Jon Etxaberen Arrakastaz

1977ko otsailaren 20an

Jon Etxaberi elkarrizketa

Santuari Del Miracle Euskaldunon Bisitaleku
Jon Etxaberen Arrakastaz
Jon Etxabe kurtsoko mutil jator eta bihozperak 8 urte daramatza giltzapean. Zamorako espetxean egin zituen 7 urte. Geroztik Santuari del Miracle deitu monastegian dago. Urte okerragoak pasa zituela eta, pozik dago orain.
Baina bera baino okerrago bizi diren borrokakideez kezkatzen da. 8 urte luze itzalean eta hala ere ez du etsi Jon Etxabek.
Hain mutil ona zena honela "okertzeko" zer geratatu ote zitzaion galde dezake norbaitk. Bera ezagutu eta ondo ezagutu genuenok,aldiz,hauxe galdetzen dugu: "Jon Etxabe giltzapera daraman gizartea, nolakoa ote da?"
- Monastegi honetan noiztik zaude, Jon?
- 1976. martxoaren 26an atera gintuzten Zamoratik. Julen Kalzada eta ni biok bakarri geratu ginen azkenerako. Barrutik sarez itxitako jecp batean biok sartu elkarrik loturik eta Carabanchel-a eraman gintuzten, beste bi jeep-ek eskoltaturil .Arratsaldca eta gaua han pasa genituen, bakoitza bere gclan, elkar ikusi gabe. Hurrengo eguncan Sagunto ondoko Giletcra eraman zutcn Julen; ni, berriz, hona ckarri ninduten.
Espektalularra zen hura. Ikustekoa.Hemczortzi jarlekuko autobusa nuen neretzat bakarrik. Burdinezko bi sare aldiz estalia, eskuak loturik, metralletadun bi goardazibil ondoan eta bi jeep, bata aurretik, bestea atzetik. Mitoa? Beldurra? Buruzpide desberdina?
Martxoaren 27an hcldu nintzen ber.iz.arratsaldean, goardazibil mordo batcz iiiguraturik. Gcroztik hcmen nago.
- Zamorako gartzela konkordatarioa istea nahiko harrigarri gertatu zen Ez bait zirudien Gobernbua amor emateko prest zegoenik.
Ondo diozu, gartzcla konkordatarioa lotsaitxi zuten Baina Zamorako gartzela han geratu zcn. Gartzcla Probintzialcan gu egon gincn lcku bercan, preso mordo bat sartu zuten Segoviako ihesiarcn ondotik Hogeitaka egon dira jakin dudanez. Zazpi kote batek jarraitzen omen du gaurregun. fiehienal euskaldunak. Eta esan didatenez gu bezain gogor eta gogorrago har dituzte. Ifernu zulo bat da hura. Lekuz cta bizieraz ez da pertsonentzat Lehen konkordatorioa zena gaur politiko hutsentzat da. Berdin zaio. Zamorako gartzela bukatu zela, askok uste du. Baina gaur ere presoak badaude. Guk hainbat aldiz salatutako egoera txar berean gainera.
(Aparteko sentikortasun, minbera eta indarrez atera zaizkio Yoni azken hitzok: lehengo egoera txar berean, gainera. Eto itzalirik zuen pipari su eman dio berrirz, atsedentxo bat hartuz)
Zamoratik zergatik atcra gintuztcn? Azken bultzada apaiz batzucn lanak einan erazi zuetl. Baina gauza asko zcn tartcan. Denak bat egn zutcla azkcnean, ustc duit. Zamorako gartzela beti izan zcn korapilo latza. Historian zehar cta geroztik crc, apaiz asko egon da gartzelan. Inkisizioaz geroztik, ordca, Zamorakora arte Estaduak eta Elizak bick clkar harturik jarritako gartzelarik cz zen izan. Zamorakoa biena izan bait da: Elizarcna eta Estaduarena.
60tik gora apiaz pasatu ginen handik, Probintzia askotakoak, euskaldunak gehienak. Eliza mutu egon zen. Azlke aldira bai, Espainiako egoera eta Elizaren intercsak aldatu zircnean, zerbait csan zu, Zamorako apaiz-kartzela kentzeko hika. gogoa bazutcn, bcraz, azken aldera. Ez. zitzaicn intercsgarrai, ez zuten behar bezalako ctekinik jasotzen. Are gehiago,.lotsagarri gertatzen ari zitzaien.
Bestaldc, korapilatsua izan zen beti. Barruan larrialdi gogorrak sortzen genituen. 17 metroko zuloa egin -genuen ihesteko. Gartzcla puskatu eta erre. Gose grebak egin.. Bcste gartzeletakoekin borrokarako clkartu, eta kanpoan ere bazuen oihartzunik arrakastarik eta tirabirarik gure barruko egoera eta borrokak..
- Gitzalperatzaileentzat lotsagarri gertatzcn zen giroa sortu zuen Zamorak. Hau guztia kontutan harturik ez zen erabaki liorrctara iristea harritzekoa. Garai hartan Fraga zebilen jaun eta jabe samar, baina pasaportetxo batzuek ematea beste alderdirik ez zuen ekarri. Zamorakoa donpontzen baldin bazuen saltsa bat behintzat garbitzen suen. Bestalde Areilzak Aita Santuarengana joateko asmoa bazuen. Goxoki bat eraman behar zion. arrazoi hauek denek seuden Zamorakoa bukatze aldera.
- Zamorako gartzelak oso fama txarra zuen eta du gaurregun ere.
- Gartzcla guztictako egoeraa eta tratua da txarra. Zamorakoa ez zen hobea, nahiz eta propoganda ofiaalak bcscerik esan. Txarrena dcn ala cz, cz dakit.
Baina alderdi askotatik txarrenetakoa dela badakit.
- 7 urte igaro zenituen ifernuko zulo hartan. Orain, zer?
(Arnasa patxadal:or, lasai eta betea atera zaio Joni. Algara haundi bat egin du. Eta berriro pipa piztu du. Ifernuan egon denari edozer zeru iruditzen zaio, Joni ere Santuari del Miracle hala iruditzen zaio);
Hcmen nago beneditarrcn monastcgi honetan. Kartzelctan dircn lagunak gogoan baldin baditut nik czin csan gartzelan nagoenik. Baina ni crc askatasunik gabc bizi naiz. Kartzclarik behar baldin bada honcn antzcko zcrbait izan bchar. Askatasuncan bizitzeko eskubidca kcntzen dio bakarrik hauzian emandako zigorrak. Gizon bezala desgingo ducn egoerarik cz eliezaiokc inolaz ere ezar. Baina, dcnok jakin badakigu, prcsoa crabat hondatzeko eran bizi ohi dela kartzelan.
Askatasunil eza bcnetan gogorra da. 1Bakardade izugarrian bizi naiz, etxetik eta hcrritik urruti. Inora joatcko beti baimen eskc ibili behar duzu. Ez zara zeure buruaren jabc arlo askotan. Luzaroko askatasunik eza hau, benetan da astuna.
Halcre czin naitekc gehicgi kexa, okerrago bizi direnak gogoratzen baldin bazaizkit bchintzat. Lcku politean bizi naiz. Inguru zabala du monastegiak. Ibilaldi haundiak l egiten ditut mendiz. Nahiko giza harrcman normalak ere baditut: Zamorako sare eta burdinik gabe egon naiteke eagunekin eta etxekoekin. Irakurtzeko eta idazteko aukerarik badut. Tenedorea ere bai nahi izanez gero. Leihoa era bai. Nahi dudanean zabal dezaket. ínolako hormatik ziiitzilik edozer margo eta paper ezar dezaket.
(7 urtetan ezer gabe, gizonak behar dituen gauzatxorih beharrezkoenak ere gabe egon den Joni, orain errege bezala bizi dela iruditzen zaio. Begial: bixi, begi jira ximur, aurpegia irripartsu, aspaldiko bertso hai/: kantatzen dituela iruditzen zait)
Goiz aldera inork ez nau gauero esnatzen. ldazteko makina ere izan dezaket, bizarra kentzeko labana ere bai, haiztoa ere bai. Neure gelako argia neuk nahi dudanean pizten eta itzaltzen dut. Nahi ditudan liburu, aldizkari eta egunkariak irakur ditzaket. Etxekoak edo norbaitek ekarritako gauzak jaso ditzaket. Ardo eta patar tanta bat edan dezaket. Atzetik zaintzeko inor ez dudala ibil naiteke etxe barruan. Lelokeriak eta huskeriak dirudite, noski. Baina honelako ezer izateko eskubiderik gabe bizitu naiz. Honelako gauzatxo batzuek eskatzeagatik, zenbat zigor jaso izan dugun! Gartzeletako lagunak, oraindik ere, honelaxe daude.
Askatasuna bakarrik ez ziguten gartzelan ukatzen, baita giza bizitzarilc normalena ere gaurregun askatasunik ez badut cre zernahi egiteko, nahiko bizitza normala egin dezaket. Kartzelakoek ez bata eta ez bestea.
- Hemengo etxea, hemengo lurrak, bisitak eta abar aipatu dizkidazu. Baina hemengo zure bizilaunik ez didazu aipatu. Monjeek ando tratatzen al zaituzte?
- Lagun bat bczala hartu ninduten lchenengo egunetit. Bat gehiago naiz bercn artean, Granjako lanetan eta edozein beharretan ahal dudan neurrian laguntzen diet neuk cre. Herri zapaldu denez, Catalunyak badu Euskadirckin kidetasunik. Montserratako beneditarrak dira eta, Montserrat beti izan da ezaguna Catalunyako borrokan.
- Apaizek ez zenuten gartzela "berezirik" nahi izaten. Beste presoak zeuden gartzeletara joan nahi izaten zenuten. Orain monastegi batean zaude. Nola?
- Arrazoi duzu. Horren alde borrol atu gara. Hori ezinezkoa baldin hazen, ordea. konkordatoak agintzen zuena zehatz eta zuzen bete zedila eskatzen genuen. 7 urtercn buruan monastegi batera eramatea erabaki zuten. Zazpi urtetako tratu "cspezialaren" ondoan oraingo tratu berezi hau, cz zait gaizki etorri. Bataz hcste par egin Jdzatela bi aldietako tratu bereziek.
- Hemendik ihesegitea erraza dala dirudi.
- Norbaitek honelako zerbait esan ere egin du. Egia esan, tentaldirik ere izan dut. Zenbait garaitan erosoena hori litzateke. Baina ez gara abentura zale edo buru-arin, propoganda ofizialaren bidez, norbaitek hori si netsi baldin badu ere. Arrazoiak hemen geratzea eskatzen du. Eta hemen nago.
- Burgosko hauzi famatu hartan kondenatua zara zu.
Bai, han leporatu zidaten 50 urtetako kondena. Eta han ikusi nitucn azkniekoz neure borrokakideak. Eurgosko konsejuari buruz asko idatzi da. Ez noa gauza beraL crrepikatzera. Baina zer gogoraturik eta esanik bada hor.
- Geroztik Euskal Herriko egoera asko aldatu da. Zuk zer iritzi duzu?
- Denbora haietatik asko aldatu da, jakina. Aldcrdi politikoak zatitu, berriak sortu cta errotu eta abar egin dira. Herriaren jobidea aldatu da batipat. Burgosko egunctan cman zen aldaketa. Herria esnatu eta bizkortu nahiaz ziharduen erakunde borrokal;iri bat ginen gu. C.aur hcrria bcra da pro tagonista, batez ere herria da borrokalari, borrol arcn buru. Aldaketa haundia izan da bai.
Azken aldiko langileri-herriaren borrokak harrigarriak dira. Beronek zapuztu ditu Madrilgo Gobernuaren planak. Herria da itxaropen bakarra.
- Zuk izkutuan gorde behar izaten zenuen ikurriña agirian jartzen da gaurregun.
- Euskadin ofizialki agertzen dela jakiteak asko poztu nau. Herriak bere borrokaz lortu duelako batez erc. Egun batean herriaren ask~ta~un osaren agiri izango delakoan nago. Hala izango iloi itxaropciieavi bizi naiz.
-Askatasun osoaz zer esan nahi duzu?
- Langile klase askatze osorik gabe ez dagoela Euskadi askaturik. Eta ez ditut gutxiesten bestc maila zapaldink. Zentzu horretan abertzale nauzu. Baina herria zapaltzeko abertzale izena edo hitza darabiltenen zentzuan ez. Herria xurgatzel o lierriaren aberri-abertzale sentimentuari eragiten diotenekin ez nator bat. Euskadi askatzeko daramatzat ia zortzi urte preso. Eta ez zait damu. Lanerako prest nauzu. Baina ez gutxi batzuen interesak aurrara herriaren bizkar ateratzeko.
- Oso zabalean eta jeneralean ari zara, oraindik ezer gutxi zehaztu duzu.
Elkarrizketa hau ez da politikoa. Gai hauetaz hitzegiteko eguna etorriko da.
- Konforme, Jon. Ni ere ez natzaizu zuk nola pentsatzen duzun jakitera etorri. Etxean noiz izango zaitugu?
Gobernua amnistia edo zerbait eman licharrean dago. Herriak behartzen du. Bestc irtenbiderik ez du bere asmoak aurrera irarnan nahi baldin baditu. Laster garela etxean nik uste. Baina gogor jarraitu behai ra dago. Bcstela promesa hutsetan geratr.eko arriskua da, hainbat aldiz bezala. Kartzelako poz eta itxaropenik haundiena herriaren borroka da. Gartzelara bidal daii cl een erregali eta berri hoberik ez da. Gartzelakoari horrek ematen dio bizi-poza.
Santuari del Miracle monastegian utzi dugu Jon. Gu hura han utziaren penaz isil eta mutu etorri gara kilometrotan. "Hau giltzaperatu duen gizartean bada zerbait gaizki" errepikatuz hautsi dugu isiltasuna.
Eta PRESOAK KALERA oihu egin dugu.
HERRIALDE
16-17

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakEspetxeak
PertsonaiazETXABE1
EgileezHERRIALDE1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Athletic zuri ta gorria, zu zara nagusia, baina zertan?

Juan Aldaz Arregi

Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Jenofa Berhokoirigoin

Kartzelako hormak zeharkatzen dituen ama-alaben arteko harremana hitz eta iruditara eramana

Estitxu Eizagirre

Izan bedi Nurenberg berri bat

Imanol Satrustegi Andrés

Neskak eta ikasketa zientifikoak: 6 urteetatik unibertsitatera bitarteko harreman gatazkatsua

Mikel Garcia Idiakez

Azkenak

2024-04-28 | Jenofa Berhokoirigoin

BOLLOTOPAKETAK

Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua

Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]

2024-04-28 | Olaia L. Garaialde

Gorputz hotsak

"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"

Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]

2024-04-28 | Axier Lopez

Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile

Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]

2024-04-28 | Miel Anjel Elustondo

Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz

"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]

2024-04-28 | Urko Apaolaza Avila

Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan

Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]

Eguneraketa berriak daude