekeela.Garoa-ren pertsonaia, Joancs iraunkorki eraikia dago, segurua da, ondo f'inkatuta ageri da. Leturiak, zihurtasun, sendotasun hori, hautsi egiten du, cta existcnzial prolcmatika batetan rnurgildurik dakusagu. Halare, prolcmatika hau, oraingoz, pertsonala da. Leturiaren egundarian pertsonaiak cz du, nobelaren barne eraketan bere garrantxia galdu. Urturi ez da jadanik. pcrtsonaia indibiduala. Prozeso honetan pertsonaia Jdesegiten doa cta nobela honctan, pcrtsonaia kolektiboa bilakatzen da. Azkenik, Itsasoa ur-bazter luzca da-n, pcrtsonaia babesgabca, pcrtsonaia baztcr utzia ageri da. Sitstrairik ez du, karaktcrizazioa Falta zaio, norbcratasunik gabc da o cratua. Hitz batean, pcrtsonaia itzaltzcn, barrciatzen, puskátzen desegiten doa nobclarcn barne egituran. Eta prozeso hau, gure herriaren barruan pcrtsonak daramaii prozesoaren isladura bat da. Jokaera kolcktibora goaz. Pertsona berc nortasuna, bere jabetasuna galtzeko arriskuan dago. Sozial eta pcrtsonak balioak lotzean dago kakoa.
- Azterketa osoa al da?
Ez da erabateko analisisa. Dato batzuk, aportazio batzuk dira. Analisisa jarraitzeko elemendu batzuk dira. Diskutigarriak noski cta aztcrtu, zahaldu cta sakondu cgin behar direnak.
-Nobelen zerrenda ere sartu duzu liburuaren barruan.
- Liburarcn cranskinean, gaur arte argitaratu dircn nobelen aldi-aldiko zcrrenda czarri dut. Zcrrcnda hori cgitcko crabili dudan Kriterioa cz da beharbada oso zchatza izan. Halako zerrenda horretan aurkczturiko nohela guztiek badutela arrazoi scndoren bat zerrenda horretan egoteko uste dut. Nobelaren generoa oso zabala dela, bcrriro esan beharra dago. Kontakizun mota ugari aurki daiteke. Dena dela, hor eskaintzen dut material bat, norbaitek ezagutu eta analizatu nahi badu,
- Euskal literaturgintzak geldi aldia edo gelda aldia duela dirudi.
- Literatura sortzen jarraitu behar dugu. Kreazio berrien beharra dugu. Lan kritikoak ere egin behar ditugu. Gure literatura aztertu eta ahal izanez gero baloratu. Honek, guzti honek, azpiegitura kultural bat cskatzen du. Sortzaile berriak potentziatzen dituzten ikastolak, irakurlegoa zabaltzen duen alfabetatze eta euskalduntze kanpainak, gau eskola, euskararen koofizialitatea, komunikabideetan euskara erabiltzea, gurc gizarteko kontraesanek, analisis sakonak, gurc literaturaren espresiobide berriep bilaketak, e.a. hauk dira, gure litcratura indartu eta berritu dezaketenak
36

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakOTEGI1
PertsonaiazOTEGI1

Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Eguneraketa berriak daude