Txikiren Ama Mintzo


2021eko uztailaren 20an
Txikiren Amari elkarrizketa

Txikiren Ama Mintzo
Nuarbetik Zarautza jo dugu. Beste alarguntsa batekin hitzegin behar genuen hemen, Maria Antonia Manotasekin, hain zuzen ere. Yon Paredes, «Txikiren»ren, amarekin, alegia. Mikel, Diego, Guadalupe, Isabel, Kepa eta Fernando seme-alabekin bizi da.
«Ez daukat egun bat ere etxetik ateratzerik, egunero badatorkit norbait. Euskal Herri guztitik agertzen zait jendea».
Txikiren amak ez daki euskararik. Orain dela 13 urte etorri zen Zalamea de la Serena-tik Zarautza familia hau. Azkeneko biak bakarrik jaio ziren hemen. Baina Zarautz eta Euskal Herria ez dauzka saltzeko.
«Orain dela 13 urte heldu ginen Zarautza sosik gabe. Etxe hau hartu genuenean 1.500 pezta besterik ez genituen. Ate guztiak zabalik aurkitu izan dituku Zarautzen. Euskaldunak ezin eta hobeak dira, ona besterik ez digute egin.
«Txiki, berriz, beti euskaldunen artean ibiltzen zen. Euskaldunak zituen lagunik haundienak. Nik txikitako ohiturari jarraiki Juan hotsegiten nion askotan. Neri Jon esan, erantzuten zidan aldiero».
Ama hizketan ari zela Diego sartu zen tartean, 18 urteko semea. «Kanpotik etorri garenok badakigu zer egin behar dugun: hemengo egin ala bestela etorri ginen lekura joan, esan digu zorrotz.
-- Noiz egon zinen azkenekoz zeure semearekin? galdetu diogu Maria Antonia, Txikiren amari.
-- Irailaren 19an. Bost minutu egon nintzen hauzia bukatu zenean. Neure ondo-ondoan neukan sasi-hauzi hura egiten ari zitzaizkion bitartean eta ez nuen ikusi ere egiten. Halako batean bere arrebak Jon hotsegin zion. Jlrata keinu egin zigun begiz, ikusi gintuela adierazteko.
Hura ez zen legezko hauzia. Halakorik ez zaio inori egiten. Barzelonako lapurreta eta han hil zen ordena-zaintzailearen heriotza egozten zizkioten. Jon ez zen Barzelonan egun hartan.
-- Zer moduzko semea zen etxean?
-- Hura zen mutila hura! Dena maitasun, dena bihotz. Inoiz ez zidan zakarkeria bat era egin. Hil egin behar da halako mutila! Bi begiak gorritu zaizkio Maria Antoniari hitz hoiek ezpainetatik hasperanka jaulki zaizkionean. Eta bi malko haundi txukatu behar izan ditu.
-- Legetatik «heriotz-zigorra» kentzea zure esku balego kenduko ahal zenuke?
-- Bi aldiz pentsatu gabe. Ama baten semeari eta seme baten amari ez zaio honelakorik egiten. Gaiztagin haundi beldurgarria dela jakinik ere ez da hil behar. Hori azkenekoa da. Estuasun batean, tiroteo batean, norbait hiltzea ez da harritzekoa. Baina honela, hotz-hotzean, hil egin behar da gizona! Lehenik hauzi zuzen batean erabaki behar dira gauzak.
-- Hilko zutenik sinetsi aha1 zenuen inoiz?
-- Sekulan ez nuen itxaropenik galdu. Hil zutenean harri eta zur geratu nintzen.
-- Azken orduan zure semeaz esandakorik oroitzen ahal zara?
-- Ni ez nintzen semea ikustera joateko gauza izan. Mlkel, seme zaharrena joan zen. Hark daki orduan gertatu zena. Mikel, berriz, aste guztian kanpoan izaten da lanean. Euzko gudariak abestuz hil zela badakit. Hementxe daukat hil baino lehenxeago idatzi zuen eskutitza ere. Baina une hartan gertatu zenaren lekuko ez naiz. Eta neure beglz ikusi ez dudanik ez dut kontatu nahi.
-- Semea galdu zenuen. Geroztik bakean utzi ahal dizue?
-- Azkeneko bl hilabete hauetan bakarrik utzi didate bakean. Zerbait gertatzen den bakoitzean hemen dira etxea miatzera. Semea hil eta berehaIsxe etxeko atea txlkltu ziguten. Handlk laster po1iziak zirela esanaz etorri zitzaizklgun eta etxean sartu bezaln agudo pistolaz burua irekl zlguten nerl, bi seme-alabel eta Irakasle bati. «Cristo Rey»koak omen zlren. Seme bat kentzea nahikoa ez delarik geroztik ere ez digute bakerik ematen.
-- Otaegiren gorputza ekarri egin zuten, Barzelonan geratu zen zuenarena.
-- Ez ziguten utzi. Handik bizpahiru hilabetetara ekarriko genuela esan ziguten. Miloi bat kostako zltzaigula. Berehala ekln genion ekartzeko paperak eglteari. Urtea Joanda eta oraindik ez dugu ekartzeko baimenik lortu. Erdaldunak Izanik euskaldunekin bat egitea ez digute barkatzen.
--Joanak Joan eta paseak pasa, pozik ere izango duzu, noski.
-- Txikiren ama izateaz harro nauzu. Jendearen harrera ona pozkarri zait. Jende asko gogoratzen da. Baina aldegingo ez didan pena izango dut bizitza guztian.
-- 27an da urtemugako elizkizuna Zarautzen. Nolakoa izatea nahiko zenuke?
-- Elizkizuna egiten utzlko ahal digute, behintzat. Hileta bezaln ederra izatea nahiko nuke.
Jon Paredes Manotas 1954garrengo otsailaren 20an jaio zen Zalamea de la Serenan. Barzelonan hil zuten 1976garrengo irailaren 27an, 21 urte zituela. «Mañana cuando yo muera no me vengais a llorar, nunca estaré bajo tierra, soy viento de libertade idatzi zuen hil aurretik.
Helere, Barzelonako hilobi ondoan ez da Jenderik, lorerik eta ikurriñik falta.
5-6

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakTalde armatETAMilitanteak
PertsonaiazPAREDES1

Azkenak
2025-05-02 | Mikel Zuloaga
Askatasunaren Ontzidiko Mikel Zuluaga ‘Mikelon’en adierazpena Maltatik

Deshumanizazioa barru-barruraino sartu da Mendebaldeko botereetan, eta axolagabekeriaz begiratzen diote Gaza pairatzen ari den holokaustoari; Gazan, bonbek hiltzen ez bazaituzte, goseak hilko zaitu.

Gure itsasontzia bonbardatu duten honetan inpotentzia erabatekoa da, gu ondo... [+]


Palestinaren aldeko Askatasunaren Ontzidia bonbardatu dute Maltatik gertu

Ostegunetik ostiralerako gauean dronekin egin diote eraso Gazako blokeoa apurtu eta genozidioa salatu nahi duen nazioarteko ekimenaren itsasontziari, Maltatik hamahiru miliara, nazioarteko uretan. Aktibisten artean Mikel Zuluaga Mikelon euskal herritarra dago. “Hemen hau... [+]


Immigrazioa eta sindikatuak, eskubide unibertsalak ala porrot kolektiboa

Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]


Harri-jasotzea
Harri eskolek emandako bultzada

Harri-jasotzearen gorakada nabaritu da azken urteetan, batez ere emakumeen artean. Gazteek harri eskoletan ikasten dute kirolean esperientzia dutenengandik. Crossfit-a, sare sozialak eta telebista faktore garrantzitsuak izan dira kirolaren piztualdian, harri eskolekin batera... [+]


Kanboko Marieneko lurrak irauli dituzte ELB, Lurzaindia eta Ostia sareak

Maiatzaren 17an bertaratu eta barazkiak landatzeko hitzordua jarri diete herritarrei. Karia horretara egun osoko egitaraua osatu dute, Marieneako lurrak laborantzarako atxikiak izatearen alde.


Itzalaldiaren biharamunean, Espainiako Gobernuaren eta Red Eléctrica de Españaren arteko tirabirak dira nagusi

Pedro Sánchezek hornitzaile pribatuei eta Red Eléctrica de Españari egotzi die itzalaldiaren inguruko informazio gutxi eskaintzea, baina azken honek jakinarazi du "gutxi gorabehera" aurkitu dutela Iberiar penintsula osoko argindarra joatearen arrazoia... [+]


Homo erectusek hitz egiten zekiten?

Rudolf Botha hizkuntzalari hegoafrikarrak hipotesi bat bota berri du Homo erectus-i buruz: espezieak ahozko komunikazio moduren bat garatu zuen duela milioi bat urte baino gehiago. Homo sapiens-a da, dakigunez, hitz egiteko gai den espezie bakarra eta, beraz, hortik... [+]


Iraultza, iraultza baino lehen

Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]


2025-04-30 | Jon Torner Zabala
Aramu + AimarZ
Bizirik bada, musikaren berotasunagatik da

Aramu + AimarZ
Noiz: apirilaren 26an.
Non: Zumarragako Zelai-Arizti frontoi irekian.

---------------------------------------------------------

Udalaren webguneak dio: "Bide Bizia marka turistikoa eta izen bereko jaialdia Zumarragaren arima munduari erakusteko,... [+]


Gorputz hotsak
“Oso literala naizenez, marrazten dudana ulertzea gustatzen zait”

Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]


2025-04-30 | OlatuKoop sarea
Maiatzaren Lehenerako proposamen bat: lan desiragarriak eta burujabeak denontzat

Maiatzaren Lehenaren kari, bere gogoeta partekatu nahi izan du Olatukoop Ekonomia Sozial Eraldatzailea sustatzeko sareak. Langileen egunari lotuta, lanaren izaeraren eta zentzuaren inguruko gogoeta egin dute, lan burujabe eta desiragarriak denontzako garatzeak gure bizitzak eta... [+]


Eguneraketa berriak daude